Dagblaðið Vísir - DV - 07.06.1996, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 7. JÚNÍ1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON •
Aöstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVÍK, SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Skrípaleikur
Áberandi skrípaleikur með áfengisauglýsingar er í
gangi hér á landi. Samkvæmt lögum er bannað að aug-
lýsa áfengi í íjölmiðlum. Slíkar auglýsingar eru þó hvar-
vetna á boðstólum og í margvíslegum búningi. Menn
virðast fara fram hjá þessu banni eins og þeim sýnist og
komast upp með það. Lögin sem eru í gildi eru ekki virt.
Heilsíðuauglýsing um bjór í Morgunblaðinu í gær er
gott dæmi um fáránleikann sem í gangi er. Þar auglýsir
ölgerð bjórtegund og kemur öllum upplýsingum um ölið
á framfæri án þess að nefna nokkru sinni það sem í boði
er. Mynd er af bjórdósinni og greint frá styrkleika bjórs-
ins undir rós. Þá kemur einnig fram hvað sex bjórar í
kippu kosta.
Bjórftamleiðandinn fer raunar ekki i meiri felur með
þessa áfengisauglýsingu en svo að áminning fylgir um
það að akstur og áfengi fari ekki saman. Fyrirtækið
klykkir svo út með því að nefna að ef það mætti auglýsa
það sem þarf að auglýsa þá væri það ekki gert svona
kjánalega.
Það er einmitt mergurinn málsins. Dulbúnar auglýs-
ingar, eins og þessar, eru búnar tU. Önnur gerð af al-
þekktum bjórauglýsingum eru myndir með áberandi
bjórtegundum og einhvers staðar á myndinni má lesa
smáletursklausu um að þar sé léttöl á ferðinni. Aug-
lýsandinn hefur í raun komið þvi á framfæri sem hann
viU, vörumerki sínu.
Þá má ekki gleyma því að áfengisauglýsingar eru
leyfðar í erlendum íjölmiðlum og þeir eru sem betur fer
ekki ritskoðaðir hér. Algengt er að menn fái útlend blöð
send heim tU sín með áskrift og þessi blöð liggja frammi
í tugatali í hverri bókabúð eða stórmarkaði, öUum að-
gengUeg svo sem vera ber. Þá hefur almenningur aðgang
að erlendum sjónvarpsrásum og þar eru áfengisauglýs-
ingar leyfðar og hver sem er horfir á þær.
í þessu ljósi sést að bann við áfengisauglýsingum hér
á landi er óframkvæmanlegt. Þetta bann ber að nema úr
gUdi. Þeir sem vUja auglýsa þessa vöru í íslenskum fjöl-
miðlum verða að fá aðgang þar líkt og auglýsa má í er-
lendum fjölmiðlum sem þúsundir íslenskra heimUa nota
á hverjum degi.
Það er beinlínis haUærislegt að horfa upp á þann tví-
skinnung sem er í gangi hér gagnvart áfengisauglýsing-
um. Áfengisframleiðendur og áfengissalar dreifa aUs
konar góssi með merkjum sínum og styrkja ýmsa at-
burði tU þess eins að koma vörumerki sínu á framfæri.
AUt gerist þetta vegna þess að þeim er meinað að auglýsa
vöru sína með hefðbundnum hætti.
Ofneysla áfengis er böl. Um það þarf ekki að fjölyrða.
Akstur og áfengi fara ekki saman. Það vita aUir. Foreldr-
ar og uppalendur vita af þeim vanda sem áfengisneysla
ungmenna er. Af þessum ástæðum og ýmsum öðrum var
bann við áfengisauglýsingum sett á sínum tíma. Það
bann var umdeUt og er það eflaust enn. Áfengi er hins
vegar lögleyfður vímugjafi og tUvist hans þýðir ekki að
neita. Áfengisneyslan er tU staðar þrátt fyrir mála-
myndabann við áfengisauglýsingum.
Að halda þessu banni tU streitu er það sama og að
berja höfðinu við steininn. Einhverjir telja það sjálfsagt
uppgjöf að leyfa áfengisauglýsingar á ný. í raun er aðeins
verið að viðurkenna orðinn hlut. Það ber því að breyta
lögunum og leyfa þessa tegund auglýsinga. Sjálfsagt er að
kanna hvort aukning verður á neyslu en líklegra má þó
telja að frekar verði um að ræða tilfærslu miUi vöru-
merkja í kjölfar auglýsinga.
