Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.1996, Page 13

FÖSTUDAGUR 17. MAÍ 1996
13
Frjálsir frídagar
eða stöðnun?
Stöðnun birtist okkur í ýmsum
myndum. - Ár eftir ár ergjum við
okkur á frídagafjöld mánaðanna
apríl og maí. í tvo mánuði er varla
nokkur heil vinnuvika. Flestar
vinnuvikur hafa einn eða fleiri frí-
daga; suma til viðbótar við helg-
ina, aðra á þriðjudögum, miðviku-
dögum eða flmmtudögum.
Leifar horfinnar
þjóðfélagsgerðar
Þetta frídagamynstur er leifar
þjóðfélagsgerðar sem nú er horfin.
Kristnihald var svo að segja eina
afþreyingin og líkamleg vinna
manna og dýra eina orkan til öfl-
unar lífsgæða.
Nú er þjóðfélagið gjörbreytt.
Kjör nú eru afrakstur gífurlegrar
tækni og fjárfestingar í mann-
virkjum og alls konar kerfúm.
Óþarfi er að gefa þessum þáttum
frí þótt mannfólkið hvOist.
Hinir úreltu frídagar trufla
mjög alla skipulagningu vinnunn-
ar, afköst og nýtingu fjárfestingar
og tækni. Ég vil því varpa fram
þeirri hugmynd að þeir 11 aukafri-
dagar, sem til falla ár hvert (að
meðaltali) verði til frjálsrar nýt-
ingar hvers og eins eftir nánara
samkomulagi launþega og at-
vinnurekenda.
Nýtt fyrirkomulag
Samkvæmt því verði unnið alla
helgidaga, nema sunnudaga, svo
og nýársdag, sumardaginn fyrsta,
1. maí, 17. júní og frídag verslunar-
manna. Þeim sem hins vegar vilja
taka sér frí þessa daga, einn eða
fleiri, sé frjálst að gera svo. Einnig
geti menn tekið alla þessa ellefu
daga saman sem aukafri, t.d. að
vetrarlagi, eða dreift þeim á árið
samkvæmt samkomulagi.
Kjallarinn
A þann hátt koma þessir frídag-
ar bæði launþegum og atvinnulíf-
inu að miklu betri notum; betra frí
fyrir launþega og meiri afköst fyr-
ir atvinnulífið. En það eru einmitt
afköstin sem endanlega standa
undir fríum og velferð okkar.
Búast má þó við að vinna legg-
ist niður þrátt fyrir þetta, t.d. á
nýársdag, verslunarmannafrídag-
inn og um jól vegna þess að svo
margir munu velja sér frí þá daga.
- Ég varpa þessu fram til umhugs-
unar.
Jóhann J. Ólafsson
Jóhann J. Óiafsson
framkvæmdastjóri
„Þetta frídagamynstur er leifar þjóðfélags-
gerðar sem nú er horfin. Kristnihald var
svo að segja eina afþreyingin og líkamleg
vinna manna og dýra eina orkan til öflun-
ar lífsgæða.“
Hinir úreltu frídagar trufla mjög alla skipulagningu vinnunnar, afköst og nýtingu fjárfesting-
ar og tækni, segir Jóhann m.a. í greininni.
Því fer sem fer
Vitur og gegn læknir átti við
mig tal á dögunum. Meðal þess
sem á góma bar voru áfengismálin
og staða þeirra í samfélagi okkar
og um leið hvað mætti til varnar
verða í þeim efnum. Hann nefndi
það m.a. hversu örðugt væri um
alla vitræna umræðu um mál
þessi þar sem hvert varnaðarorð
væri af óvitum áfengisunnenda
óðar stimplað sem ofstæki eitt.
Blákaldar staðreyndir
Um þetta væri margt dæma frá
þessum vetri eins og alltaf áður.
En ég man þó sérstaklega orð hans
um þetta margtuggna „ofstæki"
okkar sem þó erum að vara við
hinum illu afleiðingum áfengis-
neyslu sem allir alvörumenn við-
urkenna að ærnar séu. Hann vakti
einmitt athygli mína á þvi að sá
væri mestur munur í þessari orð-
ræðu varnaðarmanna og óvita
áfengisdýrkunar að einmitt „of-
stækismennirnir" sem móti vildu
hamla böli og neyð hefðu ævinlega
að baki sér blákaldar staðreyndir
sem hver einasti dagur staðfesti
með einum eða öðrum hætti.
Og hann hélt áfram og sagðist
hafa veitt þvi sérstaka athygli að á
móti gífuryrtum fullyrðingum
óvitanna væri af „ofstækismönn-
um“ teflt vísindalegum rannsókn-
Kjallarinn
Helgi Seljan
þingtemplar
um, óyggjandi niðurstöðum vand-
aðra kannana, staðreyndum sem
rækilega hefðu sannreyndar verið
og tölfræðilega útfærðar svo ekki
yrði um villst. Það væri því ekki
aðeins að heilbrigð skynsemi, at-
burðarásin allt í kringum okkur,
hin dapurlegu dæmi sem allir
ættu að þekkja og viðurkenna
væru í farteski „ofstækismann-
anna“ heldur byggðu þeir á
bláköldum vísindarannsóknum
sem tækju af tvímæli öll um sann-
leiksgildi orða þeirra.
Fullyrðingar
„ofstækismanna“
Þessi orð hins gætna og glögga
læknis hafa ekki látið mig í friði
síðan enda ég einn þeirra „ofstæk-
•ismanna" sem hafa í ræðu og riti
varað við og bent á þá hræðilegu
fylgikvilla sem áfengið óumdeilan-
lega hefur í för með sér, fylgikvilla
sem óvitum áfengisdýrkunar tekst
þó undravel að horfa fram hjá, allt
yfir í að afneita þeim með öllu.
