Dagblaðið Vísir - DV - 18.10.1996, Qupperneq 12

12
FÖSTUDAGUR 18. OKTÓBER 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StjðrnarformaBur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVlK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Endurnýjun í forystusveit
Mikil umræða er hafin innan Alþýðuílokksins um
væntanlega endumýjun í forystusveitinni. Allt bendir til
þess að Jón Baldvin Hannibalsson, sem verið hefur
flokksformaður í tólf ár, dragi sig í hlé á flokksþinginu
eftir þrjár vikur. Nokkrir helstu áhrifamenn í þing-
flokknum eru þegar farnir að kanna fylgi sitt á bak við
tjöldin, þótt flokksformaðurinn hafi ekki enn tilkynnt
ákvörðun sína opinberlega og með formlegum hætti.
Virðist stefna í mikið kapphlaup um formannssætið og
jafnvel kosningu á milli tveggja eða fLeiri frambjóðenda.
Þegar horft er á forystusveit íslensku stjómmálaflokk-
anna stingur í augu hversu ólíkt þeim málum er háttað
hjá stjómarflokkunum annars vegar og stjórnarandstöð-
unni hins vegar.
Nýverið er lokið landsfundi Sjálfstæðisflokksins. Þar
kom berlega í ljós hversu sterka stöðu formaður flokks-
ins, Davíð Oddsson, hefur meðal samherja sinna. Hann
fékk svokallaða rússneska kosningu í formannskjörinu,
eða um 90 prósent atkvæðanna, sem er auðvitað afar
sterk traustsyfirlýsing. Þá sýndi atburöarásin á flokks-
þinginu ljóslega að formaðurinn leggur línumar í við-
kvæmum málum og hefur sitt fram, jafnvel þótt við sé
að eiga andóf harðskeyttra þingmanna.
í hinum stjómarflokknum er staða formannsins, Hall-
dórs Ásgrímssonar, ekki síður sterk, enda hefur Fram-
sóknarflokkurinn löngum verið þekktur fyrir einstæða
foringjahollustu.
Stjómarflokkamir búa því báðir að sterkri forystu um
þessar mundir. Því er á annan veg farið í stóm stjómar-
andstöðuflokkunum, Alþýðubandalaginu og Alþýðu-
flokknum. Hinir stjómarandstöðuflokkamir koma vart
til álita í þessu samhengi þar sem Samtök um kvenna-
lista hafa valið sér annað stjómarform og kjósa sér ekki
formann, en Þjóðvaki hefur í reynd gefist upp á sjálf-
stæðri tilveru, enda löngu orðinn fylgislaus samkvæmt
skoðanakönnunum.
Nokkur reynsla er komin á formennsku Margrétar
Frímannsdóttur í Alþýðubandalaginu og ljóst að hún
hefur ekki náð að skapa sér opinberlega ímynd hins
sterka foringja sem geti leitt flokk sinn til nýrra sigra
eða aflað honum víðtæks stuðnings í þjóðfélaginu.
Jón Baldvin Hannibalsson hefur hins vegar náð meiri
árangri fyrir hönd Alþýðuflokksins, enda er hann for-
ystumaður sem sópar að þegar hann vill- svo við hafa.
Hann hefúr þegar innbyrt þingmenn Þjóðvaka og mark-
að sér um leið stöðu sem foringi stjómarandstöðunnar.
í kjölfar sameiningar þingflokka jafnaðarmanna töldu
margir líklegt að Jón Baldvin hefði hug á að leiða Al-
þýðuflokkinn fram yfir næstu alþingiskosningar og
freista þess þar með að skila af sér flokki sem væri fylg-
islega séð stærri en Alþýðubandalagið og líklegur til að
komast í ríkisstjórn á nýjan leik.
Nú bendir flest til þess að það hafi verið misskilning-
ur og að Jón Baldvin ætli Sighvati Björgvinssyni alþing-
ismanni að taka við forystuhlutverkinu.
