Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1995, Qupperneq 13
FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 1995
12
Umhverfið er
auðlind okkar
Sú hugmynd Björns Bjarnason-
ar menntamálaráðherra að koma
á fót á íslandi 500-1000 manna her
hefur vakið upp spurningar um
hvað sé okkur mikiivægast að
verja hér á landi. Sú hugmynd að
okkur sé fyrst og fremst ógnað af
herafla annarra þjóða og því nauð-
synlegt að gripa til varnar er ótrú-
lega þröngsýn og sýnir lítinn
skilning á því hvað er mikilvæg-
ast til lengri tíma litið.
Lífvænlegt umhverfi
Efnahagur og öryggi íslensku
þjóðarinnar byggist fyrst og
fremst á vemdun umhverfisins,
bæði láðs og lagar. Umhverfisslys
í hafinu gæti eyðilagt lífsafkomu
okkar á örskömmum tíma. Það
hafa verið gerðar ítrekaðar til-
raunir til þess að minnka það
vægi sem sjávarafli hefur í efna-
hag okkar og útflutningi en án ár-
angurs. Enn er útflutningur sjáv-
arafurða 78% af heildarútflutningi
Kjallarinni
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir
fyrrv. alþingismaður
Kvennalistans
„Á alþjóðavettvangi er hlutverk okk-
ar að halda fram mikilvægi þess að
vernda hafsvæðin fyrir því að verða
ruslahaugar framtíðarinnar.“
okkar og skapar mestar gjaldeyris-
tekjur.
Allar breytingar í umhverfi og
lífríki hafsins hafa því gífurleg
áhrif á afkomumöguleika þjóðar-
innar. Jafnvel fjarlægðir skipta
ekki máli, efni berast með vindi
og hafstraumum óralangan veg.
Kjarnorkukafbátur á hafsbotni,
sem með timanum tærist í sund-
ur, getur eytt öllu lífi á stórum
hafsvæðum og valdið óbætanlegu
tjóni á lífríkinu. Á alþjóðavett-
vangi er hlutverk okkar að halda
fram mikilvægi þess að vernda
hafsvæðin fyrir því að verða
ruslahaugur framtíðarinnar.
Ferðaþjónustan
Vaxandi hlutdeild ferðaþjón-
ustu í útflutningstekjum er
ánægjuleg og þar er enn óplægður
akur. En þar skiptir hreint um-
hverfi líka miklu máli. Við erum
að selja landið sem eitt hreinasta
land í heimi sem það alls ekki er.
Til að sannfærast um það þarf
ekki annað en fara hringferð um
landið með það að markmiði að
skoða hvernig sorpförgun er hátt-
að á hinum ýmsu stöðum.
Þar eru víða opnir haugar, jafn-
vel verið að kveikja i þeim öðru
hvoru til að minnka ruslið eða að
sturtað er í gamla brennsluofna
sem flestir eru ekki viðurkenndir
en reknir á undanþágu frá reglu-
gerðum. Örfá sveitarfélög hafa þó
staðið sig í þessum efnum, s.s. ísa-
fjörður og Vestmannaeyjar, sem
reka mjög fullkomnar sorpforgun-
arstöðvar.
Til þess að missa ekki niður það
sem unnist hefur í ferðaþjónust-
unni og ná þar enn meiri útflutn-
ingstekjum verðum við að huga
betur að umhverfismálum, ekki
síst sorpförgun og frárennslismál-
um, og leggja meiri fjármuni til
þess úr sameiginlegum sjóðum.
Umhverfissveitir
Ef menntamálaráðherra er mik-
ið í mun að stofna til hersveita og
hefur fjármagn til þess ætti hanh
að koma á fót umhverfissveitum
sem færu um landið og hreinsuðu
til. Hlutverk þeirra væri einnig að
gróðursetja trjáplöntur og vinna
að uppgræðslu lands. Þá mætti
leggja meiri rækt við það í mennt-
un unga fólksins að kenna þvi að
umgangast náttúruna og bera
virðingu fyrir henni. Ekki væri
verra að fjármunirnir nýttust í
skólakerfinu sem sífellt er
fjársvelt.
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir
Að umhverfissveitir færu um landið og hreinsuðu til? - Uppástunga
Jónu Valgerðar til menntamálaráðherra.
Húsnæðismarkaður
í Mbl. 17. sept. sl. birtust viðtöl
við forystumenn byggingaiðnaðar-
ins. Niðurstaðan er sú að bygg-
ingaiðnaðurinn er hruninn og
ekkert blasir við nema atvinnu-
leysi og landflótti. Einn talar m.a.
um „Rimahverfi, þar sem heilu
blokkirnar hafa staðið eins og
draugaborgir í 2-3 ár.“ Annar seg-
ir stjórnvöld ekki hafa bætt hag
lántaka nógu vel. „Það þarf að
bæta kjör á þessum lánum, segir
hann, 70% er ekki nóg.
Duga 100% lán?
Með leyfi að spyrja; hve mikið
þarf að bæta lánskjörin? Duga
100% lán? Og hvað með vextina, á
að fella þá niður? Hvar á að fá pen-
inga i þessa hít? Eru menn tilbún-
ir að loka fleiri geðdeildum til að
fjármagna þetta? Og félagslega
kerfið er hluti af séreignastefn-
unni en ekki andstæða hennar
eins og sumir virðast halda.
