Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.1996, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 5. JÚNÍ 1996
15
beinni þátttöku í þjóðmálum eða
alþjóðamálum. Einn hefur lýst því
yfir að hann hafi engan áhuga á að
sitja á Bessastöðum.
Þeir tveir frambjóðendur, sem
eftir eru, hafa báðir reynslu af
þingménnsku og störfum á al-
þjóðavettvangi. Annar er umdeild-
ur stjórnmálamaður sem eignast
hefur fjölda óvina í refskák stjórn-
málanna, en hinn er fyrrum þing-
maður sem aflað hefur sér virðing-
setinn þurfi að geta sameinað
þjóðina og verið málsvari mann-
réttinda og friðar bæði hérlendis
og erlendis. Forseti þarf að þekkja
kjör þjóðarinnar og hafa hug-
myndir um hvemig nýta má for-
setaembættið til að bæta íslenskt
þjóðfélag.
Forsetakosningar snúast um
fleira en flottustu hárgreiðsluna
eða fallegasta makann, þó að um-
fjöllun sumra fjölmiðla gæti bent
„Því er þaö varla ofrausn þó aö kona sitji
áfram í embætti forseta íslands. Þeir þrír
forsetar, sem gegndu þessu embætti á und-
an núverandi forseta, voru allir karlar.“
ar fyrir störf sin að ýmsum þjóð-
þrifamálum bæði hér heima og er-
lendis.
Hæfasti fulltrúinn
Mestu máli skiptir að hæfasti
einstaklingurinn verði kjörinn í
embætti forseta íslands. Flestir ís-
lendingar eru sammála um að for-
til annars. Ég skora á íslensku
þjóðina að láta ekki tilbúna ímynd
frambjóðanda eða valdaöfl ráða
hver verður forseti íslands á nýrri
öld, heldur sameinast um að kjósa
hæfasta einstaklinginn í embætti
forseta. Svala Jónsdóttir
með yður
Karl eða konu til forseta?
Friður
Er kominn tími á karl sem for-
seta? Þessi spurning heyrist oft
þessa dagana og þá jafnvel í formi
fullyrðingar. Að nú sé kominn
tími til þess að karlmaður setjist í
forsetastólinn því kona hafi verið
lengi í þessu embætti.
Við fyrstu sýn er þetta ekki svo
galin hugmynd. Það er merkilegt
að sömu rök skuli ekki hafa verið
notuð fyrr. Ekki hefur heyrst að
nú sé kominn tími á konu í emb-
ætti forsætisráðherra, biskups eða
seðlabankastjóra, svo dæmi séu
tekin.
Konur eru lítt sýnilegar
Staðreyndin er sú að karlmenn
ráða nær öllum æðstu embættum
þjóðarinnar. Af tíu ráðherrum er
aðeins ein kona og alls eru 16 kon-
ur i hópi 63 þingmanna þjóðarinn-
ar. Engin kona. er í hópi þriggja
bankastjóra Seðlabankans og ekki
heldur í 15 manna hópi aðal- og að-
stoðarbankastjóra ríkisbankanna.
Þrettán sendiherrar eru nú full-
trúar íslands á erlendri grundu,
en enginn þeirra er kona.
Það er sama hvert litið er í ís-
lensku þjóðfélagi. Konur eru lítt
eða ekkert sýnilegar. Þær konur
sem fá umfjöllun í fjölmiölum eru
helst fegurðardrottningar, ljós-
myndafyrirsætur og fatafellur. Ef
einhver gestur ályktaði um sam-
setningu þjóðarinnar út frá valda-
hlutföllum og fjölmiðlaumfjöllun
hérlendis kæmist hann að þeirri
niðurstöðu að konur væru um tíu
prósent þjóðarinnar!
Því er það varla ofrausn þó að
kona sitji áfram í embætti forseta
íslands. Þeir þrír forsetar, sem
gegndu þessu embætti á undan nú-
verandi forseta, voru allir karlar.
Ekki gerði það forsetaembættið að
karlastarfi, fremur heldur en að
seta tveggja kvenna í röð gerir
embættið að „kvennastarfi".
Skiptir kyn máli?
