Dagblaðið Vísir - DV - 06.10.1995, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 6. OKTÓBER 199S
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Þar sem minna þýðir meira
Enginn hefur lýst því jafn eftirminnilega og enski rit-
höfundurinn George Orwell hvemig stjómmálamennirn-
ir brengla notkun algengra hugtaka í áróðursskyni. í
báðum áhrifamestu verkum sínum, skáldsögunum um
árið Nítján hundruð áttatíu og fjögur og Dýragarðinn,
birti hann snjöll dæmi mn orð og hugtök sem pólitískir
áróðursmeistarar höfðu snúið upp í andhverfu sína.
Hver minnist ekki slagorðsins: „Stríð er friður!“
Eins og öll snjöll ádeila hitti Orwell í mark vegna þess
hversu hann hjó nærri sannleikanum í þjóðfélagi sam-
tímans. Stjómmálamenn reyna að komast hjá því að
segja ósatt, svona yfirleitt, en hagræða þess í stað sann-
leikanum, eins og það heitir, og misbeita þá gjarnan al-
gengum hugtökum ims þau glata merkingu sinni.
Þetta er áberandi í umræðunni um ríkisíjármál. Þar er
til dæmis sí og æ talað um niðurskurð á fjárveitingum til
opinberra framkvæmda og rekstrar. Alþýðu manna er að
sjálfsögðu fulljóst hvað orðið niðurskurður á að þýða í
þessu samhengi: það er lækkun á framlögum, fækkun
starfsmanna, minni útgjöld. Með öðrum orðum; sam-
dráttur ríkisútgjalda. Af því leiðir að þegar eitthvað er
skorið niður í ríkisbákninu þá á það að kosta minna.
Stjórnmálamennirnir nota hugtakið niðurskurður
með allt öðrum hætti. Miðað við fjárlagafrumvarp fyrir
næsta ár, sem lagt var fram í vikunni, er sannnleikurinn
einfaldlega sá að flest það sem stjórnmálamennirnir segj-
ast vera að skera niður á að kosta meira árið 1996 en það
átti að gera á yfirstandandi ári samkvæmt fjárlagafrum-
varpinu frá því í fyrra.
Að hluta til fá stjómmálamenn niðurskurð með því að
skera niður loftkastala einhverra embættismanna. En
einnig með því að bera saman tölur úr ólíkum áttum.
Auðvitað næst raunhæfur samanburður milli ára ein-
ungis með því að líta á sambærilega hluti, svo sem að
bera fjárlagafrumvarp þessa árs saman við frumvarpið í
fyrra, ijárlög ársins við eldri fjárlög og ríkisreikning við
fyrri ríkisreikninga.
Eftir allt niðurskurðarhjal síðustu vikna kemur í ljós
að fjárlagafrumvarpið gerir ráð fyrir að útgjöldin á
næsta ári verði um 123,8 milljarðar króna. En heildarút-
gjöldin samkvæmt sambærilegu flárlagafrumvarpi fyrir
yfirstandandi ár voru 115,9 milljarðar króna. Það er
aukning um tæpa átta milljarða.
í fjárlagafrumvarpi næsta árs er reiknað með rétt tæp-
lega 120 milljarða króna tekjum. En í sambærilegu frum-
varpi fyrir árið 1995 voru tekjurnar 109,4 milljarðar. Þar
er því um að ræða hátt í ellefu milljarða tekjuaukningu
ríkissjóðs.
Mest hefur verið rætt um niðurskurð í heilbrigðis- og
tryggingaráðuneytinu. Samkvæmt nýja fjárlagafrum-
varpinu fara tæplega 49,2 milljarðar til þeirra mála-
flokka sem heyra undir þetta fjárfreka ráðuneyti^ En í
fjárlagafrumvarpi fyrir yfirstandandi ár var reiknað með
tæplega 45,4 milljörðum króna. Aukningin nemur hátt í
íjórum milljörðum.
Það er hins vegar rétt að í fjárlagafrumvarpinu fyrir
næsta ár er áætlaður halli á ríkissjóði skorinn niður.
Reiknað er með um 3,9 milljarða króna halla á árinu
1996, en í fjárlagafrumvarpi fyrir yfirstandandi ár var
hallinn 6,5 milljarðar. Þetta er lækkun um 2,6 milljarða.
