Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.1995, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 9. OKTÓBER 1995
15
Framleiðni a
upplýsingaöld
A opnum stjómarfundi Verslun-
arráðs íslands 2. október sl. hélt
dr. Frank G. Soltis, einn af aðal-
hönnuðum IBM, líflegan fyrirlest-
ur um upplýsingaþjóðfélagið. Solt-
is velti þvi upp hvemig heimurinn
myndi líta út eftir 10 ár. Þróun
næstu 3 ára væri hægt að sjá með
nokkurri vissu, næstu 5 óljóst,
næstu 10 ómögulegt, einkum með
tilliti til þess hvernig viðskiptaum-
hverfi myndi breytast með til-
komu breyttrar tækni.
Mikið í dag,
margfalt á morgun
Upplýsingamagn er mikið í dag,
en margfalt á morgun. Soltis sér
fyrir sér þá þróun að gervigreind
tölvunnar muni í náinni framtíð
sjá um að sía út áhugaverðar upp-
Kjallarinn
Jenný Stefanía Jensdóttir
viðskiptafræðingur
„Sá tími sem fer í að skoða upplýsingar í
boði hefur margfaldast. Stór hluti þessa
tíma er gagnslaus, ónýtur og óarðbær
bæði hjá hinu opinbera og i einkageiran-
hluta. Hið opinbera getur státað
sig af mörgu hæfu fólki og góðum
tölvukosti, vel er fylgst með nýj-
ungum og að því er virðist ekkert
til sparað þegar kemur að fjárfest-
ingu í tölvubúnaði.
Flestar ef ekki allar ríkisstofn-
anir eru tengdar Intemetinu, sem
nýtist þeim væntanlega vel í sam-
skiptum sín á milli. Sem stjóm-
andi ríkisstofnunar hefði ég þó
áhyggjur af hvort einhverjir starfs-
menn gleymdu sér í óravíddum
veraldarvefsins alltof lengi, alltof
oft, í eigin þágu.
Sýnileg afkastaaukning er t.d.
fjölgun og hraðairi úrvinnsla upp-
lýsinga, en maður spyr sig hvers
vegna starfsfólki hafi ekki fækkað,
þó ekki væri nema í lítilli fylgni
við vaxandi vinnslugetu tölvanna.
Gæti verið að stóraukið upplýs-
ingamagn kallaði á fleiri upplýs-
ingarýnara? Gott og vel, en hverju
skilar allt þetta upplýsingaflæði þá
í lækkun útgjalda eða aukningu
tekna?
Það virðist nokkuð ljóst að hægt
er að stórauka framleiðni hjá hinu
opinbera. í skattsvikaskýrslu fjár-
málaráðuneytisins kemur einmitt
fram að möguleikar vélræns eftir-
lits eru vannýttir. Raunveruleg
framleiðniaukning birtist t.d. ef
markvisst tölvueftirlit skilaði inn
auknum skatttekjum frá frífarþeg-
um þjóðfélagsins, skattsvikurun-
um.
Draumsýn undirritaðrar er að í
tölvu fjármálaráðherra sé að fmna
lítið efnahagslíkan, sem gerir hon-
mn kleift að leika sér með mis-
munandi skattprósentur og fleiri
forsendur, og að loknum þeim leik
komist hann að þeirri draumanið-
urstöðu að flatur 10% tekjuskattur
skilaði ríkinu sömu eða jafnvel
meiri tekjum en núverandi handó-
nýtt kerfi.
Jenný Stefanía Jensdóttir
um.
lýsingar fyrir hvern einstakling.
Jcifnframt muni gervigreind sjá
um að svara, vista eða henda því
ógrynni af skilaboðum og upplýs-
ingum sem berast viðstöðulaust
inn á pósthólf/tölvur.
Skemmtileg en ótrúlega sönn
var lýsing hans hvernig tölvu-
tækninni hefur fleygt fram úr
annarri þróun sl. 30 ár. Hefði
hönnun og smíði á Porsche búið
við sömu tækniþróun væri lýsing
á Porsche ’95 eftirfarandi: Ekur á
ljóshraða, notar fingurbjörg af
bensíni, kostar 2 dollara.
En hefur margfalt upplýsinga-
magn, sem felst í auðveldu aðgengi
að upplýsingum um hvaðeina sem
hugurinn girnist, alið af sér aukna
framleiðni af sömu stærðargráðu?
