Dagblaðið Vísir - DV - 26.11.1996, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 26. NÓVEMBER 1996
Útgáfufélag: ffiJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Afrakstur fúsks og leikja
Hrapalleg útkoma íslenzka skólakerfisins í alþjóðleg-
um samanburði á kunnáttu í stærðfræði og raungrein-
um er ekki því að kenna, að við verjum litlu af pening-
um til skólamála. Við Qármögnum skólakerfið eins og
Vesturlandaþjóðir og uppskerum eins og Afríkuþjóðir.
Útkoman segir ekki, að stærðfræði og raungreinar séu
meiri Öskubuskur í skólakerfinu en aðrir flokkar náms-
greina, til dæmis tungumál. Að vísu kann móðurmáls-
kunnátta hér að vera sæmileg í fjölþjóðlegum saman-
burði, en um fleiri frambærileg fög er ekki vitað.
Niðurstaða hins fjölþjóðlega samanburðar getur hæg-
lega leitt til þess, að erfiðara verði en áður fyrir íslenzka
nemendur að komast í erlent framhaldsnám, til dæmis í
háskólum. Danskir framhaldsskólar eru þegar hættir að
taka mark á íslenzkum grunnskólaprófum.
Margar ástæður valda óförum íslenzka skólakerfisins,
en þyngst vegur langvinn áherzla þess á fúsk og leiki í
stað aga og vinnu. Grunntónn þessarar skólastefnu er,
að skólinn eigi að vera skemmtileg félagsmiðstöð fyrir
jafnaðarsinnað fólk og framleiða opinbera starfsmenn.
Ein hlið steöiunnar hefur verið nefnd Bremsukerfið.
Það felst í að reynt er að hala skólanemendur inn að
sléttri og felldri meðalmennsku. Hinir slöku fá sér-
kennslu til að hala þá upp. Reynt er að koma í veg fyr-
ir, að hinir duglegu hlaupi of langt frá hópnum.
Það er engin tilviljun, að þjóðir, sem leggja áherzlu á
samkeppni og sjálfsaga, frumkvæði og iðjusemi, fá meira
út úr sínu skólakerfi en við fáum út úr okkar kerfi sam-
vinnu og agaleysis. Hér eru skólaverkefni unnin í hóp-
um, þar sem einn vinnur og hinir fljóta með.
Einungis 1% íslenzkra nemenda í stærðfræði og 2% í
raungreinum eru í hópi þeirra 10%, sem ná beztum ár-
angri í hinum fjölþjóðlega samanburði. Þetta sýnir, að
skólakerfi okkar skilar hlutfallslega litlu af snillingum
eða öðrum þeim, sem síðar á ævinni munu flytja fjöll.
Úr skólakerfi okkar kemur þægilegt fólk, sem getur
lítið. Það hefúr lært að fljóta með, en er ekki til mikiila
átaka. Þetta er auðvitað alhæfing, sem ekki gildir um
hvern einstakling fyrir sig, heldur um meðaltal heildar-
innar eins og það birtist í ijölþjóðlegri rannsókn.
Margir íslendingar koma af fúllum krafti úr skólakerf-
inu, en þeir eru of fáir. Þá er athyglisvert, að sumir þeir,
sem mest hafa lagt af mörkum til að gera tölvuþekkingu
að útflutningsatvinnuvegi hér á landi, byrjuðu feril sinn
á því að hrökklast próflausir út úr skólakerfinu.
Við breytum hvorki fúsks- og leikjastefnunni né
bremsustefiiunni með því að grýta meiri peningum í
skólakerfið. Við verjum svipuðu fé til þess og þær þjóð-
ir, sem fengu góða útkomu í hinum fjölþjóðlega saman-
burði. Við þurfum hins vegar að nota peningana betur.
Útreiðin stafar ekki af lágum launum og mikilli
kennsluskyldu kennara, þótt þessi atriði séu sízt til bóta.
Hún stafar ekki heldur af niðurskurði eða tækjaskorti. í
árangri erum við á báti með Spáni og Portúgal, þar sem
laun eru lægri og tæpast til borð og stólar í skólum.
Sem dæmi um kveinistafastefnu íslenzkra skóla-
manna má nefna viðtal við kennara, sem kvartaði um,
að skóli sinn ætti aðeins sextán tölvur og að einungis ell-
efu þeirra kæmust fyrir. Hann sá ekkert skrítið við að
verja peningum í að kaupa þessar fimm, sem ekki
komust fyrir.
