Dagblaðið Vísir - DV - 23.12.1996, Síða 22

22
íþróttir stuðla að
afbrotum
Vísindamenn færa út kvíarnar í sókn sinni gegn mannanna meinum:
Leita nýrra töfralyfja í
myrkum hafdjúpunum
„Það er sama hversu hugmyndarík-
ur efnafræðingurinn getur verið,
náttúran er ennþá hugmyndarík-
ari,“ segir Shirley Pomponi, for-
stöðumaður rannsókna á sviði líf-
og læknisfræði í Harbour Branch
hafrannsóknarstofnuninni í Fort
Pierce á Flórída.
Vísindamenn frá Harbour
Branch og öðrum stofnunum eru á
þönum um heimsins höf, og langt
undir yfirborð þeirra, í leit að sjáv-
arlífverum sem kynnu að búa yfir
lækningu við margvíslegum mann-
anna meinum, svo sem ofnæmi, £ds-
heimer, gigt, krabbameini eða al-
næmi. Þeir eru að leita að þörung-
um, svampdýrum og öðrum kvik-
indum sem framleiða einstök efna-
sambönd sem hvergi er að finna
annars staðar á jörðinni.
Sífellt fullkomnari tækni gerir
visindamönnum þessum kleift að
kanna áður óþekktar lendur undir-
djúpanna þar sem þeir gera sér von-
ir um að finna allra meina bót.
„Náttúran er mjög hugmyndarík
þegar kemur að því að framleiða
efnasambönd og hanna efhahvata
sem gera ákveðna hluti,“ segir Amy
Wright, sjávarefnafræðingur við
Harbour Branch sem er meðal
fremstu stofnana á sínu sviði vest-
an hafs. „Náttúran hefur þegar gert
tilraunirnar fyrir okkur. Við þurf-
um bara að átta okkur á hvað þetta
muni gera í kerfum okkar.“
Vísindamennirnir frá Harbour
Branch hafa farið um undirdjúpin í
Karíbahafinu, við Galapagoseyjar,
Kanaríeyjar, Azoreyjar, Ástralíu og
aðra fjarlæga staði í leit sinni að
óvenjulegum efnasamböndum.
Læknavísindin hafa lengi beint
sjónum sínum að regnskógmn
heimsins í leit að nýjum lyfium og
því hafa hafdjúpin kannski orðið
útundan en höfin þekja um 70 pró-
sent af yfirborði jarðarinnar. Vís-
indamenn hafa ekki skráð nema
um tíu þúsund sjávarlífverur, að-
eins lítið brot af því sem þar er
hugsanlega að finna.
„Við höfum aðeins klórað í yfir-
borðið," segir Shirley Pomponi.
„Við teljum að við höfum sennilega
fundið minna en eitt prósent af
þeim sjávarörverum sem til eru.“
Vísindamenn hafa þegar einangr-
að ýmis efnasambönd úr sjávarlíf-
verum sem hugsanlega munu koma
að góðu gagni í baráttunni gegn
gigt. Annað efni hafa þeir fundið
sem virkar gegn krabbameini í
brjóstum og eggjastokkum og unnið
er að því að koma í fiöldafram-
leiðslu efni sem drepur sortuæxlis-
frumur en sortuæxli er eitt ban-
vænasta krabbameinið.
Vísindamennirnir frá Harbour
Branch stunda efnisöflun sína í litl-
um fiögurra manna kafbáti sem get-
ur farið niður á allt að 917 metra
dýpi. Kafbáturinn er búinn full-
komnum armi með sérstöku sog-
tæki sem sogar upp lífverurnar sem
á að kanna á rannsóknarstofunum.
Vandlega er skráð hvað finnst hvar
ef vera kynni að eitthvert töfralyfið
fyndist nú.
„Maður lifir alltaf í voninni," seg-
ir Amy Wright.
I Heil-
j brigð sál í
hraustum lík-
I ama er við-
; kvæði þeirra
[ sem mæla með
I því að ungt folk
| stundi íþróttir til að
1 lenda ekki í slæmum fé-
I lagsskap, m.ö.o. leiðist ekki út í
1 afbrot.
j Nú hafa ný-sjálenskir vís-
fj indamenn komist að niðurstöð-
um sem benda til hins gagn-
: stæða, nefnilega því að íþrótta-
j iðkun auki líkurnar á afbrot-
j um. Rúmlega eitt þúsund
v drengir og stúikur á aldrinum
j 15 til 18 ára voru spurð um
; íþróttaiökun og afbrot.
j Dorathy Begg við læknadeild
j Otago háskólans í Dunedin og
samstarfsmenn hennar komust
; að því að drengir sem stunduðu
j íþróttir af kappi þegar þeir
II voru 15 ára voru tvisvar sinn-
1 um líklegri til að vera viðriðnir
afbrot þegar þeir voru orðnir 18
en drengir sem voru ekki jafti
miklir íþróttamenn. Þrisvar
sinnum meiri líkur voru á að
íþróttastúlkur misstigju sig á
beinu brautinni.