í aðdraganda bjórkomunnar var
við ýmsu varað og bjórvinir gjarn-
an sagt að við andstæðingar höf-
um fengið fáar staðfestingar fyrri
orða okkar þá. Á móti hafa þeir
svo að sjálfsögðu forðast að minna
á efndir þeirra fyrirheita sinna að
hér yrði allt yfrið gott, ef aðeins
bjórinn mætti lögleiðast; smygl og
brugg áttu að hverfa, unglinga-
drykkja minnka svo aðeins séu
þau dæmi tekin sem hver dagur
dæmir dauð og ómerk.
En hvað um þær fullyrðingar
okkar „ofstækismanna" að ung-
lingar myndu auka drykkju,
áfram yrði bruggun og smygl
bærilega við lýði og heildarneysl-
an myndi aukast? Svari hver fyrir
sig, m.a. í ljósi síðustu sölutalna
ÁTVR. Og mætti nefna einnig
auknar reykingar ungs fólks sem
ömurlega hafa eftir gengið.
Staðreyndir, vísindarannsóknir,
tölulegar upplýsingar eru auðvit-
að ekki óvitunum nein gleöilesn-
ing til lærdóms. En eins og lækn-
irinn sagði, alltof margir trúa full-
yrðingum óvitanna fremur en
bláköldum staðreyndum „ofstæk-
ismanna" enda gengur orðið of-
stæki ágæta vel í marga þá sem
aldrei rgrunda hvað er rétt og
hvað rangt. Því fer sem fer.
Helgi Seljan
„En hvað um fullyrðingar okkar „ofstæk-
ismanna“ að unglingar myndu auka
drykkju, áfram yrði bruggun og smygl
bærilega við lýði og heildarneyslan
myndi aukast? Svari hver fyrir sig, m.a. í
ljósi síðustu sölutalna ÁTVR.“
IV 4 leö og 1 móti
Skráning allra símtala
Skýrir reikninga
„Póstur og
sími fékk ný-
verið heimild
tölvunefndar
til að skrá upp-
lýsingar um
öll símtöl sem
fara um síma-
kerfið, það er
hvaðan hringt
er Og hvert Og son' ylirverkfræð-
hvenær sím ^^Pós.iog
talið fór fram.
Þó engin breyting verði á þeirri
leynd, sem hvílir á efni þeirra
símtala sem um kerfið fara, er
eðlilegt að menn spyrji hvort
„Stóri bróöir“ æfii að auka eftir-
lit með almenningi með skrán-
ingu á símavenjum fólks. Sá er
þó ekki tilgangurinn heldur á
skráningin að gera fólki mögu-
legt að fá skýringar ef það telur
reikninga fyrir símanotkun
ranga.
Póstur og sími hefur oft verið
gagnrýndur vegna lítt sundurlið-
aðra reikninga og litilla mögu-
leika á skýringum eftir að reikn-
ingur er kominn út. Slíkar upp-
lýsingar er auðvitað ekki hægt
að gefa nema þessi heimild liggi
fyrir. Reikningagerð, sem byggð
er á slíkri skráningu, er sú ör-
uggasta sem til er og ekki þarf að
tíunda hve mikilvægt er að nota
bestu aöferð sem völ er á.
Annað mál er svo að þegar
upplýsingamar liggja fyrir er
mjög mikilvægt að skýrar reglur
séu um hvort eða hvernig má
nota þær til annarra hluta en að
skoða reikninga og kanna síma-
kerfið.“
Hætta á misnotkun
„Póstur og
sími stefnir að
því að skrá
framvegis öll
símtöl sem
fram fara milli
manna í land-
inu. Þar munu
koma fram
upplýsingar
um öll tengsl
miili númera,
hver hringir í
Hjörleifur Gutt-
ormsson alþingis-
maður.
hvern, á hvaða
tíma svo og lengd simtala. Þessar
upplýsingar verða geymdar i
tölvu hjá Pósti og síma og aðgang
að þeim munu hafa tilteknir
starfsmenn við fjarskiptasvið fyr-
irtækisins. Með þessu verður eðl-
isbreyting á símkerfi landsmanna
sem ekki nær neinni átt að heim-
ila með tilliti til friðhelgi einka-
lífs manna og persónuverndar.
Samkvæmt úrskurði tölvunefnd-
ar má Póstur og sími nota þessar
upplýsingar við innra eftirlit til
að geta látiö notendum i té sund-
urliðaða reikninga og til að veita
lögreglu upplýsingar ef um
sprengjuhótanir er að ræða.
Þau rök sem Póstur og sími
bar 'fram við tölvunefnd fyrir
þessari heimildasöfnun réttlæta
á engan hátt að við henni sé orð-
ið. Augljóst er að unnt er að mis-
nota slík gögn gróflega og inn-
brot á tölvukerfi verða engan
veginn útilokuð sem dæmi
sanna. Sú viðamikla skrá sem
þannig er að verða til mun með-
al annars freista lögregluyfir-
valda í margháttuðu samhengi
og af hálfu óvandaðra er unnt að
nota hana til kúgunar af marg-
háttuðu tagi.
Þess verður að krefjast af
stjórnvöldum að þau standi vörð
um friðhelgi manna og persónu-
vemd og reisi skýrar skorður
við söfnun heimilda af þessu
tagi. Ef menn ætla að láta tækn-
ina ráða endar það ekki nema á
einn veg, þann sem lýst var af
Orwell í „1984“ og sem leyniþjón-
ustur margra landa hafa komist
langt með að gera að veruleika."