Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1995, Blaðsíða 12

12
FIMMTUDAGUR 12. OKTÖBRER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjóm, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVIK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Áuglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Spyrja á þá sem borga
Fulltrúar bænda hafa setið á aukaþingi hinna nýju
Bændasamtaka íslands síðustu dagana og deilt um það
hvort leyfa eigi bændum að segja álit sitt á nýja búvöru-
samningnum með allsherjaratkvæðagreiðslu. Ýmsir for-
ystumenn bænda voru alfarið á móti svo lýðræðislegri
afgreiðslu samnings sem snertir með einum eða öðrum
hætti hag ailra bænda í landinu. Þeir vildu að fámenn
samkoma bænda afgreiddi málið og höfðu sitt fram.
Athyglisvert er að engum hefur dottið í hug að rétt
væri að spyrja álits þeirra sem standa eiga straum af
þessum búvörusamningi. Með honum er almenningur í
landinu skuldbundinn til að greiða bændum um 12 millj-
arða króna á nokkrum næstu árum og eru þær greiðslur
verðtryggðar. Hvað er eðlilegra en að leita til þeirra sem
eiga að borga brúsann með því einfaldlega að efna til
þj óðaratkvæðagreiðslu?
Hin raunverulega ástæða þess að foringjarnir, sem
gerðu búvörusamninginn, vildu halda ákvörðun um
samþykkt eða synjun hans innan þröngs hóps valda-
manna er auðvitað sú að þeir óttast að samningurinn
yrði kolfelldur í lýðræðislegri atkvæðagreiðslu.
Og ekki að ástæðulausu.
Búvörusamningurinn mun að margra áliti auka á
vanda landbúnaðarins í stað þess að leysa hann. Markús
Möller hagfræðingur benti á það í tímaritinu Vísbend-
ingu fyrir skömmu að í samningnum fælist alls ekki
frjáls verðlagning á kindakjöti, eins og sumir hafa talið,
heldur „lögbundin einokun“ eins og hann kallar það.
Sýnu verst séu þó útflutningsákvæðin í nýja búvöru-
samningnum en þau nefnir Markús sannkallaða hag-
stjórnarmartröð. „Eftir lauslegum útreikningum virðist
alltaf hagstæðara að framleiða sem mest. Kerfið virðist
leiða til samdráttar á fyrsta ári en samkvæmt fyrrnefnd-
um útreikningum gæti framleiðslan farið í 10 þúsund
tonn á síðasta ári samningsins,“ segir í grein hans.
Samkvæmt því eiga íslenskir skattborgarar að greiða
bændum um tólf milljarða króna til þess eins að stór-
auka lambakjötsframleiðslu sem er þegar alltof mikil.
Þessi skattur til bænda mun nema á hverju ári álíka
hárri fjárhæð og fer til reksturs tveggja stærstu háskóla
landsins. Er nema von að fulltrúar sauðfjárbænda á bún-
aðarþingi hafi séð ástæðu til að hrósa samningamönnum
sínum fyrir að hafa náð loforðum um slíkt peninga-
streymi út úr fulltrúum stjórnvalda.
Fram hefur komið í fjölmiðlum að skiptar skoðanir
séu um nýja búvörusamninginn meðal bænda. Hann tek-
ur til dæmis alfarið mið af þörfum sauðfjárbænda. Samn-
ingurinn getur því komið sér afar illa fyrir svína- og kúa-
bændur sem þurfa að keppa við lambakjöt sem er að
verulegu leyti greitt niður af skattfé almennings. Þetta
skekkir að sjálfsögðu áfram samkeppnisstöðu ólíkra bú-
greina. Ef gengið hefði verið til atkvæðagreiðslu meðal
bænda hefði sú staðreynd reynst þung á metunum.
Nokkur andstaða virðist við búvörusamninginn innan
Sjálfstæðisflokksins. Kristján Pálsson alþingismaður hef-
ur þannig lýst andstöðu sinni með þeim rökum að samn-
ingurinn muni hvorki bæta hag bænda né neytenda held-
ur viðhalda því kerfi sem hafi sett meirihluta bænda-
stéttarinnar á opinbert framfæri.
