Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1995, Síða 12

12
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVIK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
ísland tekið í bólinu
Þegar vísindanefnd Fiskveiðinefndar Norður-Atlants-
hafs komst að þeirri niðurstöðu, að takmarka þyrfti
rækjuveiði á Flæmska hattinum, var sæti íslenzkra vís-
indamanna ekki skipað. Þeir hafa síðan sett fram mál-
efnalegar efasemdir um, að forsendur hafi verið réttar.
Það vakti undrun manna í Fiskveiðinefndinni, að sæti
íslands skyldi vera autt í svona mikilvægu máli. íslend-
ingar hafa veitt um fimmta hluta rækjuaflans á þessari
veiðislóð og hafa því gífurlegra hagsmuna að gæta. Verð-
mæti þessa hluta verður 1,7 milljarðar króna í ár.
Þegar Fiskveiðinefnd Norður-Atlantshafs ákvað síðan,
hvernig afli yrði takmarkaður á Flæmska hattinum, bar
það mjög brátt að. Frá íslenzka sjávarútvegsráðuneytinu
kom aðeins íögfræðingur, sem hafði engan stuðning að
heiman, annan en símasamband við ráðuneytið.
Sambandsleysið var slíkt, að íslenzki fulltrúinn viðr-
aði meira að segja hugmyndir um, að gengið yrði lengra
í takmörkunum en gert var. Kannaði hann hug manna
til þess að takmarka stærð skipa, vélarstærð og veiðar-
færi og til frekari niðurskurðar á veiðidögum.
Tillaga Norðmanna og Dana flaug því í gegn og menn
vöknuðu upp við vondan draum á íslandi. Rækjuveiðar
okkar manna'hafa verið í örum vexti á svæðinu. Reikn-
að hafði verið með miklu veiðiþoli stofnsins og menn
höfðu stefnt í 3,5 milljarða króna afla á næsta ári.
Nánari athuganir hafa leitt í ljós, að hér eru allir óá-
nægðir með stuðning íslands við nýju reglumar. Af
kvartmilljón íslendingum fæst enginn til að tala fyrir
málinu hér í blaðinu í þættinum Með og móti. Þvílík
hræðsla við málstað er óþekkt fyrirbæri hér á landi.
Sjávarútvegsráðherra gufaði upp í máli þessu. Mjög
seinlegt hefur verið að ná tali af honum til að leita skýr-
inga á málatilbúnaði íslendinga eða öllu heldur á skorti
á málatilbúnaði íslendinga. Óvenjulegt er, að reyndur
stjómmálamaður missi málið þannig allt í einu.
Vera kann, að málefnarök séu, fyrir takmörkun veiða
á Flæmska hattinum og fyrir þeim skömmtunaraðferð-
um, sem ákveðnar voru. Samkvæmt núverandi upplýs-
ingum er þó erfitt að verjast þeirri hugsun, að sjávarút-
vegsráðuneytið hafi látið taka sig í bólinu.
Norðmenn voru á undan íslendingum að afla sér veiði-
reynslu á svæðinu, en íslenzkir skipstjórar hafa sótt
mjög á að undanfömu, einkum í ár. Það var því í þágu
Norðmanna, að takmarkanir vom ákveðnar, áður en ís-
lenzki aflinn færi fram úr norska aflanum.
Fulltrúar Norðmanna yppta nú öxlum og segja of seint
í rassinn gripið, ef íslendingar ætli að rifta samkomu-
lagi, sem þeir hafi samþykkt. Þar með sé upplýst, að ís-
lendingar séu ekki viðræðuhæfir á fjölþjóðlegum vett-
vangi og ekki verði framar tekið mark á þeim.
Þetta mál minnir á dapurlega frammistöðu og einkum
Qarveru samgönguráðuneytis, Pósts og síma og Ríkisút-
varpsins, þegar ákveðið var að hafa íslenzku bókstafina
ekki með í evrópskum fjarskiptastaðli um textaboðkerfi
og í evrópskum staðli um textavarp sjónvarps.