Nýlega var því lýst hér í DV.
hvernig kerfið keypti íbúð á 6
milljónir kr. og seldi hana aftur á
9 milljónir. Þarf að halda úti sér-
stöku opinberu apparati til að
Kjallarinn
Jón Kjartansson
form. Leigjendasamtakanna
selja fólki íbúðir á 9 milljónir? Og
hvað ætla menn að gera þegar
þessar dýru íbúðir sliga sveitarfé-
lögin? Afskrifa lánin í viðbót við
80 milljarðana sem búið er að af-
skrifa sl. tíu ár?
Tvær lausnir
Á þessum vanda eru til tvær
lausnir og það væri löngu búið að
grípa til þeirra ef ráðamennirnir
hefðu einhvern tímann haft áhuga
á þessum málum og kunnað að
stjórna af viti. Örinur er sú að
koma hér á fót raunverulegu fé-
lagslegu húsnæði í fastri eigu í
stað þess að ganga kaupum og söl-
um. Þetta myndi spara endurfjár-
mögnun og losa fólkið við klúður
eignauppgjörs. Húsnæðiskostnað-
ur myndi stórlækka. Hin er sú að
séreignastefnan lúti lögmálum
markaðarins en vandinn nú stafar
mest af því að allir vilja fá kostn-
aðarverð sitt endurgreitt.
í markaðskerfi er það kaupand-
inn en ekki seljandinn sem ræður
verðinu. Menn geta ekki bæði
sleppt og haldið, rekið markaðs-
stefnu og tryggt sér um leið endur-
greiðslu kostnaðar. Húseigendur
hér eru svo rikir að þeir geta látið
húsin standa auð fremur en lækka
verðið eins og markaðurinn krefst.
Svo þarf stöðugt að þenja út
byggðina með nýjum húsum sem
ekki seljast. Hér vantar nýja
stefnu svo fólk geti haft vinnu og
eðlilegt heimilishald.
Jón Kjartansson
„Þarf að halda úti sérstöku opinberu
apparati til að selja fólki íbúðir á 9
milljónir? Og hvað ætla menn að gera
þegar þessar dýru íbúðir sliga sveitar-
félögin?“
Með og
á móti
Seðlabanki íslands
Hrokagikkina
til vinnu
„Segi
menn að við
verðum af
þjóð-
ernisástæð-
um að gefa út
eigin pen-
ingaseðla þá
svara ég því
til að við höf-
um enga Gissurarson, dósent
ástæðu til að vlð H l-
vera stolt af íslensku krónunni.
Hún hefur á sjötíu árum, frá 1922
til 1992, farið niður í einn
þúsundasta af dönsku krónunni.
Með sömu rökum ættum við að
leggja niður metrakerfið, sem er
franskt að uppruna, og taka upp
gamlar mælieiningar eins og
faðm og alin.
En vitaskuld getum við prent-
að eigin peningaseðla með
myndum af Jóni Sigurðssyni og
öðrum sjálfstæðishetjum, þótt
við höfum ekki seðlabanka.
Skotar prenta eigin pundseðla og
Lúxemborgarar hafa sér-stakan
franka þótt Seðlabanki Belgíu sé
í raun seðlabanki þeirra.
Það eru líka falsrök að
íslenkst efnahagslíf sé svo
óstöðugt að ekki megi setja
seðlaprentun fastar skorður með
tengingu við útlendan gjald-
miðil. Við höfðum slíka bein-
tengingu viö danska krónu fyrir
1922 og kom ekki að sök.
Við ættum að leggja Seðla-
bankann niður, gera Seðla-
bankahöllina að lista- og vísinda-
akademíu, senda hroka-gikkina í
bankanum í venjulega vinnu og
taka upp íslenska mörk sem
jafngild sé þýskri mörk en báðir
gjaldmiðlarnir séu í umferð
samtímis.“
Banki
bankanna
„Meðal
verkefna
Seðlabankans
er að gefa út
innlenda
mynt og varð-
veita gjald-
eyrisvarasjóð.
Hann gegnir
mikilvægu
hlutverkií
greiðslu-
miðlun, m.a.
þar sem hann er banki
bankanna. Hann' hefur með
höndum eftirlit með bönkum og
ýmsum öðrum fjár-
málastofnunum. Þá safnar hann
hagskýrslum um fjármagns-
markað og greiðslujöfnuð við út-
lönd. Undanfarin ár hefur hann
stuðlað að því aö hér á landi er
unnt að eiga viðskipti á skipu-
lögðum fjármagnsmörkuðum.
-Hvað sem líður hugleiðingum
um að leggja niður krónuna og
taka upp erlenda mynt í
viðskiptum innanlands er ljóst
að sinna verður bankaeftirliti og
fylgjast með þróun fjármagns-
markaða. Þegar af þeirri ástæðu
er ekki hægt að leggja Seðla-
bankann niður. Að mínu mati er
heldur ekki ástæða til að leggja
niður íslensku krónuna. Ýmis
einkenni íslensks þjóðar-bú-
skapar kalla á vissan sveigjan-
leika í gengisskráningu. Reynsla
undanfarinna ára sýnir að slíkur
sveigjanleiki getur vel farið
saman við lága verðbólgu. Til að
tryggja að svo verði áfram er
hins vegar mikilvægt að stefnan
í peningamálum hafi stöðugt
verðlag sem megin-markmið og
að Seðlabankanum sé tryggt
nægjanlegt sjálfstæði til að
framfylgja slíkri stefnu."'