Jónas Haraldsson
„Mannlíf og efnahagslíf Hvíta-Rússlands var lagt í rúst á nokkrum dögum í kjölfar Tsjernobylslyssins," segir
Ástþór m.a. í greininni. Frá Tsjernobyl-svæöinu.
Tvískinnungsháttur stjórnmála
og kjarnorkuvopn á íslandi
Það var eins og ég hefði stungið
á óþægilegu graftarkýli ríkis-
stjórnarinnar þegar ég bað um
skýringar á því hvers vegna full-
trúar þjóðarinnar heíðu lýst yfir
stuðningi okkar við kjarnorku-
vopn á allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna í desember 1994. Sá
djöfladans sem hófst í kjölfarið, að
því er virðist með það að mark-
miði að reyna að gera mig og sam-
tökin Friður 2000 tortryggileg í
augum almennings, lýsir því best
hve óþægileg spurningin er fyrir
stjórnarherrana. Utanríkisráðu-
neytið lagðist svo lágt að brjóta al-
þjóðalög með því að bera út um
mig róg í fjölmiðlum. Þó svo að nú
sé komið afsökunarbréf frá ráðu-
neytinu verður þetta að teljast at-
hæfi sem samrýmist ekki opinber-
um embættismönnum í lýðræðis-
ríki.
Rússnesk rúlletta
Mannlíf og efnahagslíf Hvíta-
Rússlands var lagt í rúst á
nokkrum dögum í kjölfar Tsjerno-
bylslyssins. Fyrstu árin var reynt
að hylma yfir með öllum tiltækum
ráðum. Nú er svo komið að aðalat-
vinnuvegur Hvíta-Rússlands, land-
búnaður, hefur nánast lagst af fyr-
ir alla framtíð. í mörg þúsund ár
verður ekki hægt að rækta á jörð-
um landsins matvæli fyrir íbúana
eða til útflutnings. Unnvörpum
fæðast vansköpuð börn og bætast i
hóp þeirra 90% barna landsins
sem hafa veikst vegna áhrifa
geislavirkni. Þrátt fyrir að slíkar
staðreyndir séu borðliggjandi fyr-
ir okkur um skaðsemi kjarnorku,
eru íslensk stjórnvöld ekki tilbúin
til að friðlýsa ísland fyrir þessum
ófögnuði. í þriðja sinn var nú á
dögunum verið að fella á Alþingi
frumvarp þess efnis að banna
kjarnorkuvopn á íslandi. Það er
því ekki að ófyrirsynju að menn
eru farnir að velta því fyrir sér
hvort á íslandi séu geymd kjam-
orkuvopn. Danir lugu að Græn-
lendingum um kjarnorkuvopn, og
það er ekkert sem bendir til þess
að heilindi bandaríska hersins og
æðstu embættismanna íslensku
þjóðarinnar séu meiri gagnvart al-
menningi hér á landi en Græn-
lendingar áttu að venjast frá sín-
um stjórnarherrum.
Það vekur athygli að sá stjórn-
Kjallarinn
Ástþór Magnússon
forsetaframbjóðandi
málaflokkur sem nú ræður ríkjum
í utanríkisráðuneytinu er hættur
að styðja frumvarpið um bann við
kjarnorkuvopnum á íslandi. Ein-
hvern veginn hefur tekist að líma
plástur yfir talandann á þing-
mönnum flokksins sem áður voru
dyggir stuðningsmenn og flutn-
ingsmenn þess að friðlýsa ísíand
fyrir kjarnorkuvá. Er utanríkis-
ráðuneytinu hugsanlega stjórnað
annars staðar en á íslandi? Það
fara af því sögur um allan heim að
kjarnorkuveldin með Bandaríkin í
fararbroddi hafi s.ent sérstaka full-
trúa til að þrýsta á opinbera
starfsmenn annarra ríkja, jafnvel
með mútum og hótunum, að við-
komandi þjóðir lýsi yfir stuðningi
við kjarnorkuvopn á allsherjar-
þingi SÞ í viðleitni til að fella all-
ar tilraunir um að banna kjarn-
orkuvopn með alþjóðlegum lögum.