Nei segir Soltis. Sá tími sem fer í
að skoða upplýsingar í boði hefur
margfaldast. Stór hluti þessa tíma
er gagnslaus, ónýtur og óarðbær
bæði hjá hinu opinbera og í einka-
geiranum. Á hinn bóginn má sjá í
hendi sér stórkostlega framleiðn-
iaukningu ef upplýsingar eru nýtt-
ar á arðbæran hátt, sem hentar
hverjum og einum, stofnun eða
fyrirtæki.
Framleiðni hjá ríkinu
Veltum því upp fordómalaust
hvort tölvufjárfesting hjá því opin-
bera hafi skilað aukinni fram-
leiðni, sem annaðhvort birtist í
lækkun kostnaðar, faekkun starfs-
fólks eða auknum afköstum.
Kostnaður hefur ekki lækkað,
starfsfólki hefur fjölgað en það
væri ósanngimi að halda því fram
að afköst hafi minnkað. Hjá hinu
opinbera líkt og öðnun þjónustu-
fyrirtækjum byggist starfsemin á
launafólki og tölvum að stærstum
„Gæti verið að stóraukið upplýsingamagn kallaði á fleiri upplýsingarýn-
ara?“ spyr Jenný.
Langtímasjúk börn
Ef marka má kjarasamninga
reikna menn með að hægt sé að
lækna öll böm á sjö dögum hver
svo sem sjúkdómurinn er eða á
álíka löngum tíma og það tók guð
almáttugan að skapa heiminn.
Því miður er þetta ekki svona
einfalt. Mörg börn veikjast það
hastarlega að þau læknast aldrei
og sum eiga við veikindi að stríða
i marga mánuði, jafnvel mörg ár.
— Þessi böm eru kölluð langtíma-
veik.
Ég reikna með að þeir sem
sömdu um það á sínum tíma að
foreldrar mættu vera heima hjá
veikum bömum sínum sjö virka
daga á ári á fullu kaupi hafi
ímyndað sér að þeir væru að gera
góðverk. Og það má vissulega til
sanns vegar færa.
Ekki er ég svo vel að mér í kjara-
samningum að ég muni hvenær
um þetta var samið en nú á tímum
er þetta ákvæði hálfgerð tíma-
skekkja. Það kemur sér að vísu
mjög vel fyrir foreldra að eiga
þennan rétt ef um lítils háttar las-
leika er að ræða hjá börnum en ef
börn veikjast hastarlega er þessi
réttur harla lítils virði.
Réttindi barna
Fyrir um það bil áratug vom
réttindi langveikra bama nánast
Kjallarinn
ráðamenn þessarar þjóðar halda að
guð sé enn að skapa heiminn en
ekki þeir.
Einhvern veginn verður að
koma stjómmálamönnum í skiln-
ing um vanda langveikra barna en
það virðist vera erfitt að hafa áhrif
á þá nema fólk safnist einhvers
staðar saman og hafi hátt.
Foreldrar langveikra barna eru
sjaldnast með mikinn hávaða. Yfir-
leitt er þetta hógvært fólk og þótt
nauðsyn þess að stofna heildar-
samtök félaga langveikra barna.
Fram að þessu höfum við haft í
nógu að snúast heima fyrir og sem
betur fer hafa aðrir notið góðs af
okkar starfi einnig.
En nú emm við reiðubúin að
vinna að bættum aðbúnaði allra
langveikra bama á íslandi og um
leið og við fögnum stofnun sam-
taka langveikra bama þann 10.
október höfum við ákveðið að
Benedikt Axelsson
kennari
engin. Á siðustu árum hefur örlít-
ið þokast í réttlætisátt í þeim efn-
um og er það ekki hvað síst að
þakka ötulu starfi foreldra krabba-
meinssjúkra barna og nokkrum
skilningi ráðamanna á hremming-
um þeirra. — En betur má ef duga
skal.
Það hefur sýnt sig að þjóðin vill
langveikum börnum vel. Hún skil-
ur vandann. Hins vegar virðast
„Það hefur sýnt sig að þjóðin vill lang-
veikum börnum vel. Hún skilur vandann.
