Dagblaðið Vísir - DV - 06.05.1996, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 6. MAÍ 1996
15
Deilur um bensínverð
Þótt deiluefniö hafi átt að vera
verðsamráð kaus forstjórinn að
minnast ekki á það heldur að
verja hækkunina sem hann telur
hafa verið alltof litla en engin rök
eru færð fyrir því að ekki sé neitt
samráð um verðið. Þegar breyting-
ar á eldsneytisverði hafa átt sér
stað hafa ýmist heyrst þau rök að
heimsmarkaðsverð hafi breytst
eða að um sé að ræða hagkvæma
innkaupasamninga til lengri tíma.
Reyndar stærði sami forstjóri sig
af því í sjónvarpsviðtali að inn-
kaupasamningar olíufélaganna
væru sennilega best varðveittu
viðskiptaleyndcU'mál landsins.
En hvaða tölur eru það sem al-
mennur neytandi fær að sjá varð-
andi verðmyndun á þessum vör-
um? í Hagtíðindum birtast tölur
um innflutning og þar er að finna
magn og Cif-verðmæti. Fyrir
tveim árum, þegar deilt var um
bensínverð, kom í ljós að vegna
þess að olíufélögin nutu sérmeð-
ferðar á innflutningsgjöldum af
bensíni var ósamræmi milli raun-
veruleika og skráningar á inn-
Það er líka spurning fyrir hverjum er verið að varðveita viðskiptaleyndarmáiið þegar aðeins tveir innflytjendur
vita hvað hvor borgar fyrir farma sína, segir greinarhöfundur m.a.
Gamalt máltæki segir að ef
menn deila og annan skortir rök
þá frýr hann gjarnan andstæðingi
sínum vits. Mér kom þetta í hug
við lestur DV föstudaginn 26. apríl
sl. er ég las deilupistilinn „Með og
á móti“. Þar deila framkvæmda-
stjóri Neytendasamtakanna og for-
stjóri olíufélags. Þar bregður þó
svo undarlega við að annar aðil-
inn, forstjórinn, grípur til þess
ráðs en deilir þó ekki á andstæð-
ing sinn 1 blaðinu heldur samherja
hans í þessu deilumáli, fram-
kvæmdastjóra FÍB, en hæði þessi
félög hafa gagnrýnt samstiga
hækkanir olíufélaganna á bensíni.
Samkeppni
Þegar starfsgreinar hafa viljað
koma sér upp viðmiðunarverði t.d.
lögfræðingar eða tannlæknar, hef-
ur Samkeppnisstofnun tekið hart
á því og lagt bann við öllu sam-
ráði. Því hefur það vakið furðu
margra að þessi regla virðist ekki
gilda þegar olíufélögin gefa út verð
sín á eldsneyti. Þegar verðlækkun
varð síðast á bensíni greip svo rík-
issjóður tækifærið og hækkaði
álag sitt í vegasjóð. Tilviljun eða
samráð?
Deila eða samstarf
Bensínnotkun á landinu er um
180 milljónir lítra og neytendur
greiða um 12 milljarða króna fyrir
notkun sína. Það kemur fram í
Hagtíðindum að innflutningsverð-
mæti 1995 er sagt 1,543 milljarðar
króna og vitað er að hluti rikisins
er yfir 70% af útsöluverði. Er því
nokkur furða þótt neytendur vilji
fá að fylgjast með verðmyndun á
jessu sviði, því minnsta hækkun í
innkaupum hefur i fór meö sér
margfóldunaráhrif á hluta ríkis-
ins? Það er líka spurning fyrir
hverjum er verið að varðveita við-
skiptaleyndarmálið þegar aðeins
tveir innflytjendur eru, sem hljóta
því að vita nokkuð nákvæmlega
hvað hvor borgar fyrir farma sína.
Græðgi stjórnvalda þessa lands
í fjármuni bifreiðaeigenda er öll-
um ljós. Það væri því nær að þessi
stóru, og að ég tel vel reknu, fyrir-
tæki sem annast innflutning á
eldsneyti bifreiða gengju í lið með
bifreiðaeigendum - neytendunum
- og upplýstu okkur um verð-
myndun á hverjum tíma, í stað
þess að eiga sér einhver „við-
skiptaleyndarmál". Þó við getum
verið þakklát fyrir skógrækt, land-
græðslu og safnkorta-ávísanir eig-
um við sameiginlegan mótherja
sem er stjómvöld. Traustar og trú-
verðugar upplýsingar til almenn-
ings mundu auka viðskiptavild
þessara fyrirtækja öllum til hags-
bóta. Að frýja mönnum vits, er
þeir leita sannleikans, eykur ekki
traust og virðingu þjóðfélagsins.