íslenzkir ráðherrar, ráðuneytisstjórar, deildarstjórar
og forstöðumenn ríkisstofnana liggja í stöðugum ferða-
lögum í útlöndum án takmarks eða tilgangs. Af þessum
ferða- og veizluglöðu mönnum fréttist úr öllum álfúm, frá
Malaví til Peking, snapandi veizlur, hopp og hí.
En ráðuneytin og stofnanimar hafa ekki peninga til að
vera með, þegar verið er að undirbúa og taka ákvarðanir
á Qölþjóðavettvangi um brýna hagsmuni íslands.
Jónas Kristjánsson
FIMMTUDAGUR 5. OKTOBRER 1995
Lykilatriði er, segir greinarhöfundur, að greiða þeim sem vinna að nýsköpun aðgang að upplýsingum og þekk-
ingu.
Ódýrari nýsköpun
Sú hugmynd að nýsköpun sé
ávallt dýr og ekki á færi nema örf-
árra útvalinna er búin að hreiðra
kirfílega um sig hér á landi. í
sumum tilvikum er hún fyllilega
réttmæt. Mörg verkefni af þessu
tagi eru rándýr í eðli sínu. Önnur
hafa verið dýr vegna þess að þeir
sem að þeim stóðu kunnu ekki til
verka. Kostnaðarsamt klúður hef-
ur verið algengt og óþörf mistök
mörg. Enn ein ástæðan fyrir
óþörfum fjáraustri er sú að ný-
skapendurnir hafa margir verið
gráðugri en góðu hófi gegnir og
byggt á hömlulitlum aðgangi að
styrkjafé.
Með betri þekkingu, bættu
verklagi, útsjónarsemi og spar-
semi má ná fram verulegum
sparnaðf í nýsköpun. Hún er í
þessu efni háð sömu lögmálum og
öll önnur mannleg starfsemi. Sam-
kvæmt bandarískri könnun náði
tiltekinn hópur fyrirtækja því að
bæta árangur sinn í þessu efni átt-
falt á tímabilinu 1975-1990 með
aukinni þekkingu og bættri fag-
mennsku.
Lítið fer fyrir því hér á landi að
menn hampi spamaði í tengslum
við nýsköpun. Allténd virðist svo
vera þegar að því kemur að reiða
fram opinbert fé í hvers kyns
gæluverkefni. Þvert á móti er þess
ávallt vandlega gætt i opinberri
orðræðu að undirstrika hve dýrir
hlutimir hljóti að vera. Á aðra
möguleika er vart minnst.
Mikill munur
Þessi framsetning er í miklu ós-
amræmi við margt af því sem ger-
ist í nýsköpun í atvinnulífmu í
höndum áhugasamra og ötulla
einstaklinga sem hafa ógreiðan
aðgang að opinberu styrkjafé.
Margir slíkir hafa náð miklum ár-
angri þrátt fyrir erfiða aðstöðu.
Oft hefur þessi árangur náðst
vegna langvinnrar þróunarvinnu
Kjallarinn
Jón Erlendsson
yfirverkfræðingur Upplýsinga-
þjónustu Háskólans
sem viðkomandi hefur lagt út í án
þess að fá nokkru sinni greitt fyr-
ir tíma sinn. Og nánast aldrei hef-
ur verið um að ræða mörg þúsund
króna tímakaup sem þeir útvöldu
fá oft greitt fyrir svipuð verk og
stundum minni árangur.
Styðjum þá nýtnu
og sparsömu
Mér virðist einsýnt.að ein meg-
ináherslan í innlendri nýsköpun-
arstefnu eigi að vera sú að styðja
við bakið á þeim sem sýna nýtni,
leggja mikið af eigin tíma og að-
stöðu af mörkum auk þess sem
þeir ná árangri. Ennfremur að
leggja beri ofurkapp á að efla sem
flesta til nýsköpunar með lág-
marksfjárframlögum. Þetta er
unnt ef menn ætla sér það og
vinna af viti.
