Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.1997, Page 15

ÞRIÐJUDAGUR 4. MARS 1997
15
Mikið um að vera hjá Fáki:
Samhent fólk sem skemmtir sér
- hestamennska er lífsstíll, segir Bragi Ásgeirsson formaður
„Það er alltaf feykilega mikið um
að vera hjá okkur,“ segir Bragi Ás-
geirsson, formaður hestamannafé-
lagsins Fáks, þegar hann var inntur
eftir því hvort ekki væri öflugt fé-
400 hesta sem eru fyrir einstaklinga
sem kjósa að leigja sér aðstöðu. Svo
eru geysistór hverfi fyrir þá sem eru
með eigin hús. Við erum með þrjá
velli og aðstöðu í Reiðhöllinni. Þetta
margt skemmtilegt að finna. „Það
var t.d. hið árlega kvennakvöld
þann 1. mars, það er alltaf mjög vin-
sælt og uppselt með margra daga
fyrirvara. Það er alltaf ákveðið
hverfi i hestamennskunni auk þess
sem allar atvinnustéttir skemmti
sér saman. „Yngsti þáttakandinn á
vetrarmótinu var t.d. 5 ára og elsti
virki meðlimurinn er 95 ára.“
Bragi Ásgeirsson, formaður hestamannafélagsins Fáks, segir mikið um að vera í félagslífinu enda sé hér á ferð
stærsta hestamannafélag landsins með um þúsund félagsmenn. DV-mynd Pjetur.
lagslíf hjá Fáki. „Fákur er stærsta
hestamannafélagið á landinu, með
um eittþúsund félaga og það eru
2500 hestar á svæðinu hjá okkur.
Þetta er fólk sem heldur mikið sam-
an og það er mikið um að vera hjá
okkur meira eða minna allt árið.
Félagið er með félagshesthús fyrir
er ansi stórt batterí, alltaf nóg við
að vera.“
Öflugt félagslíf
Fákur var einmitt að gefa út
fréttabréf þar sem farið er yfir dag-
skrána og þar er svo sannarlega
þema og í ár var „sixties“-kvöld.
Fyrsta vetrarmótið var síðan þarsið-
asta laugardagskvöld, það er stór
sýning í Reiðhöllinni í apríl, svo
höldum við þriggja daga mót og
hvítasunnumót er á dagskrá. Dag-
skráin er alltaf full.“
Bragi segir að kynslóðabilið
Mikil rómantík í hesta-
mennskunni
Er mikið um að fólk fæðist hrein-
lega inn í hestamennskuna og haldi
síðan áfram? „Já, það er töluvert
um það. Foreldrarnir eru kannski
bæði í þessu, siðan koma bömin,
þau giftast síðan og oft ánetjast þá
makinn hestamennskunni líka.
Þetta hleður utan á sig í allar áttir.“
En er ekki líka mikil rómantík
innan hestamennskunnar? „Jú, jú,
mikil ósköp. Geysilega mikil, enda
er félagslífið öflugt. Þetta byrjar á
haustin þegar það er rólegt í hesta-
mennskunni sjálfri og er síðan
meira eða minna allan veturinn,
bæði uppákomur, mót og annað. Á
sumrin eru síðan ferðalög." Og er
lítið talað um annað en hesta þegar
hestamennimir hittast og skemmta
sér? „Það er voða ofarlega í mönn-
um en fólk hefur áhuga á ýmsu
öðru,“ segir Bragi.
En hver er galdurinn, hvað er
svona heillandi við hestamennsk-
una? „Félagsskapurinn er mikill,
svo vilja menn bindast hestunum
miklum tilfinningaböndum. Þetta
verður bara ákveðinn lífsstíll hjá
fólki sem fer út í þetta. Svo tekur
þetta það mikinn tíma að annað
sport vill verða útundan, því era
margir ekki í neinu öðra en hesta-
mennskunni. Annars er erfitt að
skýra af hverju fólk ánetjast þessu,
það bara gerir það,“ sagði Bragi að
lokum. -ggá
Járnun hesta:
Rétt fótstaða
mjög mikilvæg
Hjalti Geir Unnsteinsson er einn
af hestaeigendum og hestaáhuga-
mönnum landsins en hann hefur
einnig tekið að sér að jáma hesta
fyrir fólk. Blaðamaður DV er fá-
fróður um þessa iðn og tók Hjalta
Geir því tali til að fræðast um járn-
ingar.
