Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.1995, Side 10

10
MÁNUDAGUR 9. OKTÓBER 1995
Meiming
Bergþór Páisson í hlutverki sínu í Carmina Burana. DV-mynd GS
Carmina Burana
NordSol 1995
Lokaáfangi Tónlistarkeppni Norðurlanda fór fram í Háskólabíói sl. laug-
ardag. Tveir keppendur léku. Markus Leoson, slagverksleikari frá Sví-
þjóð, lék Konsert fyrir Marimbu, víbrafón og hljómsveit eftir Darius
Milhaud. Þótt þetta verk sé í sjálfu sér létt og skemmtilegt og ágætlega
skrifað fyrir hljómsveitina verður það seint talið til dýpri listaverka.
Margt hefur og gerst í sambandi við þá tækni sem notuð er á slagverks-
hljómborðshljóðfæri síðan þetta verk var skrifað og því spurning hví
þetta verk var valið fyrir svo mikilvægt tækifæri fyrir ungan mann á
framabraut. Hvað um það, Markus Leoson lék verkið ágætlega vel, þótt
fyrsta þáttinn hefði hann t.d. leikið betur á fimmtudaginn var. Taugarnar
sögðu til sín en ekkert kom þó í veg fyrir að þessi ágæti tónhstarmaður
gæti sýnt að í æðum hans ólgar músík.
Henri Sigfridsson, píanóleikari frá Finnlandi, lék síðan Píanókonsert
nr. 3 eftir Sergei Prokoffíev. Þessi konsert er meðal þeirra verka sem
hvað glæsilegust eru fyrir píanó og hljómsveit. Sannkallað verk fyrir
virtúósa en sem þó býr yfir vissri
huglægri yfirvegun, þrátt fyrir
flúrið. Hér er gefið tækifæri á að
sýna hvað flesta þá hluti er varða
píanótækni og spurnin einungis sú
hversu vel farnast í þeirri glímu.
Markus Leoson lék verkið af frá- ----------------------—
bæru öryggi og vantaði greinilega ekkert nema reynsluna að leika með
sinfóníuhljómsveit. Einstaka áherslur í samleik við hljómsveitina er nán-
ast allt sem hægt er að setja út á leik þessa unga manns. Bíður hans
vonandi glæsilegur ferill á einleikarabrautinni.
Það var enginn annar en sjálfur forseti íslands, frú Vigdís Finnbogadótt-
ir, sem veitti keppendunum fimm viðurkenningar. Sæti 3-5 voru óskil-
greind en veitt voru sérstök verðlaun fyrir fyrsta og annað sæti. Voru
það að sjálfsögðu keppendur kvöldsins og hlaut Henri Sigfridsson fyrstu
verðlaun og Markus Leoson önnur.
Eftir hlé lék Sinfóníuhljómsveit íslands undir stjórn Osmos Vánskás
hljómsveitarverkið En Saga eftir Jean Sibelius. Verkið er meðal æsku-
verka Sibehusar en er þó óumdeilanlega meistaraverk. Þótt segja megi
kannski að flutningurinn hafi verið innblásinn á köflum var hann frem-
ur losaralegur þrátt fyrir ágæt innslög stjórnandans.
Tónlist
Askell Másson
Erótík í óperunni? - Já, Carmina Burana Carls Orffs
var flutt í íslensku óperunni sl. laugardagskvöld. Hví
að færa þetta verk upp aftur eftir svo skammt hlé?
Ástæðan er líklega sú, að hér er um að ræða aðra
gerð verksins, í stað sinfóníuhljómsveitar eru sex slag-
verksleikarar og tveir píanistar og mögulega nýtast
fyrri æfingar kórsins einnig fyrir þessa.
Verkið er fremur sjaldan flutt í þessari gerð og var
mjög forvitnilegt að heyra hana og sjá. Það er í raun
ótrúlega fátt sem hljómsveitargerð verksins hefur
fram yfir þessa. Víst er þar þéttari hljómur, innlínur
meira syngjandi (þær fáu sem eru í verkinu) og litróf-
ið ríkara en sá „hráleiki" sem þessari gerð fylgir hæf-
ir verkinu jafnvel enn betur, enda er það frumgerð
þess.