Við þurfum að horfast í augu við, að við höfum um
nokkurra áratuga skeið notað rangar forsendur í skóla-
starfinu. Við þurfum að losna við fúskið og leikina.
Jónas Kristjánsson
Mcirgir munu eflaust lengi
minnast þriöjudagsins 5. nóv.
sl., en aö morgni þess dags hófst
Skeiðarárhlaup, sem lengi hafði
verið beðið eftir. Menn bjuggu
sig undir hið versta, en betur
fór en á horfðist um tíma. Eng-
in slys urðu á fólki og skemmd-
ir á mannvirkjum minni en
reiknað hafði verið með miðað
við aðstæður. Þó er fjárhagsleg-
ur skaði tilfinnanlegur fyrir fá-
menna þjóð og óhagræði veru-
legt fyrir íbúa og fyrirtæki á
Austur- og Suðausturlandi af
völdum þessara náttúruham-
fara.
Þó illa horfði um stund er nú
jafnvel reiknað með að bráða-
birgðatenging verði komin á
hringveginn fyrir miðjan des.
nk., ef veður og aðrar ytri að-
stæður leyfa. Takist að gera
sandana akfæra að nýju á svo
skömmum tíma og það um há-
Drög aö hálendisvegi norðan jökla. - „Getur veriö aö „kerfiö" sé enn
einu sinni aö setja okkur Austfiröinga til hliöar? Ef svo reynist, tökum við
slíkri meöhöndlun ekki þegjandi," segir Jónas m.a.
Heilsársvegur
norðan jökla
málið vandlega og
leggja línur um fram-
haldið.
Ritgerö Trausta
Valssonar
Ekki er hægt að loka
augunum fyrir að
stöðugar breytingar og
landbrot eru við ósa
Jökulsár á Breiðamerk-
ursandi. Kötlugos gæti
hafist með skömmum
eða engum fyrirvara og
það styttist í „Suður-
landsskjálfta. „Hver og
einn þessara þriggja at-
burða gæti orsakað rof
Hallgrímsson á hringveginum að nýju
framkvæmdastjóri á með tilheyrandi röskun
Seyöisfiröí og eftiahagslegum koll-
„Ef vegariagning norðanjökla yrði að
raunveruleika myndi vegalengdin
milii Reykjavíkur og Egilsstaða stytt■
ast allt að 240 km. Og möguleikar
eru sagðir á gerð „afleggjarau af að-
alvegi niður í Lón til hagræðis fyrir
íbúa suðaustanlands.“
Kjallarinn
vetur yrði það
mikið afrek og
mimdi enn auka
hróður vegagerð-
ar- og vísinda-
manna.
Stjórnvöld
leggi línur um
framhaldiö
En veröur látið
staðar numið viö
svo búið? Fyrst að
tengja til bráða-
birgða, síðan að
fullljúka verkinu
eftir því sem tími,
aðstæður og fjár-
munir leyfa og
siðan ekki sögima
meir. Andvara-
leysið taki völdin
á ný. Reikna með
að ekkert gerist
og ef svo skyldi
nú fara þá „redd-
ist“ það eins og
fyrri daginn.
Málið er ekki
svona einfalt.
Hvað hefði það
kostað ferða-
þjónstu á íslandi
ef þessar nátt-
úruhamfarir
hefðu átt sér stað í upphafi ferða-
vertíðar að vori eða sumri?
Óbætanlegur skaði hefði af hlot-
ist.
Ráðamönnum I ferðaþjónustu
og íbúum austan- og suðaustan-
lands er áhættan ljós. En er
ásættanlegt að einungis hags-
mimaaðilar í ferðaþjónustu og
heimamenn skynji vandann?
Það finnst mér ekki. Hvetja verð-
ur stjómvöld til að láta kryfja
steypum fyrir fjölda fólks og fyrir-
tækja.
