Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.1996, Qupperneq 19

MÁNUDAGUR 24. JÚNÍ 1996
31
Menning
Höggvið með efni í rýmið
Carl André á Annarri hæð
Snemma á sjöunda áratugnum
spratt upp listhreyflng í Bandaríkj-
unum sem enn hefur sterk áhrif á
þróun myndlistar. Þetta var mini-
malisminn eða naumhyggjan, stefna
sem byggðist á því að „losa lista-
verkið undan því menningarlega
fargi sem yfirskyggir listaverkið og
ætlar beinlínis að kæfa það“, eins
og Carl André hefur skilgreint
stefnuna. Sýning «á verkum Andrés
hefur verið opnuð í sýningarsalnum
á Annarri hæð að
Laugavegi 37. í
sýningarskrá þýð-
ir Aðalsteinn Ing-
ólfsson texta lista-
mannsins, sem
fyrr er vitnað í,
auk þess sem þar er viðtal Einars
Fals Ingólfssonar við André. Carl
André er í dag viðurkenndur sem
einn af meisturum samtímamynd-
listar og einn af helstu forvígis-
mönnum minimalismans ásamt
Donald Judd, Dan Flavin, Robert
Morris og Frank Stella. Þrátt fyrir
einfalt og látlaust yfirbragð hafa
verk Andrés fengið þá umsögn að
vera ljóðræn og jafnvel draum-
kennd. Sjálfur segir hann að tafla
frumefnanna sé sitt litróf og að sig
dreymi um að verða „eins konar
Turner efnisins". Hann vilji höggva
á tengsl efnis og lýsingar líkt og
Turner hjó á tengsl lita og lýsingar.
íslenskt basalt
og afrísk valhnota
Fyrir André virðist það vera for-
gangsatriði að líta á innsetninguna
sem efnismassa. Hann kveðst hafa
komist að þeirri niðurstöðu í upp-
hafi sjöunda áratugarins að i stað
þess að höggva í efni sé miklu nær-
tækara að höggva
með efni í rými.
Þannig er efn-
ismassinn líkt og
blokk sem klýfur
tómarúm salar-
ins og skapar úr
honum einskonar höggmynd. André
skissar aldrei upp verk og telur sig
fráleitt vera konseptlistamann, þar
sem hann fái aldrei hugmyndir að
verkum og noti aldrei vinnustofu,
heldur framkvæmi þau bara á
staðnum úr þeim efnum sem hendi
eru næst. 1 salnum á Annarri hæð
hefur André komið fyrir átta basalt-
verkum á gólfi sem samanstanda öll
af níu reitum. Basalthellur skipa
alla reiti og eru þær frá níu og upp
í tuttugu og sjö í hverju verki, rað-
að óreglulega upp. Verkin hækka
Myndlist
ÓlafurJ. Engilbertsson
Ákafur skáldskapur
- Evgeny Kissin fyrr og nú
Hvað er að gerast þegar tólf ára
strákur tekur sig til og spilar tón-
list eins og rígfullorðinn sniUing-
ur? Erfðir segja
einhverjir,
menntun segja
aðrir, og þeir
sem eru dul-
hyggjusinnaðir
munu vísast
hafa á lofti
kenningar um
endurholdgun
genginna tón-
skálda í sérstak-
lega móttækileg-
um ungum tón-
listarmönnum.
Svo eru nokkrir
þeirrar skoðun-
ar að sum tón-
skáld henti ungu hæfileikafólki
einfaldlega betur en önnur og taka
þá gjarna Ghopin sem dæmi. Inn-
byggð í tónsmíðar Chopins er
einmitt ungæðisleg ákefð og tU-
fmningar sem heiUa ungdóminn
upp úr skónum, öfugt við sein-
teknari tónsmíðar annarra róman-
tíkera, segjum Ravels eða
Prokofjevs.
Þetta nefni ég hér í tUefni af
hingaðkomu Evgenys Kissin, fyrr-
verandi undrabams í píanóleik,
sem tuttugu og fimm ára gamaU
þykir bæði undraverður vírtúós
og skáldlegur í
leik sínum. Kissin
var settur í tónlist-
arskóla þegar
hann var tveggja
ára, lék einleik
með hljómsveit tíu
ára og tólf ára vann hann afrek
sem lengi verður í. minnum haft,
nefnUega að leika tvo píanó-
konserta eftir Chopin og nokkur
aukalög að auki á sömu tónleikun-
um. Það sem meira var, Kissin lék
þessi verk eins og sá sem valdið
hefur. Um það vitnar geislaplata
sem RCA hefur nýverið gefið út en
á henni eru upptökur af þessum
tónleikum, keyptar af rússneska
hljómplötufyrirtækinu Melodyia.