Fari svo verða óneitanlega nokkur kaflaskil í sögu A-
flokkanna. Þeir sjá þá báðir á skömmum tíma á eftir lit-
ríkum og sterkum foringjum sem sett hafa svip á ís-
lenska stjómmálabaráttu síðustu áratugina.
Eðlilegt er að endumýja í forystuliði stjómmálaflokk-
anna á tiltölulega fárra ára fresti og gefa nýju fólki tæki-
færi. En óhjákvæmilega mun það hafa nokkur áhrif á
gengi flokka þegar sterkir foringjar draga sig í hlé.
Elías Snæland Jónsson
ÍEESN^
„Forsætisráöherra lýsti yfir því á landsfundi 11. þ.m. að breytingar yröu geröar. Vonandi kemst nú hreyfing á
máliö," segir greinarhöfunur m.a.
Vanþróað lýðræði
Kjallarinn
Dr. Hannes
Jónsson
félagsfræöingur
bundinn, ekki réttur
flokks eða byggðarlags.
Það eru lýðræðisleg
mannréttindi að vægi
hans sé sem jafnast. Allt
frá endurreisn Alþingis
1845 hefur íslenskt lýð-
ræði verið vanþróað að
því leyti að vægi at-
kvæða hefur verið
ójafnt eftir búsetu.
Ofuratkvæðavægi
bændastéttarinnar olli
því að Jónas frá Hriflu
lét sér ekki nægja að
stuðla að stofnun Al-
þýðuflokks heldur líka
Framsóknarflokks. Al-
þýðuflokkurinn skyldi
verða (jöldaflokkur í
bæjum, þar sem létt-
„Atkvæðisrétturinn er einstakl-
ingsbundinn, ekki réttur fíokks
eða byggðarlags. Það eru lýðræð-
isleg mannréttindi að vægi hans
sé sem jafnast. “
Eðlilegar reglur
um kosningar gera
þær hið einfaldasta
mál. En þær er líka
hægt að flækja og
gera nær óskiijan-
legar, eins og nú-
gildandi kosninga-
kerfi sannar. Af
uppbótakerfinu og
reikningskúnst-
unum til að jafna á
milli flokka leiðir
t.d. að í kosningun-
um 1995 náði 5.
þingmaður Vest-
fjarða kjöri með 648
atkvæðum, 6. þing-
maður Suðurlands
með 874 atkvæðum,
en 9. maður á lista
Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík
með yfir 3000 atkv.
að baki sér náði
ekki kjöri.
Þar að auki er
innbyggt í kerfinu
mikið misvægi at-
kvæða eftir búsetu.
Kjósandirin á Vest-
fjöröum og Norður-
landi vestra hafði
t.d. um þrefalt at-
kvæðavægi á við
kjósendur í
Reykjavík og á Reykjanesi.
Jafnvel formaður Framsóknar-
flokksins kallaði þetta kerfi nýlega
„rugl“ og vill breyta því.
Afskræming á lýðræöinu
Mismunun atkvæðavægis geng-
ur þvert á reglur lýðræðisins. At-
kvæðisrétturinn er einstaklings-
vægu atkvæðin voru, en Fram-
sóknarflokkurinn sterkur í dreif-
býlinu, þar sem þungavigtarat-
kvæðin voru. Sameiginlega næðu
þeir svo stjómartaumunum.
Hræðslubandalag Framsóknar
og Alþýðuflokks 1956 er þó gróf-
asta tilraunin til þess að misnota
kerfið tfl valdatöku. Framsókn
hliðraði til við framboð fyrir Al-
þýðuflokki í kaupstöðum, en Al-
þýðuflokkur fyrir Framsókn í
dreifbýli. Þannig átti að ná völd-
um með minnihluta atkvæða. - En
þjóðin tók í taumana.