Verkið er byggt á 25 kvæðum úr handriti frá 13. öld
sem fannst í Benediktínarklaustrinu Benediktbauem
í Bæjaralandi snemma á 19. öld. Höfundur verksins,
Carl Orff, er þekktur fyrir Orff Schulwerk, sem eru
hljóðfæri (einkum slaghljóðfæri) og aðferðir við tón-
hstarkennslu barna. Nafni hans sem tónhöfundar á
hann hins vegar nánast eingöngu velgengni Carmina
Burana að þakka. Þetta er svo aðgengileg tónhst að
flestir gætu sjálfsagt sungið aha sýninguna með eftir
að hafa farið tvisvar. Og þó. Góðar söngraddir þarf í
þetta verk og þrátt fyrir frábæra frammistöðu okkar
Samspil jarðef na
Margrét Salóme í Stöölakoti
étar Salóme hafa spanskgrænuyfirbragð sem hún nær
með því að bræða kopar og bera á leirinn aúk þess
sem hún málar hann. í skálunum, sem eru sjö talsins
og bera allar heitið Dýpt, er koparinn sums staðar
nánast svartur og úr verður athyglisvert samspil jarð-
efnanna málms og leirs. Skálarnar erú hins vegar
helst til margar á stöplunum í miðjum salnum því
rýmið þolir ekki mikla innsetningu.
Þögnuð hljóðfæri
Á neðri hæðinni eru tvö verk unnin úr hinum suð-
ræna jarðleir terracotta. Margrét Salóme lætur hinn
rauðbrúna ht leirsins haida sér og verður það th þess
að verkin hafa meiri nánd en eha. Sérstaklega er verk
nr. 5, Þögn, áhugavert. Það er í formi fiðlu sem er
kengbogin og án strengja. Lágmyndin nr. 15, Minning,
sem einnig er unnin í terracotta, nær ekki sams konar
nánd vegna óræðs forms. Á efri hæð Stöðlakots eru
fjögur athyglisverð verk sem einnig eru unnin út frá
fiðlu- eða sehóforminu. Þau eru hins vegar öll unnin
í postulínsblandaðan leir. Þrjú bera heitið Tónbrot og
eru standmyndir með vísanir í sehóformið, hrátt unn-
ar og án gleijungs. Þetta eru mjög sérstök verk og
taka sig vel út í þessu rými. Auk sellóstandmyndanna
er fiðlumótífið Gleðigjafi, nr. 17, á efri hæðinni. Þar
er um að ræða glerjungsmikið verk með spansk-
grænublæ sem rímar við jarðbundna og þagnaða
terracottafiðluna á neðri hæð. Hér er á ferð sýning sem
fellur vel aö rýminu og hefur innbyrðis athyghsverða
gripi.
Sýning Margrétar Salóme í Stöðlakoti stendur th 15.
október.
Sýningarsalir Stöðlakots eru ekki rúmmikhr, en
henta hins vegar afar vel smærri einstaklingssýning-
um. Sérstök grjótáferðin á veggjunum gefur sýningum
sem þangað rata inn yfirbragð handverks og tengir
þær hðnum tíma knappari húsakosts. Það er misjafnt
hvernig þetta yfirbragð hentar sýningum en að vonum
hefur verið meira um sýningar í Stöðlakoti sem tengj-
ast handverki og handbragði en naumhyggju og rým-
ishst. Sú sýning sem stendur nú yfir í Stöðlakoti bygg-
ist einmitt á handverki og tengist nytjalist fyrri alda
Myndlist
Ólafur J. Engilbertsson
og á ágætlega heima í þessum lágreistu salarkynnum.
Þar er á ferð Margrét Salóme leirlistarkona sem um
nokkurra ára bil hefur í félagi við fleiri starfrækt
Gaherí Art-Hún við Stangarhyl, þar sem hún hefur
bæði sýnt og stundað leirlist.
Drangar og dýpt
Á sýningu Margrétar Salóme eru tuttugu og tvö verk,
allt leirmunir. Flest eru verkin að stofni th nytjahlut-
ir, kertastjakar eða skálar, en yfirbragð þeirra er þó
allfjarri viðurkenndum staðli nytjamuna og stendur
mun nær skúlptúmum. Alls em níu kertastjakar þessa
eðhs á sýningunni og bera þeir alhr heitið Drangar
sem vísar th forms þeirra. Verk þessi, sem og flest
önnur á sýningunni, em unnin úr postuhnsblönduð-
um TM-leir og brennd tvisvar í ofni. Flest verk Margr-
eðalsöngvara, Bergþórs Pálsspnar og Sigrúnar Hjálm-
týsdóttur, var það samt Kór íslensku óperunnar sem
var stjarna kvöldsins, enda uppistaða alls í þessu verki.