Dýpt og hlýja
Leikur Kissins er ótrúlega
þroskaður, í senn skáldlegur og
smekkvís. Sérhver hending er
mótuð af kostgæfni en virðist þó
fuUkomlega sjálfsprottin, rétt eins
og píanóleikarinn hafi sjálfur
hrist hana fram úr erminni. Þá er
sama hvort Kissin er á hægagangi,
í allegróköflun-
um, eða dansar
sig gegnum
hraðari kafla.
Hér fær hann
einnig góðan
stuðning af
Dmitri Kitaen-
ko, ágætum
stjómanda Sin-
fóníuhljómsveit-
ar Moskvuborg-
ár, sem reynst
hefur mörgum
rússneskum pi-
anóleikurum
betri en enginn.
Fyrrverandi
undrabörnum gengur oft erfiðlega
að fóta sig í veröld fuUorðinna.
Þetta á ekki við um Kissin, ef til
vUl vegna þess að hann hefur ver-
ið í „vernduöú* umhverfi og varð-
veitt í sér talsvert af bamslegu
sakleysi sínu og hrekkleysi. Þetta
tvennt, í bland við annan tilfinn-
ingalegan þroska, nýtist honum
þegar kemur að „erfiðum" tón-
skáldum á borð við Rakmanínov.
Kissin hefur tekið upp geislaplötu
með píanókonsert hans númer 2,
sem margir hafa spreytt sig á (um
15 útgáfur hans eru nú til á geisla-
plötum) og aukið
við hann sex stutt-
um etýðum hans
frá 4. áratugnum.
Sumir píanóleik-
arar hafa tUhneig-
ingu tU aö fara
mikinn í þessum píanókonsert
enda er hann stórbrotinn. Kissin
slær ekkert af í hröðu köflunum
en áréttar skáldlega dýpt og hlýju
hægu kaflanna sem ekki er öUum
gefið. í heildina séð er flutningur-
inn á þessum fingurbrjóti píanó-
bókmenntanna eins og hann gerist
bestur.
Kissin - The Legendary 1984 Mos-
cow Concert
Kitaenko, Moscow Philharmonic
Orchestra
RCA Victor 09026
Kissin - Rakhmanínov, Concerto
no. 2, 6 Etudes Tableaux
Gergiev, London Symphony Orc-
hestra
RCA Victor 07863
Umboð á íslandi: Skífan
Evgeny Kissin.
Hljómplötur
Aðalsteinn Ingólfsson
þannig lítUlega upp í átt að innri
salnum þar sem er verk úr viði sem
mun vera afrískur valhnotuviður.
Verkið nefnist Gjár og
undirstrikast með því
að viðarbitunum er
ýmist raðað þversum
eða upp á rönd þannig
að gjár myndast á
mUli þeirra.
Skrifaö meö „massarófi"
Eitthvað þykir undirrituðum
skjóta skökku við að André skuli
ekki treysta á rekavið í þessari upp-
setningu ef hann viU halda sig við
þá virðingarverðu sjálfsbjargarvið-
leitni og útsjónarsemi sem felst í því
að taka því sem
að höndum ber
á hverjum stað.
Notkunin á hin-
um afríska við
ber þannig yfir-
bragð efnislegs
stærilætis sem
má þó eflaust líkja við ljóðrænu eða
draumkennd, því viðurinn er vissu-
lega þéttur og fagurbrúnn. Basalt-
hellurnar eru hins vegar fengnar úr
Steinsmiðju S. Helgasonar í Kópa-
vogi og skírskota i gráma sínum
öUu meira tU íslensks hversdags-
leika og þrepa þjóðfélagsstigans og
hér fer ekki á mUli mála að hæstu
þrepin standa næst útlenda valviön-
um. Því er dagljóst að Carl André er
skáld og þjóðfélagsrýnir auk þess að
vera myndlistarmaður, svo skiljan-
lega skrifar hann í rýmið með
„massarófi" sínu með sem gagn-
orðustum hætti. Hins vegar veitir
svo miklum efnislegum einfaldleika
ekki af löngu máli sér til stuðnings,
fremur en endranær.

André skissar aldrei upp verk og telur sig fráleitt vera konseptlistamann, þar sem hann fái aldrei hugmyndir aö verk-
um og noti aldrei vinnustofu, heldur framkvæmi þau bara á staönum úr þeim efnum sem hendi eru næst.
blessaður ^
vertu, það kostar
bara 24 krónur...
y Heyrðu, ^
nú verð ég að fara
að hœtta þessu, ég er
búinn að tala í tíu
V mínútur... JL
Nú er allt að helmingi ódýrara
að hringja innanlands s,mtalamilii
Postur og simi hefur einfaldað gjaldskra fyrir innanlands-
símtöl. Nu eru adeins tveir gjaldflokkar og næturtaxtinn
hefst klukkan 19.00. Það jafngildir 50°o lækkun a simtöl-
3l’o lækkun a simtölum fra
klukkan 23.00 til 08.00 a þeim simtölum sem tilheyrðu
gjaldflokki 3
POSTUR OG SIMI