Dagblaðið Vísir - DV - 18.10.1995, Síða 15

MIÐVIKUDAGUR 18. OKTÓBER 1995
15
Nýting í nýsköpun
Meðog
á móti
Fyrir nokkru var mér sagt aö
h.já ótilgreinuni innlendum þróun-
arsjóði hefðu menn komist að því
að einungis 3% verkefna sem feng-
ið hefðu stuðning skiluðu, árangrt
Þessu fvlgdi að svipað gilti um
sambærilega sjóði á Norðuriönd-
nm
Út af fyrir sig er það eðlilegt að
afBll i nýsköpun séu allveruleg.
Mér sýnist þó að .fyrrgreind nýt-
ingarhlutffill séu mjög óeðlilega
lág.
Lævís hætta
Þegar fram koma niðurstöður af
þessu tagi skapar það lævisa
hættn sem margir varast ekki.
Hættaner sú að menn telji sig hafe
komist að hinum „endanlega sarm-
leika“ og gefist um Ieið upp við að
ná betri árangrL Telji slíkt óraun-
hæft og vinni jafiivel gegn því að
það sé reynt Niðurstaðan er jú
fengim
Likja má afstöðu af þessu tagi
við lélega einkunn á prófi sem
nemandirm sættii' sig óðar við. Sá
sókndjarfi sem slíka einkunn fær
ákveður að bæta sig. Sá sem hneig-
ist til uppgjafer leggur á. hirrn bóg-
inn upp laupana. Hefur sem sá
fengið „endanlega staðfestingu“
þess að hann geti ekki náð prófL
Hin háskaiega töifræði
Tölfræðilegar niðurstöður af
öllu mögulegu tagi eru oft metnar
á svipaðan hátt Þannig er hverftd
svipmynd af síbreytilega ástandi
oft túlkuð, kynnt og meðtekin sem
einhver skonar endanlegur stóri
sannleikur. Það hreytaniega er
áTitið óumbreytanlegt.
í framleiðslu hefur á siðustu
árum átt sér stað allveruleg bylt-
ing með tökomu hinnar svokölluð
„gæðastjómunar". Fyrir daga
hennar var víðasá háttur hafður á
að gæði vöm vora skoðuð á sið-
ustu stigum fcamleiðsluferlis. Ef
þau reyndust ónóg var viðkom-
andi vöra hent eða hún send aftur
inn i ferlið til viðgerða með vera-
legum tilkostnaði og sóun. Þetta
verklag fól í rauninni í sér að nýt-
ingarhlntfeTlið var tekið sem gefið
Kjaliariim
Jón Erlendsson
yfirverkfræðingur Uppiýsinga-
þjónustu Háskólans
og óumhreytanlegt
Þegar aðferðir gæðasíjómnnar-
innar vora teknar upp var eflirlits-
hlutverkinu komið fyrir víða í feri-
imi gjaman hjá hverjum einasta
manni. Þettaleiddifljótt tfl. þess að
göflum snarfeekkaði, framleiðslu-
kostnaður minnkaði og afknma
batnaðL
„Tolfrasöiletöirt"
Vel heffii mátt hugsa sér að i
stað gæðastjómunar heffii „hávís-
indalegum" tölfcæðikönnunum á
framleiðslugöllum vaxið fiskur um
hrygg. I stað þess að leggja vinnu i
að koma í veg fyrir gafla heffii
miklu verið kostað til að safha um-
leiðsluferia.
Uppgjöfin fyrir vandanum væri
þvi undirstriknð með tugum hillu-
metra af slíku góssi Og aflt þættu
þetta hín merknstu vísindi sem
haftn væra yfir aúa gagnrýni! Eng-
um dytti i hug að þessi upphöfiiu
fcæði væra Iitið annað enstaðfest-
ing á getuleysi og röngum vinnu-
brögðum. Virðuleiki þeirra væri
slíkur að þær væru yfir alla gagn-
rýni hafnnr
Árangur i nýsköpun er háður
mannlegum vilja og réttum vinnu-
brögðum Samkvæmt bandarísk-
um kömmnum bötnuðu nýtingar-
hlutffifl i vöfuþróun hjá tilteknnm
hópi fyrirtækja þar i landi úr ca.
Fagmennska bætir þannig ávallt
árangur. Fúsk og getuleysi era á
hrnn bóginn uppskrift að óffirum
Því ber að magna fegmennskuna í
stað þess að mæla fuskið.