En þrátt fyrir slíka andstöðu einstakra manna er ljóst
að mikill meirihluti stjórnarþingmannanna stendur að
baki þessum samningi. Og þeir munu auðvitað sjá til
þess að endanleg ákvörðun sé á sem fæstra höndum.
Bændur verða ekki spurðir álits. Og alls ekki þjóðin.
Elias Snæland Jónsson
„Hvers vegna vilja framsóknarmenn halda áfram að hindra bændur í hagræðingu?" spyr greinarhöfundur m.a.
- Rekið af fjalli í Hrútafirði.
Samningur
um sóun
Um þessar mundir er ríkis-
stjórnin að ganga frá samningi við
bændasamtökin um framleiðslu á
lambakjöti. í sumar virtist sem til
stæði að leysa vanda sauðfjár-
bænda en nú virðist sem það
markmið sé gleymt. í öllu falli er
samningurinn til þess fallinn að
viðhalda vandanum og líklega
auka hann.
Það er alveg ljóst hvað gerir
þennan samning slæman og
hvernig mætti bæta hann, en það
er eins og menn neiti að horfast í
augu við staðreyndir. Það er stað-
reynd að sauðfjárbændur hafa
ekki haft frelsi til að auka fram-
leiðni og að einmitt þetta frelsi er
mikilvægasti þátturinn í að leysa
vanda þeirra. Sú framleiðslustýr-
ing sem felst í samningnum er
engu skárri en framleiðslustýring
undanfarinna ára og aUir sjá nú
hvað hún var misheppnuð.
Það er staðreynd að íslenskt
lambakjöt er mun dýrara en t.d.
nýsjálenskt lambakjöt og svo verð-
ur áfram. Þess vegna er algerlega
út í hött að gera ráð fyrir útflutn-
ingi í búvörusamningnum. -
Reyndar er hugmyndin um sam-
tryggingu bænda á útflutningi svo
vitlaus að engu tali tekur.
5000 tonn
Ótrúlega margir „framsóknar-
menn“ (allra flokka) virðast fastir
í fortíðinni. Þeir hafa ekki áttað
sig á því að þótt sauðkindin hafi
verið bráðnauðsynleg undirstaða
íslensks þjóðfélags um áratuga-
skeið, þá er það liðin tíð. Þeir
virðast ekki átta sig á að lamba-
fita er guðsgjöf fyrir sveltandi
þjóð en óhollusta fyrir þá sem
hreyfa sig lítið en borða meira en
nóg. Þeir virðast ekki átta sig á
þvi að unga fólkið kýs pasta frem-
ur en hrygg - og að það er hið
besta mál.
í tengslum við búvörusamning-
inn hafa verið nefndar tölur um
Kjallarinn
Snjólfur Ólafsson
lektor í Háskóla íslands
framleiðslumagn um aldamótin.
Sumir telja að samningurinn gæti
leitt til framleiðslu á 10.000 tonn-
um af lambakjöti árið 2000. Það er
ómögulegt að reikna út hvað væri
eðlilegt framleiðslumagn en þró-
un síðustu ára bendir tU að það
gæti verið á bilinu 5000 til 6000
tonn. Þeir bændur, sem eru að
velta því fyrir sér hvort þeir eigi
að taka tilboði ríkisins um að
hætta framleiðslu gegn greiðslu,
ættu að hafa þetta í huga.
Sparnaður
framsóknarmanna
í dagblöðunum má sjá stórar
auglýsingar frá Framsóknar-
ílokknum um mikUvægi sparnað-
ar í ríkisrekstri. Ég get heUshugar
tekið undir þann boðskap. En
hvernig í ósköpunum geta þessir
sömu menn staðið fyrir því að sóa
árlega mUljörðum af- skatttekjum
ríkisins? Hvers vegna á að fram-
leiða aUt þetta óþarfa lambakjöt
fyrir fé úr sameiginlegum sjóðum
okkar? Hvers vegna vUja fram-
sóknarmenn halda áfram að
hindra bændur í hagræðingu?