Gleymum heldur ekki aðvör-
unarorðum vísindamanna um að
e.t.v. sé hafið „óróatímabil" í
Vatnajökli. Það gæti þvi verið
styttra en marga grunar í nátt-
úruhamfarir á Skeiðarársandi að
nýju. Af framanrituðu má sjá að
huga ber strax að bættu og fjöl-
breyttara samgönguöryggi milli
þessara landshluta. En hvað er til
ráða? Er tæknilegur möguleiki á
lagningu heOsársvegar eða „vara-
vegar“ norðan jökla? Þessari
spumingu og ýmsum öðrum
svaraði Trausti Valsson arkitekt
í erindi sem hann hélt á aðal-
fundi Sambands sveitarfélaga í
Austurlandskjördæmi á sl.
sumri. í stuttu máli vakti ritgerð
Trausta mikla og verðskuldaðra
athygli og er nú til athugunar og
frekari umijöllunar hjá sam-
göngunefiid SSA.
Vegarlagning noröan jökla
Ef vegarlagning norðan jökla
yrði að raunveruleika myndi
vegalengdin milli Reykjavíkur og
Egilsstaða styttast um 240 km. Og
möguleikar eru sagðir á gerð „af-
leggjara" af aðalvegi niður í Lón
til hagræðis fyrir íbúa suðaustan-
lands. Reynist þessar hugmyndir
ffamkvæmanlegar erum við í
góðum málum. Og það er ekki eft-
ir neinu að bíða. Hefia þarf nauð-
synlegar rannsóknir við fyrstu
hentugleika. Þær yrðu vitaskuld
að ná til allra þátta verksins og
því bæði víðtækar og viðamiklar
því hér má ekki flana að neinu.
Mér er tjáð að svonefnd sam-
vinnunefnd um skipulag miðhá-
lendis muni á næstunni skila
áliti. Meðal annars mun nefndin
hafa gallað um gerð hálendisvega
og gerir tillögur um einhverjar
slíkar framkvæmdir. Að sögn er
ekki fjallað um hálendisveg milli
Suðvestur- og Austurlands í þeim
tillögum. Það þykir mér fúrðu
sæta. Getur verið að „kerfið“ sé
enn einu sinni að setja okkur
Austfirðinga tO hliðar? Ef svo
reynist, tökum við slíkri með-
höndlun ekki þegjandi.
Jónas Hallgrímsson
Skoðanir annarra
Námsgreinar - námsárangur
„Ástæður fyrir slökum námsárangri íslenskra
nemenda eru vafalaust margvísleg£u• og verða ekki
aðeins raktar tO skólans. Ábyrgð foreldra verður þar
ekki aðskOin né heldur þjóðfélagsins í heOd. í því
sambandi má minna á, að stjómmálamenn og hags-
munahópar gera stöðugar kröfur um nýjar náms-
greinar og nýtt námsefni, sem æflað er að leysa
margvísleg félagsleg vandamál í þjóðfélaginu eða
breyta því. Afleiðingin er sú, að vægi grunngreina
minnkar. Undirstaðan verður veikari og veikari."
Úr forystugrein Mbl. 22. nóv.
Landsins erfingjar
„Meginvandi ungs fólks er ekki það sjálft heldur
sú mynd unga fólksins sem situr blýföst í ótrúlega
mörgum fuOorðnum og ákaflega erfitt reynist að
breyta. Sannleikurinn er sá að vanþekking stórs
hóps fuOorðins fólks er slík að það litur á unglinga
og ungt fólk sem eins konar gaflaða vöru - og sýnir
því landsins erfingjum viðmót i samræmi við það.
Hví skyldi það því ekki uppskera sem tO var sáð?.
Dæmin eru mýmörg. Ég minni á það viðhorf tO ungs
fólks sem birtist gjarna í auglýsingum þeirra sem
hyggjast gera vörur sínar eftirsóttar í hugum unga
fólksins. “
Þórður Helgason i Lesbók Mbl. 23. nóv.
Á Framsóknarþingi
„Formaður Framsóknarflokksins teflir djarft með
útspOi sínu. Að ríkið sjálft leigi á kvótamarkaði þær
veiðiheimOdir sem nú eru að bætast við og slái
þannig á hið háa markaðsverð veiðiheimOda, er eitt
og sér gríðarlegur eldsmatur. Þrátt fyrir að Hafldór
geri sér far um að hafa fast land undir fótum með
því að undirstrika réttOega gfldi og árangur kvóta-
kerfisins eru skrefin sem hann tekur það stór að þau
verða stórpólitísk."
Birgir Guðmundsson í Degi- Tímanum 23. nóv.