Dagblaðið Vísir - DV - 13.10.1995, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 1995
15
Þjóð ramm-
flækt í trúgirni
Þeir sem vita lítið trúa oft
miklu. Við íslendingar erum mjög
trúgjörn þjóð. Trúgirninni fylgir
sá kvilli að hún er alæta á alls
kyns píp og deilu en á það til að
fúisa við staðreyndum. Það er ekki
langt síðan fleiri þúsundir manna
brenndu í reykjarmekki og tauga-
æsingi vestur á Snæfellsnes til að
heilsa þar upp á geimverur og fá
hjá þeim eiginhandaráritanir.
Einhver erlendur tunglsjúkur
froðuhaus með kosmíska flugum-
ferðarkomplexa hafði komið því
inn hjá okkur að áætlaður lending-
artími þeirra grænu væri akkúrat
þennan dag, klukkan akkúrat 18.29
eða eitthvað svoleiðis. Þarna
hímdi svo fólkið daglangt og góndi
til skiptis upp í loftið og á úrið,
bíðandi eftir geimskipi eins og
hverjum öðrum strætisvagni,
kvartandi í óþolinmæði yfir seina-
ganginum: Þetta væri sko alveg
dæmigert fyrir þessi geimskip —
þau gætu bókstaflega aldrei verið
á áætlun.
Rík er draugatrúin
Nú er ég ekki að segja að það
séu ekki hugsanlega til vitsmuna-
verur á öðrum hnöttum en mikið
vildi ég óska þess að það væru
fleiri vitsmunaverur á þessum
hnetti en raun ber vitni. Við trú-
um á álfa og huldufólk í hólum og
steinum en viljum ómögulega trúa
að þessi leiðindafyrirbrigði eigi
eingöngu lögheimili í grjótinu
milli eyrnanna á okkur.
Svo sterk er þessi (bj)álfatrú að
vegagerðarmenn hafa oftar en
Ég veit ekki betur en að Mann-
réttindasáttmáli Evrópu og sam-
þykktir Evrópuráðsins geri kröfu
til aðildarríkja um að þær hug-
sjónir, sem þar eru, séu virtar og
komið í framkvæmd. í þeim eru
fyrst og fremst kröfur um vald-
dreifingu og frelsi minnihluta og
að lýðræðislega kosið vald geti
ekki myndað valdakerfi og kúgað
minnihlutann.
Ég tel að núverandi stjórnkerfi í
sveitum landsins fullnægi þessum
kröfum Evrópuráðsins og það ber
því að varðveita það, stjórneining-
arnar eru það liúar að lítil hætta
er á að einhver verði útundan.
Árás á samstarf
sveitarfélaga
Eitt af því sem notað hefur ver-
ið í áróðrinum er að ráðist hefur
verið á það samstarf sem viða hef-
ur verið með ágætum með sveitar-
félögrmum. Samvinna hefur verið
á flestum sviðum og er alltaf að
aukast og nær jafnvel langt út fyr-
ir héraðsmörk. Samvinna þessi
hefur verið talin ólýðræðisleg og
óskilvirk. Hefur verið farið mörg-
um niðrandi orðum um þá sam-
vinnu sem er fyrir hendi. Þar hef-
ur verið farið með hrein ósann-
indi.
Kjallarinn
Sverrir Stormsker
tónlistarmaður og rithöfundur
einu sinni þurft að leggja lykkju á
leið sína við framkvæmdir til að
raska ekki heimilisfriðnum í grjót-
hrúgunum; sérhver malarsteinn er
jú alveg úttroðinn af pirruðum
skotthúfudvergum sem kalla nú
ekki allt ömmu sína ef þeir eru
reittir til reiði. Við trúum á tröll,
guð, forynjur, fylgjur og svo nátt-
úrlega hina klassísku drauga.
Svo rík ítök á draugatrúin í okk-
ur að við trúðum meira að segja á
samningsdrauginn að þjóðarsátt-
inni. Við trúum aprilgöbbum sjón-
varpsins trekk í trekk — nú síðast
að Irving-bensinstöð uppi á Höfða
væri svo gott sem farin að gefa
bensínið. Við þangað á 100 km
hraða. Ártúnsbrekkan stíflaðist.