Hins vegar virðast ráðamenn þessarar
þjóðar halda að guð sé enn að skapa
heiminn en ekki þeir.“
einhvers staðar standi að sælir séu
hógværir á þaö ekki við alltaf enda
höfum við ekkert erft nema sárs-
auka, áhyggjur og margvislega erf-
iðleika. — Það em aðrir sem hafa
erft landið.
Samtök
Oft höfum við í Styrktarfélagi
krabbameinssjúkra barna rætt um
leggja okkar af mörkum til að sam-
tökin geti orðið það sterk að fyrr
en seinna fari ráðamenn að vinna
að bættum hag þeirra sem einna
minnst mega sín í þjóðfélaginu.
Mörg skref þarf að stíga í þeim
efnum. En það sem þarf að gera
strax er að byggja bamaspítala. —
Helst á 7 dögum.
Benedikt Axelsson
Snjólaug Stefáns-
dóttlr, forstöðu-
maöur ungllnga-
delldar Félags-
málastofnunar.
Nauösynlegt
öryggisnet
„í fyrsta lagi
er þetta nauð-
synlegt til að
skýra og ein-
falda lög sem
varða böm,
réttindi þeirra
og skyldur og
ábyrgð foreldr-
anna gagnvart
börnunum og
skyldur þjóðfé-
lagsins. Það er
nú þegar mikil
þjónusta fyrir börn og unglinga
upp að 16 ára aldri og möguleik-
ar á umönnun og meðferð fyrir
þau sem lenda í vanda. Þarna
myndast millibilsástand því ung-
lingar sem em eldri en 16 ára
eru sjálfráðir en samt hafa for-
eldrarnir framfærsluskylduna.
Þetta er mikilvægt atriði þegar
unglingamir lenda á villigötum.
Foreldramir era þá skyldh- til að
sjá þeim farboröa en hafa lítið
yfir þeim að segja.
Við verðum líka að gera okkur
grein fyrir að þjóðfélagið hefur
breyst. Unglingamir eru lengur
á heimilunum en áður og í raun
og vera í umsjá foreldranna. Við
veröum að sætta okkur við að
þjóðfélagiö breytist hér í þessa
átt eins og annars staðar. For-
eldrarnir gætu einnig átt auð-
veldara með að framíleyta börn-
unum því væntanlega myndu
barnabætur verða greiddar allt
til 18 ára aldurs.
Unglingarnir vilja vissulega
halda í frelsi sitt en fyrir lang-
flesta breytir hækkun sjálfræðis-
aldurs engu. Þetta er fyrst og
fremst öryggisnet fyrir þá sem
lenda á villigötum.“
Fáránlegt
uppátæki
„í stuttu máli felur sjálfræði
það í sér að
viðkomandi
ræður einn
öðru en fé
sínu, t.d. dval-
arstaö, og get-
ur gert bind-
andi vinnu-
samninga,
ræður hvaða póröarson, formaö-
menntun hann urSambands
velur sér, er “n„9nr®.^ál,stæðis’
sjálfstæður
skattaðili, fær aðgang að al-
mennum dansstöðum og getur
tekið ákvörðun um inngöngu í
trúfélag eða úrsögn úr því. Það
að neftid borgarstjóra vilji taka
þessi sjálfsögðu réttindi af 16 og
17 ára unglingum sökum þess aö
vandamál eru uppi i miöbæ
Reykjavíkurborgar er í besta
falli sérstakt.
Þegar löggjafinn innleiddi
þessi lög þá hefur hann metið
það svo að við þennan aldur
byggju einstaklingarnir yfir
nægjanlegum þroska til að njóta
þessara réttinda. Ekkert bendir
til þess að íslenskum ungmenn-
um hafl farið aftur í þroska frá
því aö lögin voru sett og því frá-
leitt af borgarstjóra að ætla að
beita sér fyrir því að sjálfsögð
mannréttindi verði tekin af
þessu unga fólki.
Vandi miðbæjarins felst fyrst
og fremst í að allt of margt ungt
fólk er á ferli á sama tíma. Það
gefúr auga leið að frelsi í opnun
veitingastaða er leiöin til þess
að koma í veg fyrir vandann, All-
ur þessi gríðarlegi fjöldi fólks,
sem skemmtir sér um helgar,
myndi þá ekki fara út á göturnar
á sama tíma og þar með yrði öll
löggæsla auðveldari.“
Guðlaugur Þór