Ljós í myrkrinu
Forystumenn ungliðahreyfinga
stjómmálaflokkanna afhentu for-
mönnum flokkanna við setningu
Alþingis áskorun og ítrekuðu
tveggja ára hvatningu til jöfhunar
atkvæðavægis. Forsætisráðherra
lýsti yfir því á landsfundi 11. þ.m.
að breytingar yrðu geröar. Von-
andi kemst nú hreyfing á málið.
En þá ríður á að menn bindi sig
ekki í flóknum formúlum í þágu
flokkshagsmuna heldur setji í
samræmi við reglur lýðræðisins
skýrar og gagnsæjar reglur um
jafnrétti kjósenda, jafnt vægi at-
kvæða.
Jöfnu vægi atkvæða má ná með
einfaldri aðferð. Lögfesta þarf að
við útgáfú kjörskrár skuli þing-
mannatala hvers kjördæmis birt,
en hún fúndin af Hagstofunni með
því að deila tölu þingmanna í kjós-
endafjöldann á kjörskrá (1995:
191973:63=3047) og síðan deilitöl-
unni (3047) í tölu kjósenda á kjör-
skrá í hverju kjördæmi.
Með þessari vinnureglu fengist
fullt jaftivægi atkvæða við núver-
andi kjördæmaskipan, hvort sem
þingmönnum yrði fækkað eða
fjölgað, og einnig þótt stærð kjör-
dæma breyttist og t.d. Akureyri,
Hafnarfjörður, Keflavík, Kópavog-
ur, Seltjarnames yrðu gerð sér-
stök kjördæmi og Reykjavík skipt
í 5 kjördæmi eftir hverfum.
Hannes Jónsson
Skoðanir annarra
RUV-skatturinn
„Starfsemi RÚV hlýtur að verða að laga að nútíma
aðstæðum og breyttu umhverfi í fjölmiðlum. Á ís-
landi er ekki lengur þörf á ríkisreknum fjölmiðli.
Hvað myndu eigendur Morgunblaðsins gera, ef hug-
myndir Guðrúnar Helgadóttur fyrrverandi alþingis-
manns næöu fram að ganga og komið yrði á laggim-
ar nýju ríkisreknu dagblaði? ... Þar sem RÚV-skatt-
urinn er lagður á einstaklinga, en ekki sem nefskatt-
ur, er skatturinn í raun aukinn staðgreiðsluskattur
eða lækkun á skattleysismörkum. Það er bæði háð-
ung og svívirða, að Alþingi skuli láta slíkt viðgang-
ast.“ Hreggviður Jónsson í Mbl. 17. okt.
Ábyrgð á eigin heilsu
„Það er í samræmi við réttlætiskennd þorra al-
mennings að krefjast sjálfstjómar af áfengissjúklingi
umfram það sem hægt er að ætlast til af t.d. hjart-
veikum eða geöfötluðum. ... Margt fólk „missir úr“
daga og vikur í vinnu vegna þess að það hugsar ekki
um heilsuna - þótt það drekki ekki frá sér vitið. Það
leggst síðan á heilbrigðiskerfið með ofurþunga
vegna eigin vanrækslu.... Það er kominn tími til að
krefjast meiri ábyrgðar einstaklingsins á eigin
heilsu. Áfengissjúkra og annarra.“
Stefán Jón Hafstein í Degi-Tímanum 16. okt.
Breyttir áhrifavaldar í
atvinnurekstri
„Áhrifavaldar í rekstri fyrirtækja eru nú á tímum
ekki þeir sömu og þeir sem vom fýrir nokkmm ára-
tugum.. . . Þær miklu breytingar sem eru að gerast
í umhverfinu ásamt tæknibreytingum einkum á
sviði upplýsingatækni og þekkingar starfsmana gera
nýjar og meiri kröfur til forystumanna eða yfir-
stjómenda fyrirtækja. . . . Ef ekki er leitað nýrra
leiða er ekki umbóta að vænta. Forvitni og jákvæð
gagnrýni er mikilvægur drifkraftur þróunar og
breytinga. Höldum áfram að spyrja og leita.“
Þorkell Sigurlaugsson i Viðskiptablaðinu 16. okt.