Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.1996, Síða 12

12
FÖSTUDAGUR 17. MAÍ 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birla aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Eytt en ekki sparað
íslendingar eru samir við sig. Um leið og heldur fer að
birta til í efnahag og þjóðarbúskap fara þeir að eyða um
efni fram. Þá göslast menn af stað á bjartsýninni einni
saman og vonast til þess að ná endum saman. Þetta
„reddast“ sögðu menn á árum áður og skelltu sér í slag-
inn að óathuguðu máli.
Þessi hugsunarháttur virtist vera á undanhaldi enda
hefur verið þröngt í íslensku þjóðarbúi undanfarin ár.
Þótt kreppan sé ekki eftirsóknarverð kennir hún einstak-
lingum og fyrirtækjum að fara vel með fé. Þá lexíu hafa
margir lært að undanförnu. Því kemur það nokkuð á
óvart hve menn eru fljótir að gleyma um leið og bata-
merki í efnahagslífi láta á sér kræla.
Það kom fram hjá Davíð Oddssyni forsætisráðherra á
aðalfundi Vinnuveitendasambandsins á þriðjudag að
hagvöxtur og umsvif í þjóðarbúskapnum væru að nálg-
ast þau mörk sem samrýmast stöðugleika og jafnvægi.
Því væri nauðsynlegt að vera á varðbergi gagnvart
þenslu.
Forsætisráðherra nefndi sem dæmi að almennur inn-
flutningur hefði aukist um 10-15 prósent fyrstu fjóra
mánuði þessa árs miðað við sama tíma í fyrra. Þjóðhags-
stofnun hafði hins vegar spáð 5 prósenta aukningu inn-
flutnings á árinu.
Talið er að kaupmáttur ráðstöfunartekna aukist um
8-8,5 prósent á árunum 1995 og 1996. Aukningin virðist
ætla að skila sér strax í neyslu heimilanna en ekki í
sparnaði. Þarna er óðagoti landsmanna rétt lýst. Það er
rokið til og fjárfest í stað þess að nýta bætta stöðu til hag-
ræðingar.
Skuldir heimilanna hafa aukist mjög undangengin
samdráttarár. Margir hafa jafnvel talið skuldastöðu
þeirra komna að hættumörkum. Greiðsla skulda er því
skynsamlegri en aukning þeirra. Þannig búa menn í hag-
inn. Verði viðvarandi bati, svo sem vonir standa til, kem-
ur tími aukinna fjárfestinga síðar.
Horfur í þjóðarbúskap okkar eru bjartari nú en verið
hefur um árabil. Afkoma fyrirtækja er almennt góð. Sá
stöðugleiki sem verið hefur styrkir undirstöður þeirra.
Horfur eru á auknum þorskafla á næsta ári og úthaf-
sveiði íslenskra skipa hefur gefið vel af sér.
Um leið og þetta hefur styrkt fyrirtækin hefur kaup-
máttur batnað. Tími var kominn til eftir langt kyrrstöðu-
tímabil. Kjarasamningar eru lausir um áramót. Þá ríður
á að aðilar vinnumarkaðar nái skynsamlegum samning-
um. Almenningur á að njóta bættrar stöðu fyrirtækja en
varast ber kollsteypu. Stöðugleikann verður að varð-
veita.
Forsætisráðherra hefur falið Þjóðhagsstofnun að
vinna að samanburði á launum og lífskjörum hér á landi
og í Danmörku. Þar eru laun góð enda hafa íslendingar
sótt þangað í auknum mæli. Mikilvægt er að fá þessa nið-
urstöðu. Eðlilegt er að keppa að því marki að kjör íslend-
inga séu eins og best gerist hjá nágrannaþjóðunum.