„Ég hef haft þetta að aukastarfi
í u.þ.b. 2-3 ár en ég lærði þetta hjá
Valdimari Finnssyni i Mosfells-
bænum. Það er æskilegt að jáma
upp á svona fjögurra til sex vikna
fresti. Skeifurnar eru seldar fjölda-
framleiddar í ákveðnum stærðum
og síðan lagar jámingamaðurinn
þær til fyrir hvem og einn hest
sem hann járnar. Það verður að
gæta þess að þær fari vel undir
þannig að hófurinn hafi svigrúm
til að þenjast aðeins á skeifúnni."
Hjalti Geir segir hestana al-
mennt rólega meðan þeir eru járn-
aðir. „Þeir geta að vísu tekið kippi
en hestar sem era vel undirbúnir
frá fyrstu járningu eru yfirleitt
góðir. Það eru ekki nema hestar
sem lenda í einhveiju óhappi i
fyrstu járningu sem geta orðið erf-
iðir.
Það getur farið mjög illa með
fætur hestsins sé hann ekki rétt
jámaður, það reynir mjög á sinar
og annað. Það verður alltaf að
gæta að því að fótstaðan sé rétt. Ef
menn kynna sér eitthvað hesta sjá
þeir yfirleitt ef fótstaða er röng.“
Hjalti Geir segir marga hestamenn
sinna þessum þætti vel en alls ekki
alla. „Það sem helst er ábótavant
er að menn gleymi að snyrta hófa
þegar rifið er undan og sett á
haustbeit. Járningamenn snyrta
hófana en fólk getur gert það sjálft
leiti það sér ráðlegginga." En hvað
er lengi verið að jáma einn hest?
„Ætli ég sé ekki svona 20-30 mín-
útur að því.“ -ggá
Hestaleigur:
Fáum sífellt fleiri íslendinga
- segir Þórarinn Jónasson í Laxnesi
Eflaust fýsir marga að prófa að
skreppa á bak öðru hverju en hafa
ekki aðgang að hestum. Svo eru enn
aðrir sem vilja kynna erlendum
gestum íslenska hestinn sem er ein-
stakur í sinni röð. Það er einmitt
þama sem hestaleigumar koma inn
í myndina en þær eru fjölmargar
víða um land.
Fáum alls kyns fólk
Hestaleigan í Laxnesi í Mosfells-
bæ er stærsta hestaleiga landsins
með 140 hesta. Tilveran tók Þórarin
Jónasson, eiganda Laxness, tali og
spurði hvenær mesti annatíminn
væri. „Fólk er að leigja sér hesta allt
árið og við fáum alls kyns fólk til
okkar. Það er mikið um útlendinga,
hingað koma fjölmargir vinnustaða-
hópar og íþróttahópar og svo eru ís-
lendingar að koma hingað með er-
lenda gesti. En það er líka mikið um
fólk sem langar til að smella sér á
bak og kemur með alla fjölskyld-
una.“
Ný hlutföll
Þórarinn segir hlutfallið milli út-
lendinga og íslendinga, sem séu að
leigja sér hesta, vera að breytast.
„Fyrir 10 árum vora um 90% þeirra
sem leigðu sér hesta útlendingar en
nú myndi ég segja að hlutfallið væri
komið í um 60% útlendingar, 40%
íslendingar. Það er gaman að geta
boðið íslendingunum upp á þetta,
þeir hafa gaman af þessu enda eru
að opnast ýmsir möguleikar fyrir
fólk að ferðast um landið. Þetta var
ekki gert fyrir nokkrum árum, fólk
Þórarinn Jónasson í Laxnesi rekur hestaleigu meö 140 hesta. Hann segir
aö gera alian ársins hring, allir séu hrifnir af íslenska hestinum.
