Dagblaðið Vísir - DV - 05.03.1997, Side 10
ik
10 ★
★
menning
r*i -----
MIÐVKUDAGUR 5. MARS 1997
Bókmenntasagan
stækkar
Tvímæli eftir Ástráö Ey-
steinsson er Landnámabók
bókmenntanna, eitt af þessum
verkum sem ryður nýja braut
og veltir upp grundvallar-
spurningum um hvað séu
bókmenntir og hvað lögmætt
viðfangsefni þeirra sem sinna
rannsóknum á bókmenntum.
Ástráður færir hér rök að því
að þýðingar eigi þar heima og
leggur þar með þann grimn
sem frekari rannsóknir á þýð-
ingum munu byggja á.
Verkefnið er í eðli sínu
heimspekilegt. Tekist er á við
það hvert sé eðli þýðinga og
hvemig megi túlka þær eða
meta sem bókmenntir. í inn-
gangi lýsir Ástráður verkefni
sinu á skýran og skemmtileg-
an hátt en síðan er nánari
umræða um lykilþætti í mati
Bókmenntir
Ármann Jakobsson
á þýðingum, rætt er um
tengsl þýðinga og hugmynda
um frumleikann, hugmynd-
ina um jafngildið og hvemig
þýðingar séu metnar.
Ástráður leggrn- áherslu á
tvíeðli þýðinga eins og fram
kemur í nafni bókarinnar.
Þýðing sé jafnan tveir heimar
og hún orki því tvímælis.
Þetta eðli þýðinga geri þær að
erfiðu og mikilvægu rann-
sóknarefni. Þýðing sé þannig
ekki eftirlíking nema að tak-
mörkuðu leyti heldur nýtt
verk og staður þar sem tvö bókmenntakerfi
mætast.
Fjallað er um verkefnið frá ýmsum hlið-
um og mörgu athyglisverðu velt upp. Eitt
smáatriði þykir mér rétt að gera athugasemd
Ástráður Eysteinsson prófessor: Sættir fræöilegar kröfur og skemmtilega
framsetningu.
við: Ástráður nefnir tvisvar tungumál
blindra og heymarlausra og erfitt er að átta
sig á hvers vegna hann setur jafnaðarmerki
þar á milli. Þó að blindir þurfi að lesa sér-
stakt letur em þeir þátttakendur í málkerfi
nafnaskrá.
hinna sjáandi og hæpið að
líkja því við mál heyrnar-
lausra.
Einn kafli bókarinnar er vís-
ir að íslenskri þýðingarsögu.
Velta má fyrir sér hvort sú
saga sé ekki of ágripskennd til
að koma að verulegu gagni þó
að umfjöllun um t.d. Jón Þor-
láksson, Steingrím Thorsteins-
son, Matthías Jochumsson og
Helga Hálfdanarson sé einna
ítarlegust. En í þessum hluta
tengir Ástráður hina almennu
fræöilegu umræðu við ís-
lenska bókmenntasögu og sú
tenging er mikilvæg. Með
þessu ágripi að þýðingarsögu
kemur fram hvemig fræðileg
umræða er grunnur íslenskrar
þýðingarsögu og kenning og
saga era þannig ofin saman.
Allt leiðir að hinu sama:
Mikilvægi þýðinga fyrir bók-
menntakerfi er meira en talið
hefur verið, þær skipa miðlæg-
ari sess en viðurkennt hefur
verið. Það á einnig við um ís-
lenska bókmenntasögu og sá
grunnur sem hér er lagður
hlýtur að verða jafnframt
áskorun til þeirra sem munu
fjalla um hana í framtíðinni til
að rannsaka þýðingar og þau
áhrif sem þær hafa haft á ís-
lenskt bókmenntalíf.
Umfjöllun Ástráðs er skýr
án þess að einfaldað sé um of
og hann nær að sætta fræðileg-
ar kröfur og skemmtilega
framsetningu. Á bókinni er
þó sá galli að atriðisorðaskrá
vantar. Það er ekki sist galli
þar sem þetta er grundvallar-
rit um efni sem í eðli sínu er
fræðilegt og atriðisorðaskrá
því jcifnvel mikilvægari en
Ástráður Eysteinsson: Tvímæli. Þýðingar og
bókmenntir. Bókmenntafræðistofnun og
Háskólaútgáfan 1996.
Um félagslega aðlögun
„Og veistu hvað var
rosalega skemmtilegast?"
spurði sú þriggja ára.