Kynjahlutfall skiptir ekki máli,
segja sumir. Þeir hæfustu veljast í
æðstu embætti þjóðarinnar og þá
breytir engu hvort viðkomandi er
kona eða karl. Flestir landsmenn
ættu að geta samþykkt þá grund-
vallarreglu að hæfasti einstakling-
urinn eigi að veljast til trúnaðar-
starfs í þágu þjóðarinnar.
Sú spurning hvort fremur eigi
að velja karl en kohu sem forseta
stangast á við þessa grundvallar-
Forsetaframbjoðendurnir fimm. „Forsetakosningar snúast um fleira en flottustu hárgreiðsluna eða fallegasta mak-
ann ...,“ segir Svala m.a. í greininni.
reglu. Þá er verið að velja karl
bara af því að hann er karl, en
ekki af þvl að hann er hæfastur.
Ef við skoðum þá fimm fram-
bjóðendur sem í boði eru til for-
seta íslands án tillits til kyns, ætt-
ar eða flokkadrátta, fara línurnar
að skýrast. Tveir eru embættis-
menn, sem litla reynslu hafa af
Kjallarinn
Svala Jónsdóttir
fjölmiðlafræðingur
Flestir vilja frið í heiminum.
Um það getur fólk verið sammála.
Margir vilja líka að alltaf sé gott
veður á jörðinni, sérstaklega þeir
sem búa á norðlægum slóðum. All-
flestir myndu líklega greiða at-
kvæði gegn jarðskjálftum og hvers
kyns náttúruhamfórum öðrum ef
það stæði til boða. Einnig væri
hægt að reyna að mótmæla bæði
mongólisma og mænusiggi; ellegar
segja sykursýkinni stríð á hendur.
Ein barnalegasta og jafnframt
hlægilegasta auglýsingaherferð
seinni tíma á íslandi hefur verið í
fullum gangi nú í nokkrar vikur.
Fyrir utan vöruleikina sem tröll-
ríða fjölmiðlum landsins um þess-
ar mundir, þar sem glettnir eilífð-
argrallarar hringla glingrinu líkt
og glerperlum framan í fjöldann,
jafnast fátt á við friðinn.
Auðvitað er friður góð og göfug
hugsjón. Og eflaust hin besta sölu-
vara. En að ímynda sér að hægt sé
að útrýma öllum ófriði á jörðinni
er álíka gáfulegt og ætla sér að
leggja blátt bann við fellibyljum.
Sér í lagi ef það á að takast fyrir
árið tvö þúsund.
Fjarlægja frekju,
græðgi og öfundsýki
Til þess að aldrei verði stríð í
heiminum þarf að fjarlægja úr
Kjallarinn
Einar S. Guðmundsson
nemi
mannskepnunni að fullu alla
frekju, græðgi og öfundsýki ásamt
þjóðernisrembingi. Einnig þyrftu
allir menn að hafa svipaðar hug-
myndir um stjórnskipan, trú og
mannréttindi. Þessu hefur engum
tekist að koma í kring hingað til.
Ekki einu sinni frelsaranum sjálf-
um, hvað þá heldur trúarbrögðun-
um. Færustu samningamenn stór-
veldanna hafa einnig mátt sín lít-
ils þegar átök eru annars vegar.
Það er því spurning hvað veldur
því að sumir fá allt í einu þá hug-
mynd að það sé í þeirra valdi
hvort á jörðinni ríki stríð eða frið-
ur. Reyndar er víða hægt að rekast
á menn sem eru á vappi með alls
kyns undarlegheit í höfðinu. En
þar er oft um að ræða menn sem
ekki eru með öllum mjalla.
Það furðulegasta við þessar frið-
argrillur nú er hvað fólk hefur bit-
ið fast í sig þetta sjálfskipaða for-
ystuhlutverk íslendinga í friðar-
málum. Hér á landi þekkja menn
ekki styrjaldir nema ef vera skyldi
úr bandarískum bíómyndum.
Samt eru margir hverjir þegar
farnir að spóka sig um sem heims-
ins mestu hernaðarspekúlantar.
Ekki láta frændur okkar í Færeyj-
um svona, né nágrannar okkar á
Grænlandi.
Hlutverk sáttasemjara
Það er erfitt að sjá hvað íslend-
ingar hafa fram yfir aðrar þjóðir
hvað snertir hlutverk sáttasemj-
ara í stríðsátökum. Kannski að
reynslan af endalausum átökum á
einum fámennasta og einangrað-
asta vinnumarkaði veraldar komi
að gagni.