DV-mynd ÞÖK
fór bara í sólarlandaferðir."
Ekki bara byrjendur
Hvemig era Islendingamir sem
koma til að leigja sér hesta. Eru það
bara byrjendur sem langar til að
prófa?
„Nei, það er töluvert mikið um
fólk sem er
vant en he
ur ekki
tíma til
að halda
hesta en
langar
að
skreppa."
Þórarinn
var einn af
frum-
kvöðlunum í útflutningi íslenska
hestsins. Hvemig líst útlendingun-
um á íslenska hestinn?
„Ofsalega vel. Hann er ekki of
stór þannig að fólk er ekki hrætt við
hann. Hann er líka mjög passlegur
fyrir krakka, algjör fjolskylduhestur
og mjög blíður í skapinu."
-ggá
lllt atlæti jafnt
semgott
Á hverri siðu fomsagnanna
má sjá hlutverk hestsins í þjóð-
lífinu. Hvað sem gera þurfti var
riðið milli bæja. Það er eins og
íslendingar hafi ekkert gert
annað til foma en að flennast
um landið á flugvökrum gæð-
ingum, enda orðaði þjóðskáldið
það svo: „Þá riðu hetjur um
héruð.“ Hátindurinn var síðan
hin árlega alþingismannareið
þar sem hundruð „hesta-
manna“ úr öllum landsfjórö-
unum hittust við Öxará.

Oft miklar hörmungar
En hversu mikið dálæti sem
menn höfðu á hestinum átti
hann samt ekkert sérlega gott
atlæti hér á landi. Það þótti
sjálfsagt að láta hross ganga
sjálfala jafnt sumar sem vetur
og menn vildu ekki hafa fyrir
því að afla þeim heyja. Hrossa-
eign var mjög mikil, eða um
Í 30-40 þústmd, og alls staðar
virðist hafa verið fullt af stóð-
um. Hestarnir fitnuöu á sumr-
um en horuðust á vetuma. Þaö
þekktist nefhilega varla fyrr en
á 19. öld að reisa hesthús og
s naumast var haft fvrir því að
gefa hey á gaddinn. Af því
leiddi það hörmungarfyrirbæri
að oft varð hrossafellir á hörð-
j um vefrum. Á hvíta vetri 1633
fennti t.d. 100 hesta til bana á
Kjalarnesi og 1754 féllu 4 þús-
und hross á Norðurlandi. Á
I hverju harðindaári virðast
hundruð hesta hafi fallið víða
um sveitir en hámarki náði það
. í móðuharðindunum 1784 þegar
30 þúsund hross um allt land
drápust.
Gullöld rís
En á seinni hluta 19. aldar
hófst hér á landi eins konar
gullöld hestsins. Þjóðin var þá
að rétta úr kútnum og vora æ
meiri kröfur gerðar til aukinna
samgangna, vöruflutninga og
verslunar. Þá margfölduðust
| líka gufuskipaferðir til landsins
: og þurfti því stærri klyfjalestir
til aö færa vaminginn til og frá
sveitunum. Einmitt á þessum
tíma uppgötvaði þjóðin, einkum
hinir efnaðri bændur, hvílíkum
j frábæram kostum hestur þeirra
var búinn. Erlendir ferðamenn
lofsungu hann og þá var uppi
Iskáldið Grímur Thomsen sem
flutti hestinum hvem dýrðaróð-
inn á fætur öðram. Frægastur
þeirra er Sprengisandskvæðið
en skáldið haföi í raun og veru
riðið yfir Sprengisand.
Á þessum timum átti hver
maður sinn reiðhest, jafnt í
sveitum sem kaupstöðum. Fák-
ar skáldanna urðu frægir, svo
sem Sóti Gríms Thomsens,
Fálki Einars Benediktssonar,
Kolbakur Stefáns frá Hvítadal
og síðast en ekki sist Glæsir
Hannesar Hafsteins, rauðskjótti
gæöingurinn sem hann reið við
hlið Friðriks konungs 8. i ferð-
inni um landið 1907.
Heimildir fengnar úr Undra-
veröld dýranna frá Veröld.
-ggá
I