Jón Erlendsson
fengsmiklu talnaefni um allar hin-
bætir þannig alltaf árang-
ur. Fúsk og getuleysi eru á hirm bógirm
uppskrift að óforum. Því ber að magna
fagmennskuna í stað þess að mæla fitísk-
ið.“
ar „ófrávikjanlegn gaflaprósentur“
í hverju þrepi hirma ýmsu fcam-
2.% i ca. 13% á árabilinn 1970-1995.
I framleiðslu hefur átt sér stað allveruleg bylting með tilkomu hinnar svokölluðu „gæðastjómunar ', segir m.a.
t grein Jóns.
Lúpína eða ekki lúpína
I greiu i DV 30. septemhér sL
fiaflar Ellías Snæland Jónsson rit-
stjóri litfllega um lúpími og. segir
ma. að það „veki...furðu að tima
og orku sknli eytt i að ráðast gegn
þeim gróðri sem reynst hefur ís-
lendingum einna best í stríðinu
við landeyðinguna, það er lúpín-
unni...“.
Má ekki misnota
Ég rifia upp þessi orð því að þau
endurspegla nokkuð þá umræðu
sem hér hefur farið fram um þessa
plöntutegund - umræðu sem hefur
tekið á sig hinar furðulegustu
myndir. Lúpínan er orðin slikt
hitamál að jafiivel geðprýðismenn
hafe umhverfst og gripið tfl. stór-
yrða i fiölmiðlum. Fóflá er raðað í
fylkingar annað hvort sem fylgj-
endum eða andstæðingum þessar-
ar plöntutegundar - engmn þriðji
kostnr virðist vera fyrir hendi
Hrnir síðamefcidu era gjama tald-
ir formælendur „svartrar ráttúru-
verndar“, svona til að slá ffistu
hvers konar umhverfisþverhausa
þar er um að ræða.
Sú spuming vaknar hvaða txL-
gangi það þjóni að fjafla um mál.ið
með þessum hættL Er til of mikils
mælst að biðja um vitræna um-
ræðu og Iéyfe ffilki að hafe skoðan-
ir sínar í friði án þess að fe á sig
stimpil eins eða annars? Nóg
deihiefni virðumst við íslendingar
hafa þótt við ffirum ekki að deila
og búa til imyndaðar, stríðandi
fyflcingar um tegundir plantna.
Kjallarinn
Ingvi Þorsteinsson
náttúrufræðinguc
Það er firánlegt! Við skulum að
rnirmsta kostí halrla frið nm land-
grasðslumálin þó að ávaflt verði
skiptar skoðanir um aðferðir, teg-
undir og fleira sem varðar fram-
kvaand þeirra mála. Vffi eigum að
ræða þær en minnast þess jafn-
framt að ekkert má verða til að
eyðileggja þá góðu sátt sem um
Iandgræðslumálin hefur náðst
Þau eiga að sameina okkur en
ekki sundra og þau má ekki mis-
nota í neiuum tilgangi
Þess má minnast að umræður
hafe orðið um notkun innfluttra
plöniutegunda, td. um plöntun
barrtrjáa inni í biridskógum og
þjóðgörðum Þær umræður vora á
hógværari nótum en lúpínuum-
ræðan en bára samt árangur.
Ekki trvort heidur hvar
Engan hef ég fyrirhitt hér á
landi sem er á móti notkun lúpínu
enda getur hún gegnt hér mikfl-
vægu hlutverki við að byggja upp
að nýju frjósemi jarðvegs og auka
landgæði, ásamt öðrnm belgjurt-
um og sjálfbjarga tegundum Hins
vegar er hreint ekki sama hvar
lúpímmni er sáð eða plantað; hún
á ekki skilyrðislausan rétt á sér
afls staðar en sarmariega er nóg.af
gróðurvana Iandi þar sem hennar
er þorfi
Þetta á að sjálfsögðu einnig við
um aðrar tegundir plantna. Á td.
að planta trjám afls sfeðar þar sem
þau geta vaxið; og hvers konar tré
vfljum viö þá barrtré eða aspir;
viljum við að mrkill hluti. láglend-
isins verði aftur þakinn birkt eins
og áður, í viðleilni okkar við að
endurheimta glötuð landgæði?
Tæplega.
Skipulag larrdnoíkunar
Lúpínuumræðan er angi af því
stórmáli sem við verðum að fera
að taka á en það er hvernig við
viljum að ísland firamtíðarinnar
Iíti. út og verði notað. Hvar á að
vera landbúnaður og hvers konar,
skógrækt til timhurframleiðslu,
þétlbýlL stóriðnaður, þjóðgarður
og annað friðiímd, hvaða Iand-
svæði þarf að setja í gjörgæsln
vegrra jarðvegseyðingar a.s.£rv.?