Nú hefur friðarfárið sett svip
sinn á forsetaslaginn. Öfgafullur
áróður um ímyndaðan heimsendi
af völdum ófriðar á í sjálfu sér
ekkert erindi í baráttuna um
æðsta embætti þjóðarinnar. Það er
varla í verkahring forseta íslands
að vafra um erlenda vigvelli og
boða þar fagnaðarerindi friðar.
Hann hlýtur að hafa fleiri skyld-
um að gegna.
íslenskur auglýsingamaður
stöðvar ekki styrjaldir. Líklega er
álmenn skynsemi besta vörnin
gegn öllu vopnaglamri. En stærsti
gallinn við almenna skynsemi er
sá að hún er ekki nógu almenn.
Einar S. Guðmundsson
,‘,Það furðulegasta við þessar friðargrillur
nú er hvað fólk hefur bitið fast í sig þetta
sjálfskipaða forystuhlutverk íslendinga í
friðarmálum.“
Með og
á móti
Veiðar á sjómannadag
. Utgn
logsogu
„Það má eig-
inlega segja að -
við hjá Sam-
herja séum
með tvöfalda
afstöðu í þessu
máli. Okkur
finnst það vera
til of mikils
ætlast að skip
séu að koma í
land ef þau eru
út á úthafinu, kannski
hundruð mílur í burtu.
Þorsteinn Vil-
helmsson hjá Sam-
herja á Akureyri.
morg
Þetta'
voru menn að gera í fyrra en þá
var verið að sigla fimm til sex
hundruð mílur svo að menn
kæmust heim fyrir sjómanna-
dag. Það er auðvitað heldur ekk-
ert vit að fljúga með áhafnir
heim frá Nýfundnalandi með
ærnum tilkostnaði fyrir tvo
daga. Þetta á til dæmis við um
eitt skipa okkar, Hjalteyrina,
sem er nú á Flæmska hattinum.
Það myndi taka fimm daga að
sigla því til íslands. Það er hins
vegar annað mál þegar skip eru
ekki meira en tvö hundruö til
tvö hundruð og fimmtíu mílur
úti á hafi. Þá skiptir það ekki
höfuðmáli þó skipum sé siglt til
hafnar. Almennt ættu menn að
geta stillt sig inn á að sjómenn
séu heima á sjómannadaginn.
Það hefur verið stefnan hjá fyrir-
tæki okkar frá byrjun aö hafa
skipin inni á sjómannadag. Okk-
ar sjómenn hafa því getað miðað
við að þeir séu í fríi á sjómanna-
daginn.“
Óásætt-
anlegt
„Það hefur verið skrifað undir
samninga með
ákvæði um að
sjómenn skuli
ekki vera úti á
sjómannadag
en við það hef-
ur ekki verið
staðið. Sjó-
menn telja sjó-
mannadaginn
vera sinn dag
og þá vilja þeir
vera heima. Ég
hef einnig feng-
ið sterk viðbrögð frá konum sjó-
manna sem vilja hafa menn sína
heima hjá fjölskyldunni á þess-
um degi. Sjómenn hafa annan
fastan frídag en það er á jólum.
Kannski vilja útgerðarmenn
vera úti á sjó þá. Við munum
aldrei sætta okkur við það enda
held ég að sjómenn myndu frek-
ar leggja niður störf en að vinna
um jól. Það verður að koma mál-
um þannig fyrir að sjómanna-
dagurinn verði virtur. Viðurlog-
in sem eru við því að það sé ekki
gert eru ekki nógu ströng. Sekt-
imar eru einfaldlega of lágar
miðað við þann hag sem útgerð-
armaður getur séð sér í því að
spara sér stímið í land vegna sjó-
mannadagsins. Kjarasamningar
sjómanna eru lausir um næstu
áramót og þá er gott tækifæri til
að taka málið upp. Hvemig sem
við gerum það verður það gert af
fullri hörku.“ -JHÞ
Jónas Garðarsson,
formaður SJó-
mannafélags
Reykjavíkur.
Kjallarahöfundar
Æskilegt er að kjallaragreinar
berist á tölvudiski eða á netinu.
Hætt er við að birting annarra
kjallaragreina tefjist.
Netfang ritstjómar er:
dvritst@centrum.is