Dagblaðið Vísir - DV - 25.06.1996, Blaðsíða 11

ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ 1996
11
Fréttir
Manngerðir hellar í Rangárþingi:
Fjöldagröf frá því
í svartadauða
- hvar er Hundraðmannahellir? spyr Eyjólfur Guðmundsson
Skyldu munnmæli og skráðar
heimildir greina rétt frá þvi að svo-
kallaður Hundraðmannahellir
skammt frá gamla bæjarstæðinu að
Pulu í Holtum hafi að geyma
ósnerta fjöldagröf frá því i svarta-
dauða? „Það fæst ekki úr því skorið
nema að rannsaka málið og það
væri sannarlega saga til næsta bæj-
ar ef það kæmi í ljós,“ segir Eyjólf-
ur Guðmundsson, áhugamaður um
manngerða hella í Rangárþingi.
Eyjólfur hefur um nokkurn tíma
lagt sig mjög fram um það að ítar-
legar fornleifarannsóknir verði
gerðar á fomum manngerðum hell-
um 1 Rangárvallasýslu sem eru
íjöldamargir. Nokkuð hefur verið
fjallað um þessi fyrirbæri og m.a.
hafa Hallgerður Gísladóttir þjóð-
háttafræðingur og Árni Hjartarson
jarðfræðingur ritað bók um athug-
anir sem þau hafa gert og m.a. fund-
ið stórmerka smiðju í einum þeirra
frá miðöldum.
En Eyjólfur telur að betur þurfi
að gera. Það þurfi að laga þá hella
sem þegar eru opnir og þekktir og
gera þá aðgengilega ferðamönnum.
Jafnframt hljóti það að vera mjög
þýðingarmikið að fornleifafræðing-
ar taki til við að rannsaka þann
fjölda hella sem eru lokaðir til þess
að varpa ljósi á uppruna þjóðarinn-
ar og forna lífshætti.
Fyrrnefndur Hundraðmannahell-
ir við Pulu er talinn vera nærri
þeim stað sem bærinn að Pulu stóð
en bærinn var, að því er munnmæli
í Holtum og Landsveit herma, flutt-
ur vegna magnaðs draugagangs sem
menn röktu til hellisins. Ein munn-
mælasagan segir að hann hafi hrun-
ið yfir hóp fólks sem þar leitaði
skjóls undan svartadauðafárinu.
Eyjólfur fór nú í vor ásamt
Margréti Hallgrímsdóttur fornleifa-
fræðingi þangað austur og telur
Eyjólfur líkur á því að hellinn sé að
finna á ákveðnum stað þar sem er
aðflutt grjót sem hugsanlega hefur
verið notað I dyrahleðslu. Einnig er
að sjá dæld þar hjá þar sem gæti
hafa verið strompur sem hrunið
hefur ofan í og síðan gróið til.
Eyjólfur hvetur eindregið til að
rannsóknir verði hafnar þarna hið
fyrsta og gagnrýnir um leið harð-
lega þá sem undanfarin ár hafa ráð-
ið og stýrt fornleifarannsóknum og
forgangsröðun þeirra undanfarin ár
og sakar þá um að hafa tafið og á
stundum hreinlega komið í veg fyr-
ir að rannsóknir yrðu gerðar. Hann
á hér við Fomleifanefnd fyrst og
fremst, sem nú hefur verið lögð nið-
ur, og nefnir sem dæmi að Héraðs-
nefnd Rangárvallasýslu hafi á sín-
um tíma ákveðið að kosta opnun
lokaðs hellis sem vitað er um á
Hellu. Það eina sem farið var fram á
við Fornleifanefnd og þáverandi for-
mann hennar var að nefndin legði
til fornleifafræðing til að fylgjast
með og stjórna því að allt færi fram
samkvæmt lögum og vísindakröf-
um. Nefndin og formaðurinn hefðu
hins vegar stöðvað framgang máls-
ins án þess að styðja það gildum
rökum.