Það er orðið brýnt að gera sem
fyrst aflfliða lanrbTýtTngnráæihm
fyrir lanrfið i heilrf tfl. að svara
slikum spumingum og koma L veg
fyrir árekstra óflkra hagsmuna
um Iandnotkun. Þá þarf ekki leng-
ur að velkjast fyrir neinum hvar
lúptnnnni er ætlað að uema land
svo að umræðuefrú þessa pistfls sé
nefrrt sem rfærrri
Ingvi Þorsteinsson:
„Þess má miimast að umræðnr hafa orð-
ið um notkun innfLuttra plöntutegundar
t.d. nm plöntun barrtrjáa inni í birkiskóg-
um og þjóðgörðuiiL Þær umræður voru á
bógværari nðtum en lúpínuumræðan en
báru samt árangur.“
Heykjavík?
.Jíagiar eða.
ekki. naglar.
Þessi umræða
hefur verið árieg
um langt skeið
og skoðanir ver-
íð skiptar. Amx-
ars staðar á
Norðuriöndun-
um hafá áhrif
notkunar nagla-
dekkja verið
rannsökuð með rnarkvissum
liætli.NiðurstaðuE könmmar, senr
rann^iiknarstnfriiTTrin VTI i Sví-
þjóö gerðt og birtar vom fyrr á
þessu ári,. era nnkknft skýrar. Þar
kemnr fram að aukinn kostnaður
vegna-Qalgunar siysa og óhappa ef
nagtar vmm bannaðir væri mrm
meiri en sá kostnaður sem slit á
malhrkr hfifur í ffir með sér. Valið
ætti þvi að vera einfelt Nagiar
auka umferðaröryæt enjafhframt
þurfe ökumemx að sýna fuila var-
Úð Og ofineta eklri gildi rtaglanna
Á síðari árum hafo verið gerðar
ýmsar breytmgar á reglum um
nagia og nntirnn þeirra Minni
nagiar en. áður era leyffiir og er
þaö liöur L þeirri viðleitni að
draga úr slM á vegum Jafhframt
hefur sá tmTÍ sem almennt er levft
að aka á negidnmhjálhörðum yfir
vetrartímann verið styttur. Með
þessumhættiarvanð að komatil
móts við sjónarmið þeirra sem
kosta viðhald veganna
En aðalatriðið i þessari um-
ræðu verður að vera ankið um-
ferðaröryggi og það að menn átti
sig á að við búum á íslandi.“
Yfirteítt
óþarfi
„Veralegur
meiröfluti. öku-
inanna 'ueíhr
ekkertmeð
nagladekk að
geraá bönmsín-
unLÁiáSasta
áram hefur orö-
ið veraleg þróun
í gerð vetrar-
dekkja. og þan
duga í fiestum
tflvikum Þá eru
einnig: að koma
á markaðinn
svokaflaðir léttnagiar sem valda
mun minna sliti en heffibundnir
naglar án þess að veralega sé
gengið á öryggið.
Staðreyndin er súað á ári verð-
ur borgin að verja um 250 mifljon-
um: króna í viðhald og viðgerðir á
götunum. Að veralegu leyti má
refcja þessar viðgerðir til nagi-
anna þóti: fleiri atriðí hafi þar
einnig áhrit Saltið sem slíkt veld-
ur ekki sflti. á göfxnn en. votar göt-
ur slitna meira en þurrar og salt-
ið viðheldur bleytunm.
Vlð enxm ekki að mæla meö því
að naglar verði hannaöir. Hins
vegar viijnm vffi að fðlk spyrji sig
irvurt þaö hefur eitthvað með
nagiadekk að gera á bílum sinxnn.
Það er álitmitt að í flustiim tflvik-
um sé-svo ekkL Þeir sem þurfe að
aka rrrilfift i'ri-r á landi hafe nnt fyr-
ir nagiana og þeir auka vissulega
öryggið i slíknm tilvtkum.
Langflestir ökumenn i Revkja-
vik ern hins vegarmest á ferð um
götnr borgarinnar og þar á það að
vera óþarfi að vera á negldu. Ef
tnerm hafe þetta i buga er hægt að
draga veraiega úr nutkxm á nögi-
unum án þess að auka liættuna i
umferðinni en spara verulega fiár-
muni i viðhaldi."
Sígurður Stefáns—
3UIL
stióri i RevKjavrk.