Glætan, að eitthvað lækki í þessu
Kjallarinn
Árni Björn Guðjónsson
form. Kristilegu
stjórnmálahreyfingarinnar
Það hefur verið notað í áróðrin-
um að sameina verði sveitarfélög-
in til að þau geti tekið við auknum
verkefnum frá ríkinu. Þessi verk-
efni eru í sveitunum í dag og
greidd af ríkinu, t.d. skólarnir, og
unnin af fólki sem býr í sveitun-
um. Með því að tekjustofnar séu
tryggðir geta öll þessi verkefni
gengið beint inn í samstarfsverk-
þjóðfélagi annað en kaupið og
greindarvísitala þjóðarinnar.
Við trúum á jólasveininn, ekki
aðeins einn heldur sextíu og þrjá.
Þótt þeir komi af fjöllum eins og
aðrir jólasveinar þá trúum við í
það óendanlega að efndir fylgi
stöðluðum frösum þeirra eins og:
„Það ber að jafna lífskjörin í land-
inu,“ „Betra ísland." „Fólk í fyrir-
rúmi“ (þýðir: fólk í tómarúmi),
„Endurreisn heimilanna." „Kaup-
máttur ráðstöfunartekna mun
aukast." „Hér á landi ríkir ójöfn-
uður sem brýnt er að lagfæra."
„Við leggjum áherslu á að tryggja
framtíð velferðarkerfisins (þýðir:
helferðarkerfisins), tryggja eflingu
menntunar, baráttuna gegn at-
vinnuleysi ásamt því að létta
skuldabyrði heimilanna." „Read
my lips: engar skattahækkanir.“
„Tími orðanna er liðinn, timi að-
gerðanna er runninn upp.“ „Bla,
bla, bla, bla.“
Beinlaus speki
Þessa beinlausu speki fyrir lé-
legar tennur kokgleypum við árið
um kring og biðjum um meira,
efnin sem fyrir hendi eru í dag hjá
sveitarfélögunum án sameiningar.
Ríkisstjórnin getur ekki ein-
hliða ákveðið að verkefnin, sem
ríkið hefur í dag, gangi umræðu-
laust til sveitarfélaga. Það hlýtur
að þurfa að gera samninga þar um
og meiriháttar skipulagsbreyting-
ar hjá ríkinu þurfa að koma í kjöl-
farið. Ef menntakerfið flyst til
sveitarfélaganna á þá ekki að
leggja niður menntamálaráðuneyt-
ið og fleira?
Ábyrgð alþingismanna
Það væri fróðlegt að gera könn-
un á því meðal alþingismanna
hvar liggi rótin að hugmyndinni
um sameiningu sveitarfélaga. Fé-
lagsmálaráðuneytið segir hana
komna frá samtökum sveitarfé-
laga. Formaður þeirra samtaka
jafnvel þó þessar tuggur hafi verið
japlaðar óbreyttar í yfir 70 ár með
sama árangri. Fólk heldur með
„sínum manni“ og „sínum flokki"
rétt eins og um íþróttafélag sé að
ræða: „Með hvaða liði heldurðu?"
„Ég held með Fram(sóknarflokkn-
um).“ „Flott. Ég held líka með
Sjálfstæðisflokknum."
70% þjóðarinnar trúir því að
það sé mjög heilladrjúgt og þjóð-
hagslega hagkvæmt að sturta ár-
lega niður milljörðum í salerni
landbúnaðarkerfisins en trúir á
sama tíma að geimskip kjarabóta
lendi í garði sínum. Sjálfri sér
verst kýs hún aftur og aftur yfir
sig jólasveina með miðaldamyrkur
í pokunum, jólasveina sem eru
pikkfastir í skorsteini sérhags-
munagæslu og afturhalds.
Við þrælarnir kjósum hlekkina
áratug eftir áratug, alveg þangað
til við gefum upp öndina, erum
brenndir og skatturinn hirðir sín
40% af öskunni. Ég trúi því hrein-
lega ekki að við séum svona trú-
gjöm. Þið megið trúa því.
Sverrir Stormsker
hefur reyndar skrifað í blöð og lát-
ið í ljós skoðanir sínar um samein-
ingarmálin og verið hlynntur sam-
einingu. Hann er einnig embættis-
maður stærsta sveitarfélags lands-
ins, Reykjavíkur, sem ætti að
skipta niður í fleiri stjórnsýslufé-
lög.
Eru þetta hans einkatillögur?