Stjórnmálamenn eru sem betur fer hættir að fella
gengi krónunnar. En í staðinn stunda þeir alltof oft
ótæpilega gengisfellingu orðanna'og segja þá gjarnan í
orwellskum anda: Niðurskurður er aukning! Minna er
meira!
Elías Snæland Jónsson
„Kvótakrókakarlar bíða nú eftir því hvort heimilað verður að framselja krókakvóta ...“ segir m.a. í grein Gísla.
Endurskoðun
fiskveiðistjór nu nar
Á sumarþingi voru samþykkt
lög um úreldingu smábáta og fisk-
veiðar krókabáta. Sennilega eru
þessi lög ein þau verstu sem þing-
ið hefur afgreitt og reglugerðirnar
í kjölfarið sömuleiðis. Fiskveiði-
stjórnun er þar af leiðandi í slæm-
um farvegi a.m.k. hvað varðar
smábáta með króka eða aflaheim-
ild.
Það sem átt er við með að laga-
setningin sé vond er eftirfarandi
dæmi: Ef keyptur er krókabátur þá
segir í lögum að ef á að stækka
hann eða endurnýja skal úrelda
100% meira en stækkun nemur
eða ef um nýsmíði er að ræða.
Þetta þýðir að 2 tonna bát sem
stækka á í 4 tonn þarf að fylgja úr-
elding annars 2ja tonna báts. En
hvernig er tryggingum varið varð-
andi svona bát sem ef til vill sykki
í sjóferð?
Ef báturinn væri með 30-40
tonna reynsluheimld og t.d.
tryggður fyrir 6-6,5 milljónir feng-
ist það líklega greitt ef slíkt tjón
yrði sem hér um rajðir.
En ef ætti að fá bát í stað þess
sem sökk er það ómögulegt nema
fyrir upphæð sem nemur kringum
10-12 miEjónir. Þá kemur það ber-
lega í ljós að Alþingi hefur verið
að samþykkja ólög sem valdið geta
eignaskerðingu nema að trygg-
ingafélögum verði gert að tryggja
báta sem hér um ræðir á 100%
hærri krónutölu en raunverulegt
verð er og verða að fá greitt trygg-
ingargjald af þeirri upphæð. Eða
hvernig á að framkvæma hlutina?
Það lítur út fyrir að hér hafi mönn-
um sem samþykktu lögin orðið al-
varlega á.
Það hlýtur að vera skýlaus krafa
að sjávarútvegsráðuneyti láti setja
upp prófmál til úrskurðar í þessu
efni.
Þorsteinslög
og Einars Odds
Aflareynsla sem krókabátar
máttu velja um til reynslu innan
krókakerfisins í 1 ár leiðir tU þess
að ekki mun koma að landi af
þeim bátum neitt nema úrvals
fiskur eins og reynslan er þegar
Kjallarinn
Gísli S. Einarsson
alþingismaður
farin að sýna, annar afli kemur
ekki í land nema þá ef til vill sem
50/50% skiptur afli milli króka- og
krókakvótabáts. Reynslan af
Þosteinslögum um að telja undir-
málsfisk með kvóta hefur gert það
að verkum að ekki er einn einasta
undirmálsfísk að fá á mörkuðum.
Það þarf ekki annað en að gera
samanburð á því magni sem land-
að var í gegnum markaði síðasta
ár til að staðreyna hversu miklu er
fleygt í sjóinn af undirmálsfiski.
Kvótakrókakarlar bíða nú eftir
því hvort heimilað verður að fram-
selja krókakvóta innan eða utan
þess kerfis. í mörgum tilvikum
telja þeir það nauðsyn til að missa
ekki báta sína.
Einars Odds lögin sem sam-
þykkt voru af stjórnarflokkunum á
sumarþingi um fiskveiðar smábáta
eru að leiða tU meiri undanskota
en nokkrum datt í hug. Þær kröfur
sem hæst ber varðandi fiskveiði-
stjórnun smábáta eru um frelsi tU
veiða fyrir þá menn sem eiga aUt
sitt undir afkomu af þessum at-
vinnuvegi.