Björn Pétursson
„Er því nokkur furða þótt neytendur vilji
fá að fylgjast með verðmyndun á þessu
sviði, því minnsta hækkun í innkaupum
hefur í för með sér margföldunaráhrif á
hluta ríkisins?“
Kjallarinn
Björn Pétursson
fyrrv. formaður FÍB
flutningi hvers mánaðar. Birtar
voru tölur sem voru sagðar allt að
þriggja mánaða gamlar. Þessu var
breytt, þannig að nú á tilfærslan
ekki að vera meiri en einn mánuð-
ur í hæsta lagi. Það er svo auðvelt
að reikna út meðalálagningu selj-
enda, þar sem fyrir liggur hvaða
gjöld leggjast á vöruna.
Tillaga ofursægreifanna
-1000 störf glatast
15. apríl var síðasta tækifæri
hæstvirts sjávarútvegsráðherra til
að gera breytingar á aflaheimild-
um þessa fiskveiðiárs. Þeir sem
stundað hafa veiðar hér við land
samfellt á undanförnum árum
töldu og telja óhætt að auka við
aflaheimildir í þorski. Landssam-
band smábátaeigenda (LS) lagði til
aukningu, þó ekki meiri en svo að
þorskaflinn færi ekki yfir 200 þús.
tonn, en hann stefnir að óbreyttu í
170 þús. tonn. LS lagði því til 30
þús. tonna aukningu og vakti at-
hygli á að við veiðar í sumar á
hugsanlegri aukningu yrðu nánast
eingöngu notuð kyrrstæð veiðar-
færi: togarar yrðu uppteknir utan
landhelginnar fram á haustið.
Því væri kjörið að bæta við
veiðiheimildir bátaflotans, þeirra
sem veitt hafa kvóta sína margfalt
undanfarin ár í gegnum leiguliða-
kerfið og greitt fyrir það hundruð
milljóna til stórútgerðarinnar.
Ávinningur af veiðum þeirra um-
fram togara væri m.a.:
Veitt yrði með kyrrstæðum og
umhverfisvænum veiðarfærum.
Orkunotkun og mengun við
veiðarnar í lágmarki. Hráefnið
sem bærist að landi væri ferskt og
því meiri möguleikar fyrir frysti-
húsin okkar að vinna það inn á
kröfuharða markaði.
Er þetta svona einfalt?
Er það ekki áhætta að veiða
Kjallarinn
Örn Pálsson
framkvæmdastjóri Landssambands
smábátaeigenda
meira en Hafrannsóknastofnun
leggur til? Þessir menn vilja bara
veiða og veiða og skeyta engu um
auðlindina? Spurningar sem þess-
ar spretta væntanlega af vörum
margra lesenda.
Ágæti lesandi, lestu nú vand-
lega:
Smábátaeigendur ætla sér, eins
og aðrir sjómenn, að lifa af fisk-
veiðum um ókomna framtíð. Þjóð-
in hefur veitt þeim heimild til að
nýta sameiginlega auðlind íslend-
inga. Launin sem þjóðin fær eru
ríkuleg eins og aúir landsmenn
vita. Smábátaeigendur og sjómenn
eiga jafnt og þú allt sitt undir því
að vel takist til við nýtinguna.
Þeir mundu aldrei leggja til aukn-
ingu á þorskveiðum nema þeir
væru fullkomlega vissir um að
stofninn væri vel á sig kominn.
En eru ekki fulltrúar ofursæ-
greifanna sama sinnis? Jú, engin
spurning, en þeir ákváðu að láta
sérhagsmuni ráða ákvörðun sinni
en ekki heildarhagsmuni og skýla
sér bak við innihaldslaust hjal um
fiskfriðun og vexti. Staðreyndin er
vitanlega þessi:
a. Nánast allir togarar þeirra
eru og verða uppteknir við veiðar
utan landhelginnar þar sem gríð-
arlegir hagsmunir í formi hugsan-
legra aflaheimilda í framtíðinni
eru í húfi.
b. Verð á leigukvóta mundi
lækka við aukið framboð á veiði-
heimildum, sem þýddi minni tekj-
ur fyrir þá sem ekki eru hér að
veiðum.