Ónæmar bakterí-
ur útbreiddar
Bakteríur, sem eru ónæmar
fyrir fúkkalyfium eru mun al-
gengari á sjúkrahúsum en hing-
að til hefur verið óttast og þær
geta borist milli sjúklinga þótt
j fyllsta hreinlætis sé gætt, segja
vísindamenn sem könnuðu
ástandið á sjúkrahúsi í
Chicago.
Á þessum vettvangi hefur
verið sagt frá svona bakteríum
sem hreinlega nærast á lyfiun-
j um sem ætlað er að vinna á
þeim.
Rannsóknin í Chicago leiddi
í ljós að bakteríurnar voru ekki
aðeins í miklum fiölda sjúkling-
anna heldur var þær einnig að
| finna á tækjum sjúkrahússins,
eins og rúmum.
BBBZZZZ
MÁNUDAGUR 23. DESEMBER 1996
Kalli kan-
ína veit sem
er að gulræt-
ur eru ekki
bara góðar
heldur eru
þær líka mein-
hollar. Og nú
hafa breskir lækn-
ar loksins áttaðsig
á þvi hvað það er
sem gerir þær svona
liðtækar í að snúa á
krabbameinsfiandann.
Bretamir segja að eftiið
betakarótin, sem ljær græn-
metistegundum eins og gulrót-
um og brokkólíi dökkan lit
þeirra, eigi stóran þátt í að örva
sameind nokkra sem aðstoðar
ónæmiskerfið við að beina kröft-
um sínum að og eyðileggja krabba-

ulrætur ekki bara góðar
eldur líka meinhollar
meinsfrum-
ur.
Sjálfboða-
liðar, sem
tóku betaka-
rótin inn sem
fæðubótarefni
þannig að þaö
jafngilti þrem-
ur til fiórum
gulrótum á dag
í heilan mánuð,
voru að þeim
tíma liðnum með
marktækt fleiri
slikar sameindir,
segja David Hughes
og samverkamenn
hans við fæðurann-
sóknarstofnunina í
Norwich. Vísinda-
mennimir segja að be-
takarótínið auki fiölda viðtaka á
hvítum blóðkomum fyrir sameind
þessa sem hefur skammstöfunina
MHC n.
Á yfirborði krabbameinsfruma
eru prótín frábragðin þeim sem er
að finna á eðlilegum frumum.
Ónæmiskerfisfrumur, sem ganga
undir nafninu T-drápsfrumur eða
CD8 frrnnur, þekkja aðskotaframur
eða krabbameinsfrumur á slíkum
yfirborðsprótínum.
Aðrar frumur ónæmiskerfisins,
svokallaðir stórkirningar, eiga þátt
í að beina CD8 framunum rétta leið
og nota til þess sameindina áður-
nefndu, MHC II.
Vísindamenn era á einu máli um
að grænmetisneysla geti lagt barátt-
imni við krabbameinið lið en skipt-
ar skoðanir hafa verið á því hvort
sama gagn væri að betakarótíni
þegar það væri tekið inn í töflu-
formi.
Rannsóknir hafa sýnt fram á að
andoxunarvítamín, svo sem A-vít-
amín, dragi úr hættunni á krabba-
meini. En sumar rannsóknir á fólki,
sem fékk betakarótín fæðubótar-
efni, sem líkaminn umbreytir svo í
A-vítamín, sýndu ekki fram á neina
gagnsemi. í sumum tilvikum var
jafnvel hugsanlegt að um beint
ógagn hafi verið að ræða af neyslu
betakarótíns.
Hópur Hughes var lítill, aðeins 24
sjálboðaliðar, og það þyrfti að end-
urtaka rannsóknina á stærri hópi.
Hughes segir hins vegar að niður-
stöður sínar þýði hugsanlega að
betakarótín gæti komið í veg fyrir
bæði sýkingar og krabbamein.
: Stöðugt með suð
5| í eyrunum
Vísindamenn telja að um 600
þúsund Norðmenn séu með suð
í eyranum sem þeir muni
aldrei losna við.
Ný rannsókn, sem gerð var í
Norður-Þrændalögum, leiddi í
ljós að 15 prósent íbúa þar er
með stöðugt suð í eyram og að
sögn Alfs Axelssonar, prófess-
ors í heymarfræði við háskóla-
sjúkrahúsið í Gautaborg, kem-
bað heim og saman við aðr-
erlendar rannsóknir. í
itaborg eru t.d. 14 prósent
i milli tvítugs og áttræðs
> suð í eyrum. Prófessorinn
ír sjálfur þjáðst af þessu í
rís.
xelsson segir að áður fyrr
fólk fengið suðið í eyi-un af
lum hávaða á vinnustað en
) hertum reglum hafi vinnu-
lahávaði minnkað. Hávaði,
fólk verður fyrir í frítíma
ím, hefur hins vegar aukist.