Hvers vegna óttast framsóknar-
menn frelsi bænda og eðlilega
byggðaþróun?
Mér dettur ein skýring í hug.
Margir framsóknarmenn koma úr
fámennum kjördæmum og sætu
ekki á þingi ef vægi atkvæða væri
jafnt. Þingseta þeirra byggir
þannig á úreltum og óréttlátum
kosningalögum. Hvernig er þá
hægt að ætlast til þess að þeir
skynji að landbúnaðarkerfið sé
Nú eru íslenskir stjórnmála-
menn loksins tUbúnir að hefja
umræðu um forgangsröðun í heil-
brigðiskerfinu. Sú forgangsröðun
er því erfiðari sem minna fé er til
ráðstöfunar. Með fjárlögum er Al-
þingi ekki einungis að forgangs-
raða innan heilbrigðiskerfisins
heldur er þar um viðtækari for-
gangsröðun að ræða. Ef Alþingi
samþykkir búvörusamninginn og
þær greiðslur úr ríkissjóði sem
hönum fylgja er það að raða sauð-
kindinni framar í forgangsröðina
en mörgum sjúklingum sem þurfa
á læknisþjónustu að halda.
Snjólfur Ólafsson
„Ef Alþingi samþykkir búvörusamninginn
og þær greiðslur úr ríkissjóði sem honum
fylgja er það að raða sauðkindinni framar
í forgangsröðina en mörgum sjúklingum
sem þurfa á læknisþjónustu að halda:“
úrelt og óréttlátt?
Skoðanir annarra
Alþjóðamál afskipt
„Það er mikið efamál að nokkurt þjóðþing í Evr-
ópu láti sig utanríkismál jafnlitlu varða og Alþingi
íslendinga. Sárafáir alþingismenn hafa sýnt áhuga á
því sem fram fer utan landsteinanna og enn færri
búa yfir raunverulegri þekkingu á alþjóðamálum.
...Pólitísk umræða kalda striðsins snerist meira og
minna um íslenska hagsmuni, og sömu sögu er að
segja af mesta hitamáli seinni síma þingsögu: samn-
ingunum um EES.“
Úr forystugrein Alþbl. 11. okt.
Ríkíssjónvarpiö
„Fyrrverandi menntamálaráðherra Ólafm- G. Ein-
arsson, lét endurskoða útvarpslögin fyrir einu og
hálfu ári en sú endurskoðun leiddi ekki til þeirra
grundvallarbreytinga sem vonast var eftir. Spurn-
ingin er hvað núverandi menntamálaráðherra,
Björn Bjarnason gerir. Hann hefur meðal annars
lýst þvi yfír að það sé ekki sjálfsagt að almenningur
sé neyddur að greiða afnotagjald af ríkisfjölmiðlum.
Með þetta í huga er von til þess að fyrsta skrefið til
breytinga sé að afnema skylduáskrift að ríkisfjölm-
iðlum. Næsta skrefið er síðan að selja Ríkissjónvarp-
ið og jafna þar með samkeppnisstöðu fjölmiðla."
Úr forystugrein Viðskiptablaðsins 11. okt.
Markaðssetning Drakúla greifa
„Ef að sjónvarpsstjórar halda að það sé í þeirra
verkahring að koma í veg fýrir sölu og neyslu dilka-
kjöts, verður að segja þeim til hróss að það hefur vel
tekistó...Er engu líkara en greifarnir de Sade og
Drakúla séu ráðnir sem útsendingarstjórar frétta-
tímanna og má með sanni segja, að þá séu smekkvís-
ir kunnáttumenn á ferðö...Eitt er þó hægt að full-
yrða: Það er til fólk sem flökrar við kindakjöti og
' innmat eftir sérstæðar sýningar fréttastofa á með-
ferð lambanna sem þagna í beinum útsendingum."
OÓ í Tímanum 11. okt.