Breytingar sem
verður að skoða
Róðrardagar verði frjálsir frá
mánudegi til og með fímmtudegi
og aUar helgar og banndagar og
bannmánuðir eins og er í lögum
ásamt lögskipuðum frídögum,
veiðarnar verði án kvóta.
Stokkað verði upp í krókaveiði-
flotanum m.t.t. hæfni báta til
veiða. Hraðfiskibátur (12-25 sjó-
mUna gangur) hefur miklu meiri
afkastagetu en þeir bátar sem
ganga 6-8 sjómUur. Athuga þarf
samanburð á þeim bátum sem að-
eins róa með handfæri og þeim
bátum sem róa með beitningavélar
og hafa afkastagetu á við hefð-
bundna vertíðarbáta 60-120 tn.
Skilgreining þarf að verða milli
hobbíkarla og atvinnumanna.
Hugmyndir um úthlutun á tíu
þorsktonnum á móti hverju stærð-
artonni báts er einnig rétt að meta.
Síðan en ekki síst verða þeir sem
stunda útgerð, hvort sem er á smá-
bát eða öðrum skipum, að geta
gengið að því vísu tU nokkurra ára
í senn hvað það er sem menn hafa
tU að byggja áætlanir og rekstrar-
möguleika á.
Sem lokaorð að sinni skora ég á
þingflokka ríkisstjórnarinnar að
ganga af krafti til sátta um aðalat-
vinnuveg þjóðarinnar og fjöregg
og standa að minnsta kosti í þessu
efni við stóru kosningaloforðin frá
sl. vori.
Gísli S. Einarsson
„Það þarf ekki annað en að gera saman-
burð á því magni sem landað var í gegn-
um markaði síðasta ár til að staðreyna
hversu miklu er fleygt í sjóinn af undir-
málsfiski.“
Skoðanir annarra
Pólitísk áhætta
„Ríkisfjármálin eru mjög þýðingarmikiU þáttur í
efnahagsstjórninni og því hljóta menn að skoða sér-
staklega íneð hvaða hætti ríkisstjórnin hyggst taka
á þeimö..,Yfirlýst markmið fjárlaga er að minnka
ríkissjóðshallann um helming á næsta ári og ná
jafnvægi í þeim árið 1997. Þetta er ekki lítið verk og
stjórnarflokkarnir taka pólitíska áhættu með því að
lýsa þessu yfir, ekki síst í ljósi þeirrar snautlegu
niðurstöðu sem varð í ríkisfjármálum hjá síðustu
ríkisstjórn, sem þó hafði uppi fögur fyrirheit."
Úr forystugrein Tímans 5. okt.
Stöðugleiki stöðnunar?
„Nú er við völd ríkisstjórn sem hefur óbreytt
ástand á dagskrá sinnið...Stöðugt er klifað á stöðug-
leikanum. Herða má að lífskjörum almennings og
skera niður í menntun og velferðarþjónustu _ allt í
nafni stöðugleika. Stöðugleikinn einn dugar þó ekki:
kerfisbreyting verður að fylgja með. Öðruvísi verð-
ur vítahringur stöðnunarinnar ekki rofinnð...Óá-
nægja almennings hlýtur á endanum að þrýsta á
samtök launafólks að krefjast uppstokkunar.“
Birgir Hermannsson í Alþbl. 5. okt.
Tjáningarfrelsið
„Tjáningarfrelsið, hornsteinn alvörulýðræðis, er
ekki til þess ætlað að vernda skoðanir sem aUir eru
sammála og öUum þykja þægUegar. Þessi helgu
mannréttindi eru beinlínis tU þess hugsuð að
vernda rétt þeirra, sem hafa skoðanir sem ögra ríkj-
andi viðhorfi og raska ró manna, jafnvel meiða. Þeg-
ar því hlutverki er burtu svipt er tjáningarfrelsið
einskis virði og lýðræði innantómtð...Vondar skoð-
anir eiga að fá að heyrast; fordómar, hatur og mann-
vonska munu á endanum tapa fyrir öðrum sjónar-
miðum og göfugri á markaðstorgi hugmyndanna.“
Úr forystugrein Helgarpóstsins 5. okt.