Dæmi: Guðbjörgin setti nýlega
inn á markaðinn 216 tonn af
þorski og greiddu leiguliðar út-
gerð Guðbjargar 20 milljónir fyrir.
Ávinningurinn
Þó ekki hefði verið heimiluð
meiri aukning en tíu þúsund tonn
og henni úthlutað á bátatlotann
hefði það getað skapað a.m.k. 1000
manns atvinnu i sumar og skilað
rúmum milljarði í þjóðarbúið.
Sumarveiðar hefðu einnig gert sjó-
manninum kleift að stunda veiði-
skapinn á besta tíma ársins veður-
farslega séð.
Ekki er nema rúmur mánuður
þar til inn á vinnumarkaðinn
streyma þúsundir ungmenna og
þau þyrstir í að fá eitthvað að
gera. Þarf frekari vitnanna við?
Örn Pálsson
„Smábátaeigendur og sjómenn eiga jafnt
og þú allt sitt undir því aö vel takist til
við nýtinguna. Þeir mundu aldrei leggja
til aukningu á þorskveiðum nema þeir
væru fullkomlega vissir um að stofninn
væri vel á sig kominn.“
Með og á
móti
A að leggja niður embætti
forseta íslands?
Þjóðhöfðingi
nauðsyn-
legur fyrir
samfélagið
„Ég held aö
forseti, eða
hvers konar
þjóðhöfðingi,
sé nauðsynleg-
ur fyrir svona
lítið samfélag
eins og okkar.
Forsetinn er
eins og fyrir-
liði í keppn-
isliði, ekki
valdamikill en
getur stappað
stálinu í
mannskapinn á ögurstundu. Og
klappað á axlir ef að vel gengur.
Við þurfúm að hafa eitthvert
svona sameiningartákn, jafn
sundurlaus hjörð og við erum
stundum.
Það er fyrst og fremst þrennt i
mínum huga sem gerir okkur að
þjóð. Það er tungumálið okkar,
íslenskan, menningararfleifðin
okkar, bókmenntirnar, handrit-
in og það allt, og svo sameigin-
legur þjóðhöfðingi, þjóðkjörinn
forseti.
Og ef við ætlum að leggja það
niður getum við alveg eins búið
til skóg úr handritunum okkar
eða farið að tala norsku i stað ís-
lensku."
Jóhann Már Ró-
bertsson, innan-
búðarmaður í
Versluninni Kaup-
túni.
Seljum
Bessastaði
„Það er al
veg tilgangs
laust að vera
með svona
valdalaust
embætti sem
kostar tugi
milljóna I
rekstri. í fyrsta
lagi er t.d.
hægt að láta
einhvem af
þessum ráð
herrum gegna
hlutverki forsetans, halda alla
veislumar og þess háttar. Það
má bara selja Bessastaði og vera
þar með bóndabýli, svínarækt
eða eitthvað annað.
Það er alltaf sagt að forsetinn
sé svo góð landkynning en það
mætti nota þessa peninga beint í
markaðsmál, t.d. auglýsingar er-
lendis. Er ekki líka miklu betra
að láta fegurðardrottningarnar
selja saltfiskinn? Þær eru miklu
betri landkynning en einhver
eldri kona. Það vekur miklu
meiri athygli.
Það er fáránlegt að vera með
þetta forsetaembætti. Þetta er
bara skraut upp á punt.
Svo er þetta líka alveg örugg-
lega hundleiðinlegt embætti og
hverjum manni vorkunn að
þurfa að gegna því. Forsetinn á
aldrei frí og þarf t.d. að mæta á
alla listviðburði. Það á að setja
þessa kvöð á ráðherrana."
Viðar Freyr Svein-
björnsson, nemi í
Iðnskólanum í
Reykjavík.
-GRS
Kjallarahöfundar
Æskilegt er að kjallaragrein-
ar berist á tölvudiski eða á net-
inu. Hætt er við að birting
annarra kjallaragreina tefjist.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centrum.is