Ekki til peningar, segir for-
maður Þjóðminjaráös
„Það er vafalaust fjölmargt
merkilegt þarna að finna og reynd-
ar líka miklu víðar. Við vitum því
miður ekki hvar við eigum að bera
niður í rannsóknum á fornmunum
okkar því að fjármunir eru mjög
takmarkaðir. Rannsóknir á Bessa-
stöðum hafa undanfarið verið látn-
ar ganga fyrir öllu öðru og rann-
sóknir á manngerðum hellum hafa
ekki verið uppi á borðinu að undan-
förnu,“ segir Sturla Böðvarsson, for-
maður Þjóðminjaráðs, við DV.
Þjóðminjaráð er nú sú stofnun
sem hefur með fornminjar og rann-
sóknir á þeim að gera en sem ráð-
gefandi aðili. Ráðið leggur tillögur
sínar um hvar og hvað skuli rann-
sakað á hverjum tima fyrir þjóð-
minjavörð sem síðan tekur ákvarð-
anir samkvæmt núgildandi lögum
en fornleifanefnd hefur verið lögð
niður. Sturla segir að Þjóðminjaráð
muni siður en svo standa gegn því
ef emhverjir aðilar vilja flýta og
kosta faglegar rannsóknir á tiltekn-
um minjum. -SÁ
Inni í helli f landi Lýtingsstaöa í Holtum. Hellirinn er höggvinn út í sandstein.
Léleg grásleppuvertíð
DV, Hólmavík:
Eindæma lélegri grásleppuvertíð
er nú að ljúka. í aprílbyrjun, þegar
hefja mátti veiðar, voru menn bjart-
sýnir og gerðu sér vonir um að
vænta mætti góðrar veiði að þessu
sinni vegna hagstæðra sjávarskil-
yrða. Flestir hafa tekið upp net fyr-
ir allnokkru. Helst var að eigendur
allra minnstu bátanna yrðu sæmi-
lega varir og þeir sem færðu netin
og áttu þau „upp í harða landi“,
eins og einn viðmælandi fréttarit-
ara komst að orði.
Meðal sjómanna eru ýmsar skýr-
ingar á hinni dræmu veiði siðustu
árin, margir kenna um ofveiði og
telja brýna þörf á að til komi veiði-
stöðvun í eitt til tvö ár. Eða þá að
ákveðin svæði verði friðuð svo að
hrygning geti einhvers staðar átt
sér stað óáreitt.
Eyjólfur Guömundsson viö hellamunna í landi Ægissíöu í Holtum.
# ÞAÐ ERU AÐEINS
TVÐRIFRAMBOÐI
X Litlausir Mtrúar keifeis jn
þai'sem tvBkmimgshátturstjómmálannaskm í gegn. Það hefur
komið bersýnilega í ljós á framboðsfundum að fflu máli skiptir hvem af þessum litlausu frambjóðendum
þú velui: Enginn j)eirra hefur viljað gefa afdráttarlausa afetöðu gegn kjamorkuvopnastefnu
iíkissþomarinnarné ganga fram fyrir skjöldu í baráttu fyiir betri lilskjörum landsmanna með því að
íílandinu.
XAstþor MagnilSSOIl, maður sem þorir að standa með þér og þinni fjölskyldu og gæta
hagsmuna þjóðarinnar með því að vera sjálfur í eldlínunni. Þú getur treyst því að Ástþór Magnússon
mun ekki láta undan þrýstingi frá valdaklíkum eða stjórnarherrum þegar forsetinn þarf að standa
vörð um hagsmuni fólteins í landinu. Ástþór hefur einnig víðtæka reynslu í viðskiptum á alþjóðlegum
vettvangi og mun stuðla að uppbyggingu nýrra atvinnuvega hér á landi og víðtækri kynningu
á landi og þjóð um allan heim.
Þann 29. júní velur þú framtíð okkar!
\ÁstþórMagnússm
Ki
Maður sem gerir þín baróttumál að sínum
S T U Ð
G S M E N N F R I Ð A R
-GF