Styrkleiki sýningarinnar er fyrst og fremst geysigóð-
ur söngur og leikur kórsins, svo og töfrum lík lýsingin
Tónlist
Áskell Másson
sem Jóhann B. Pálmason sá um. Aðrir bregðast þó
ekki. Áður voru nefndir einsöngvararnir Bergþór
Pálsson og Sigrún Hjálmtýsdóttir en eftirminnilega
vel fór einnig Þorgeir J. Andrésson með sitt kómíska
hlutverk.
Leikstjórinn Terence Etheridge, leikmynda- og bún-
ingahönnuðurinn Nicolai Dragan og ljósahönnuður-
inn Jóhann B. Pálmason hafa allir unnið hér frábært
verk og ber það góðu samstarfi fagurt vitni. Garðar
Cortes hélt öhu saman af ágæti og hrós eiga hljóðfæra-
leikararnir ahir skihð fyrir frammistöðu sína. Stóra
Tam-tam-ið þyrfti þó að vera þynnra svo það svaraði
fljótar, það á betur við í þessu verki.
Björg Þorsteinsdóttir: Rek.
Dulúðug formskrift
Björg Þorsteinsdóttir í Norræna húsinu
Það er langur vegur frá þeim skýrt afmörkuðu og hlutbundnu grafik-
myndum sem Björg Þorsteinsdóttir gerði á áttunda áratugnum til þeirra
fljótandi og dulúðugu málverka sem hún nú sýnir í Norræna húsinu.
Björg hefur verið að þróa málarastíl sinn á undanfórnum árum og hafa
einföld frúmform, hringur og þríhyrningur verið áberandi í ohu- og akrýl-
verkum hennar. Nú er formskriftin orðin margbrotnari og minnir jafn-
vel á híróglýfur á stundum. Þetta er sérstaklega áberandi í fjórtán vatns-
litamyndum og ellefu gvassmynd-
um sem eru helsta nýmælið á sýn- ______
itwmi Myndlist
Dýpt -----------------------
Olíu- og akrýlverkin eruað von- Olafur J. Engilbertsson
um stærstu og viðamestu verkin. -----------------
Ohuverkin eru fimm talsins og
akrýlverkin sjö en það liggur oft-
lega ekki í augum uppi hvorri tækninni Björg beitir og hlýtur það að
teijast styrkur þar sem heildarmyndin verður sterkari fyrir vikið. Það
eru enda þessi stærri verk sem bera sýninguna uppi þó svo að meira sé
af vatnslita- og gvassmyndum. í olíu- og akrýlverkunum nær Björg mun
betur að miðla dulúð og margræðni formskriftarinnar. í vatnshtamyndun-
um er dýptin þó yfirleitt meiri og formin skarpari. Það er fróðlegt í þessu
sambandi aö bera saman akrýlmálverkið Svif (nr. 3) og vatnslitamyndina
nr. 33. Hér er um sömu grunnuppbyggingu myndflatarins að ræða og
áþekka liti. Akrýlverkið er til muna flatara en dulúðugra en vatnshta-
myndin dýpri og skarpari.
Fljótandi j
Það háir Björgu hins vegar i of mörgum vatnslitamyndanna að pappír-
inn virðist ekki sá hentugasti til formskriftar af þessu tagi. Björg hefði
þar mátt nema ýmislegt af kínverskum meisturum vatnslitarins en hún
var þar á ferð ekki alls fyrir löngu. Vatnslitamyndirnar virka best ítals-1
verðri fjarlægð en þola mun síður návígi en akrýl- og olíuverkin. Öðru
máh gegnir um gvassmyndimar sem virðast sumar hverjar betrumbætt-
ar með olíukrít. Þar eru á ferð myndir sem samsvara sér vel í smæð sinni
og hefur Björgu heppnast aö glæða með þeim sérstakan neista þrátt fyr-
ir að htauðgin nálgist ofhlæðismörk. Dulúðug olíuverk á borð við Gult
rek (nr. 9) og akrýlverk ljósaskiptabirtu og einfaldrar og fljótandi form-
skriftar bera fyrst og fremst uppi þessa um margt áhugaverðu sýningu
sem stendur til 22. október.