Það hefur skýrt komið í ljós und-
anfarið í fréttum af fundum að
þessar tillögm- koma ekki frá fólk-
inu í sveitunum, meira að segja
umdæmanefndirnar sjálfar vilja
ekkert við þær kannast. Er það
virkilegt að alþingismenn virði
ekki lýðræðislegar hefðir við að
undirbúa mál, sem skiptir sköpum
um uppbyggingu samfélags okkar,
meira en þetta? Þetta eru ekki
vönduð vinnubrögð.
Árni Bjöm Guðjónsson
Með og
á móti
Á rfkið að tryggja
greiðslu bóta
vegna ofbeldisverka
Mikilvæg
réttarbót
„Það er mjög
miður ef ákveð-
ið verður að
fresta gildis-
töku þessara
laga. Þau eru
mikilvæg rétt-
arbót og áfangi
í að bæta réttar-
stöðu þeirra
sem verða fyrir
kynferðislegu
og öðru ofbeldi.
Hugmyndin
um að ríkið taki
að sér að greiða miskabætur en
sjái síðan sjálft um að innheimta
þær hjá gerendum hefur þegar
komið til framkvæmda í ná-
grannalöndum okkar. Hún var ein
af tillögum nauðgunarmálanefnd-
ar árið 1989 um breytingu á lögun-
um um meðferð opinberra mála
en gengið hefur alltof treglega að
hrinda þeim í framkvæmd.
Það er reyndar mjög eðlilegt að
ríkið taki að sér þetta hlutverk
þar sem brotaþoli eða sú mann-
eskja sem verður fyrir árás, t.d. í
nauðgunarmáli, hefur mjög veika
réttarstöðu og er ekki einu sinni
málsaðili í réttarlegu tilliti; ein-
ungis vitni í eigin máli.
Þar að auki er það einmitt
þrautaganga fyrir brotaþola að elt-
ast við geranda, þann einstakling
sem hún eða hann vill síst af öllu
hitta og reyna að krefja um
greiðslu.
Ég vona að tal um frestun sé
orðin ein og lögin komi til fram-
kvæmda eins og til stóð.“
Ekki
hægt að
bæta allt
„Ég lít þann-
ig á að það sé
ekkert vit i að
samfélagið beri
ábyrgð á óláni
fólks almennt.
Fólk á að geta
keypt sér trygg-
ingu fyrir slíku
en ekki að
hlaupa með
máliö til ríkis-
sjóðs og krefja
samfélagið um bætur. Það á að
vera hægt að kaupa sér tryggingar
sem greiða bæturnar í stað þess
að krefja skattborgarana um það.
Fjöldi fólks verður fyrir óláni
en það gerir samt ekki kröfur um
bætur eins og þeir sem lenda í of-
beldismönnum. Fólk getur t.d.
ekki sótt um bætur fyrir að vera
ljótt, þótt það geti verið mikið
ólán. Ég tel mig ekki geta krafið
samfélagið um greiðslur fyrir að
ég er ekki nógu fríður.
Ég skil vel gremju fólks að ná
ekki rétti sínum vegna ofbeldis-
verka og það kann að mega setja
lög þar sem tekjur til bóta eru
tryggðar með iðngjöldum líkt og
gerist við umferðarslys. Trygg-
ingafélagið er þá skylt til að
greiða bætur en á endurkröfurétt
á skaðvaldinn.
Málið er að fólk er farið að um-
gangast ríkissjóð þannig að hann
eigi að greiða allt sem menn verða
fyrir. Ef menn byggja hús þar sem
er vindasamt þannig að þakið fýk-
ur af þá telja þeir sig eiga bætur
frá ríkinu fyrir. Ég kann ekki við
svona hugsunarhátt."
„70% þjóðarinnar trúir því að það sé
mjög heilladrjúgt og þjóðhagslega hag-
kvæmt að sturta árlega niður milljörðum
í salerni landbúnaðarkerfisins en trúir á
sama tíma að geimskip kjarabóta lendi í
garði sínum.“
„Sjálfri sér verst kýs hún aftur og aftur yfir sig jólasveina með miðalda-
myrkur í pokunum ...“ segir Sverrir m.a. í greininni.
Lýðræðið og samfélagið
Eitt af því sem notað hefur verið í áróðr-
inum er að ráðist hefur verið á það sam-
starf sem víða hefur verið með ágætum
með sveitarfélögunum.“
Guðrún Agnars-
dóttlr, umsjónar-
læknlr með neyð-
armóttöku fórnar-
lamba nauðgunar.