Stór bandarísk, bresk og frönsk
fyrirtæki eru að græða peninga á
kjarnorkuiðnaðinum og ráða-
mönnum finnst óþægilegt að
standa uppi í hárinu á þeim, sér-
staklega þegar oft er um að ræða
aðila sem eru ósparir á framlög í
kosningasjóði.
Baráttan um Bessastaði
Nú, þegar þjóðin velur sér for-
seta, er mikilvægt að velja einstak-
ling sem þorir að vekja athygli á
því sem skiptir mestu máli til að
tryggja framtíð og velferð íslensku
þjóðarinnar og allrar heimsbyggð-
arinnar. Á margan hátt fara þarfir
okkar saman með öðrum jarðarbú-
um, því að fjarlægðir eru alltaf að
styttast og umhverfið þekkir engin
landamæri. Þannig erum við Is-
lendingar nú að fá yfir okkur
vandamál vegna mengunar utan
úr heimi. Vegna þynningar óson-
lagsins hefur landlæknir lýst því
yfir að við þurfum að verjast sól-
inni á heitum sumardögum hér á
íslandi. Sem sagt, við getum ekki
lengur legið í sólbaði án þess að
hljóta skaða af.
Meðframbjóðendur mínir kepp-
ast við að fara fögrum orðum um
forsetaembættið og hlutverk þess
m.a. á innlendum vettvangi. Hér
er fólk með þann fagurgala sem
við höfum átt að venjast undanfar-
in ár, en ekki hefur þessi fagurgali
haldið mengun heimsins frá okkar
íslensku görðum. Tveir frambjóð-
enda eru fyrrverandi stjórnmála-
menn sem fyrir framboð segjast
hafa barist gegn kjarnorkuvá. Nú
hefur þetta góða fólk ýtt slíkum
hugsjónum til hliðar í von um
frekara brautargengi í komandi
kosningum með því að andmæla
ekki á nokkurn hátt annarlegri
stefnu ríkisstjórnar okkar í þessu
máli. Ég skora á þjóðina að skoða
vel hug sinn fyrir komandi kosn-
ingar, því það mun ekki verða
þjóðinni til heilla að velja sér
stefnulausan forseta.
Ástþór Magnússon
„Sá djöfladans sem hófst í kjölfarið, að því
er virðist með það að markmiði að reyna
að gera mig og samtökin Friður 2000 tor-
tryggileg í augum almennings, lýsir því
best hve óþægileg spurningin er fyrir
stjórnarherrana.“
Skoðanir annarra
Gagnrýni á framkvæmd
„Þegar rætt er um einkavæðingu er mikilvægt að
geta þess að í flestum tilvikum hefur raunveruleg
gagnrýni á slík áform beinst að framkvæmd einka-
væðingar en ekki markmiðinu með henni. Hið sama
hefur vérið uppi á teningnum hér á landi. Hér hefur
fremur verið deilt um hvernig, en ekki hvort, koma
eigi ríkisfyrirtækjum í hendur einstaklinga."
Jónmundur Guðmarsson í Mbl. 6. júní.
Mannfjandsamleg vinnu-
þrælkun
„Lífsgæði verða ekki bara mæld í þeim krónum
sem koma upp úr launaumslaginu - fremur en lita-
sjónvörpum eða bifreiðum: það eru mannréttindi að
veita fólki tækifæri til að sinna og rækta fjölskyld-
una. Þessvegna er vinnuþrælkun eins og viðgengst á
íslandi mannfjandsamleg."
Úr forystugrein Alþbl. 6. júní.
Tilskipun EES
„Með tilskipun EES um vinnuskyldur barna og
unglinga þarf engum að koma á óvart, þó unglingur,
sem beðinn er að víkja hönd eða fæti, dragi upp úrið
sitt og bendi viðkomandi á að klukkan sé farin að
ganga sex og þar með sé hann orðinn undanþeginn
að gera það sem hann er beðinn um.“
Guðmundur P. Valgeirsson í Tímanum 6. júní.