Það gerist hins vegar ekki í einu vetfangi þótt margir
bíði óþolinmóðir. Hættan á þenslu er fýrir hendi og því
ber að fara að með gát. Vítin eigum við að þekkja og var-
ast. Verðbólgan fer af stað með viðeigandi hliðarverk-
unum. Skuldum vafið fólk ætti að hafa kynnst kostum
lítillar verðbólgu.
í þessu ljósi ber að skoða þau vamaðarorð forsætisráð-
herra að umsvif í þjóðarbúskapnum séu að nálgast þau
mörk sem samrýmast stöðugleika og jafnvægi.
Jónas Haraldsson
^T. : . Uv' j ...’.UL- - .iL

1 t(lT 1
1 1 b • J. .r
„Alls eru 20.800 íslendingar búsettir erlendis og fjölgaði þeim um 10% milli áranna 1994 og 1995,“ segir Gísli
m.a. í grein sinni.
Á að lögbinda lág-
markslaun á íslandi?
Já, vegna þess að fátækt hreiðr-
ar um sig. Lág laun hafa leitt til fá-
tæktar á íslandi sem hefur orsak-
að fólksflótta frá landinu. íslend-
ingum fjölgaði 50% meira í Dan-
mörku en á íslandi árið 1995. Alls
fluttu 1060 manns til Danmerkur
1994. íslendingum fjölgaði um 30%
í Noregi og um 60% á Grænlandi.
Alls eru 20.800 íslendingar búsett-
ir erlendis og fjölgaði þeim um
10% milli áranna 1994 og 1995.
Fátækt fjölmargra á Islandi hef-
ur leitt til matargjafa til þúsunda
einstaklinga hér á landi, sam-
kvæmt upplýsingum hjálparstofn-
ana og ým'issa líknaraðila. Sífellt
hefur aukist hjálparstaf innan-
lands vegna bágs ástands. Félags-
leg aðstoð sveitarfélaga hefur auk-
ist svo mjög síðustu mánuði að
fjármunir til félagslegrar aðstoðar
samkvæmt fjárhagsáætlun þeirra
Kjallarinn
„Hér með skora ég á aðila vinnumarkað-
arins og ríkisstjórn íslands að ganga nú til
samninga út frá þessum forsendum. Þá
þarf ekki að grípa til þeirra neyðarráðstaf-
ana sem hér er rætt um.“
Gísli S. Einarsson
þingmaður Alþýðuflokksins
í Vesturlandskjördæmi
fyrir 1996 eru uppurnir nú þegar
hjá mörgum þeirra. Félagsmála-
stofnanir hafa ekki um árabil átt
jafn annríkt við fátækrahjálp.
Á síðasta ári voru veittir 1,2
milljarðar króna á íslandi til
beinnar félagslegrar hjálpar. Þar
sem ekki hefur tekist með samn-
ingum að knýja fram hækkun
lægstu launa ber Alþingi íslend-
inga skyldá til að grípa inn í þessi
mál með lagasetningu. Hækkun
lægstu launa í 80.000 kr. á mánuði
leiðir einungis til velferðar í ís-
lensku þjóðfélagi og bættrar af-
komu einstaklinga þess. Það er
ekkert nema viðurkenning á stað-
reyndum því þeir sem hafa lægri
laun verða að fá aðstoð á einhvern
hátt frá ríki, sveitarfélögum eða
sínum nánustu. Láglaunastefna
leiðir einnig til skattsvika en það
verður skýrt betur með annarri
grein.
ísland eftirbátur
viðmiðunarlanda
Á undanförnum árum og síðast-
liðnum mánuðum hefur komið
berlega í ijós að lágmarkslaun á ís-
landi eru orðin áberandi lægri en
i helstu viðmiðunarlöndum okkar.
Ástæður eru líklega margar og
flókið mál að rekja þær. Taka þarf
tillit til margra þátta til sönnunar
slíkum fullyrðingum. En ég leyfi
mér að vísa til skýrslna Eddu Rós-
ar Karlsdóttur hagfræðings sem
hún vann fyrir Verkamannasam-
band íslands og Verslunarmanna-
félag Reykjavíkur til sönnunar
mínu máli.