Upplýsingar
og þekking spara
Lykilatriði í þessu sambandi er
að greiða þeim sem vinna að ný-
sköpun aðgang að upplýsingum og
þekkingu. í þessum þætti er unnt
að ná langtum betri árangri en nú
er raun á og án þess að það kosti
hlutfallslega mikið.
Málið er nefnilega það að eftir
að upplýsingar eru tiltækar þá
kostar afar lítið að miðla þeim til
mikils fiölda. Þetta er gerólíkt því
sem gUdir um hráefni, tæki og
annað sem tU nýsköpunar þarf.
Öflun slíkra hluta verður ávallt
kostnaðarsöm og takmarkaðir
möguleikar á að ná fram miklum
sparnaði og samnýtingu hvað þá
varðar.
VUjum við ná betri árangri í
nýsköpun þá verður að leggja
ofurkapp á að hún verði eins ódýr
og hagkvæm og fært er og á valdi
eins margra og raunhæft getur
talist. Nýsköpun á að vera víðtæk
iðja mikils fiölda en ekki dýrt for-
réttindaverk örfárra aðila sem
hafa skapað sér óeðlUega sérstöðu
gagnvart opinberu styrkjafé.
Jón Erlendsson
„Nýsköpun á að vera víðtæk iðja mik-
ils fjölda en ekki dýrt forréttindaverk
örfárra aðila sem hafa skapað sér
óeðlilega sérstöðu gagnvart opinberu
styrkjafé.“
Skoðanir annarra
Búvörusamningurinn
„Samnignurinn, sem nú hefur verið undirritður,
miðar að því að tryggja sauðfiárræktinni rekstrar-
grundvöU....Ef gamli samningurinn hefði vprið í
gidli, með fiöldagjaldþrotum og hruni byggðar í
sveitum, þá hefði það komið tU kasta ríkisvaldsins,
neytenda og skattgreiðenda aðmmæta afleiðingun-
um....Nauðsyn ber tU að kynna búvörusamninginn
sem best, tUgang hans og afleiðingar. Það er eina
leiðin tU þess að ná bærilegri samstöðu meðal þjóð-
arinnar."
Úr forystugrein Tímans 4. okt.
Þjónkun Alþingis
„Þegar lyfsala var gefin frjáls á Alþingi fyrir
rúmu ári, var núverandi heUbrigðisráðherra á móti
afgreiðslu frumvarpsins. Miðað við afdrif málsins
virðist ráðherrann ætla að gera sitt til að standa í
vegi fyrir því frjálsræði sem í frumvarpinu
felst....TæknUegar hindranir eins og seinvirkni í
reglugerðasmíð og óvirkar nefndir vega þar þungt
og ekki sist það að ætla sér að biða og skoða áhrif
reglugeröa.Furöhlegast af öUui er að ráðherra
skuli fá að fara sinu fram án þess að Alþingi reyni
hið minnsta tU að verja eigin lagasetningu. Þjónkun
Alþingis við framkvæmdavaldið virðist vera alger.“
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 4. okt.
Forsetaembættið
„Morgunblaðsmenn ættu að verja tíma sínum í
annað en að hnýta í fiölmiðla sem leyfa sér að banka
í þann múr þagnar og tildurs sem umlykur forseta-
embættið....Komist Islendingar að þeirri niðurstöðu
að nauðsynlegt sé að viðhalda embætti forseta, í
þeirri mynd sem hefðin hefur mótað, er tUhlýðilegt
að breyta stjórnarskránni í samræmi við þann veru-
leika. Jafnframt ætti að tryggja að forseti sé ævin-
lega kjörinn af meirihluta þjóðarinnar."
Úr forystugrein Alþ.bl. 4. okt.