Þess vegna er lagt
fram frumvarp
Á Alþingi islendinga hafa verið
lagðar fram fyrirspurnir og tillög-
ur sem allar ganga í þá átt að fá
upplýsingar um stöðu fjölskyldna
á íslandi í samanburði við ná-
grannalöndin og spurt hefur verið
hvBrsu miklum upphæðum sé var-
ið hjá einstökum sveitarfélögum
til aðstoðar vegna afkomuvanda
ijölskyldna. Svör hafa öll gengið i
þá veru að ljóst má vera, þeim er
vilja vita, að fátækt er að hreiðra
um sig á íslandi. Slíkt er þjóðar-
skömm. Því flyt ég undiritaður
frumvarp til laga um lágmarks-
laun.
Ég er þess fullviss að enginn
þingmaður telur 80.000 kr. lág-
markslaun vera of há laun - því
ætti að veitast auðvelt að fá það
samþykkt. Hlutverk aðila vinnu-
markaðarins verður síðan að sjá
tU þess að þeir sem hafa 180.000 kr.
eða meira fái enga hækkun á sín
laun. Þeir sem voru með laun að
þeirri upphæð fái hlutfaUslega
hærri upphæð í krónutölu
greidda, þeim mun lægri sem laun
voru nær umræddri upphæð.
Hér með skora ég á aðUa vinnu-
markaðarins og ríkisstjórn íslands
að ganga nú til samninga út frá
þessum forsendum. Þá þarf ekki
að grípa til þeirra neyðarráðstaf-
ana sem hér er rætt um.
Gísli S. Einarsson
Skoðanir annarra
Obrenglað uppeldi
„Ekkert getur komið í stað atlætis, umhyggju, aga,
kennslu og uppeldis foreldranna.... Það getur kost-
að átak að hafa kjark tU þess að fara á móti straumn-
um, ekki síst þegar börnin eru komin á unglingsár-
in. En staðfesta og agi heimilanna mun tvímælalaust
skUa þjóðfélaginu einstaklingum sem eru hæfari til
þess að takast á við lífsbaráttuna en þeir sem vaxið
hafa úr grasi án góðs uppeldis.“
Úr forystugrein Mbl. 15. maí.
Til varnar gegn ofbeldinu
„Ofheldið síast inn hjá fólki, enda þótt það sé óvar-
legt að kenna einhverri einni mynd um eitthvert til-
tekið atvik. Eflaust eru þetta meira langtímaáhrif,
ofbeldið litur út fyrir að vera í lagi á hvíta tjaldinu,
en síðan eru svona hlutir að gerast í kringum okk-
ur. Ofbeldinu hefur verið komið inn á afar lúmskan
hátt í stórmyndirnar sem eru framleiddar af pen-
ingavélinni í HoUywood. Þar þurfa allir að ganga fet-
inu lengra en hinir og hlutirnir verða yfirgengilegir.
. . . í Bandarikjunum þar sem versta ofbeldið er
framleitt eru menn með ýmsu móti að búast tU varn-
ar gegn ofbeldismyndunum.“
Auður Eydal í Tímanum 15. mai.
Ungir alþýðuflokksmenn
„Unga kynslóðin í flokknum er náttúrlega alin
upp við mikið agaleysi.... fyrirmyndirnar hafa ein-
faldlega ekki verið fyrirmyndir. En enn er von. Sam-
band ungra jafnaðarmanna hefur byggst hægt og ró-
lega upp síðustu árin, á meðan gengi flokksins hefur
verið upp og ofan - reyndar aðaUega ofan. Við skul-
um vona að næstu kynslóð takist betur að tileinka
sér mannasiði og náungakærleik.“
Þóra Arnórsdóttir í Alþýðublaðinu 15. maí.