„Það var þegar músin
byggjaði húsið sitt!“
Þessi yfirlýsing var gef-
in eftir frumsýningu á
Snillingum í Snotraskógi
hjá Möguleikhúsinu á
laugardaginn var og sýn-
ir hvað bömum finnst
gaman að láta segja sér
einfaldar sögur um félags-
lega aðlögun meðan við
sem eldri erum heimtum
átök og drama. Drama i
lífi bama snertir einmitt
yfirleitt félagslega aðlög-
un af einhverju tagi, þró-
unina frá villtu dýri yfir í
húsdýr.
Leikritið er byggt á
samnefndri bók eftir
Björgvin E. Björgvinsson
sem kom út fyrir jólin og
segir frá Mýslu sem er að
flytja sig um set í upphafi
leiks og sest að í Snotra-
skógi. Þar kynnist hún
Koma íkoma og þau
ganga saman gegnum aðlögunartímabil,
kynnast hvort öðra, læra aö taka tillit hvort
til annars og sýna hvort öðra trúnað. Svolít-
ið eins og ung hjón.
Ekkert sögulegt gerist í sjálfu sér nema að
Komi hjálpar Mýslu að byggja hús (heimilis-
stofnun) og þau fara í ævintýraferð (brúð-
kaupsferð) um skóginn og lenda í pínulítilli
hættu eitt andartak þegar Bogga brandugla
flýgur yfir. Hún sést ekki en við heyrum
Korni kemur nýjum íbúa skógarins til meö kitlum. Eria Ruth Haröardóttir og Pétur
Eggerz í hlutverkum sínum.
Leiklist
Silja Aðalsteinsdóttir
rödd hennar. Það fannst þeirri þriggja ára
líka rosalegt atriði, og ég sem hélt að hún
hefði varla tekið eftir því!
Skemmtilegast í úr-
vinnslu efnisins eru
kynhlutverkin. Mýsla
(stelpan) er skynsöm og
sjálfsörugg og eindreg-
inn fylgismaður menn-
ingar en Komi (strákur-
inn) er hið villta fram-
efni. Til dæmis þarf
Mýsla að vinna í því að
sætta Korna við að fara í
skóla í lokin. Komi er
sterkur og hugkvæmur
og húsið reisir hann
með eigin höndum - eða
loppum - en hann óttast
kennarann.
Erla Ruth Harðardótt-
ir og Pétur Eggerz fara
vel með aðalhlutverkin
en á ósköp hefðbundinn
og fyrirsjáanlegan hátt.
Bjarni Ingvarsson leikur
öll aukahlutverkin en
sést ekki sjálfur nema
sem Fróði kennari. Bún-
ingar og leikmynd vora
litrík og gullfalleg, eink-
um var húsið góða vel
heppnað. Söngvar eiga
að skipa talsvert rúm í sýningunni en þvi
miður heyrðust orðaskil illa.
Möguleikhúsið við Hlemm sýnir:
Snillingar í Snotraskógi
eftir Björgvin E. Björgvinsson
Leikstjórn og leikmynd: Bjarni Ingvarsson
Tónlist: Helga Sighvatsdóttir
Útsetningar og undirleikur: Guðni Franzson
Lýsing: Alfreð Sturla Böðvarsson
Friðrik Páll og Jesús
Vert er að minna á þætti Friðriks Páls
Jónssonar fréttamanns sem eru frumfluttir á
sunnudagsmorgnum en endur-
teknir á miðvikudögum kl. 15.03.
Friðrik er ekki beinlínis í nýj-
ustu fréttum i þessari syrpu
heldur tekur hann frétta-
& KSÍlBRl mannsleBa á örlagaríkum at-
* burðum sem gerðust fyrir
nærri tvö þúsund árum
austur í Palestínu þegar
saklaus maður var kross-
festur. Friðrik ber saman
Tieimildir og vinnur úr þessu efni
"einstaklega áheyrilega og upplýsandi þætti.
Þeir heita „Aldrei hefur nokkur maður talað
þannig".
Viðskipta- og hagfræðingatal
Bókaútgáfan Þjóðsaga hefur gefið út nýtt
Viðskipta- og hagfræðingatal 1877-1996 í þrem
bindum í samvinnu við félagasamtök þessara
stétta. Ritstjóri er Gunnlaugur Haraldsson
þjóðháttafræðingur en í rit-
nefnd vora Gylfi Þ. Gíslason,
Jóhannes Nordal og Sigurjón
Pétursson.
Nýja ritið leysir af hólmi
útgáfu frá 1986 og geymir
æviágrip 2.612 viðskipta-
fræðinga og hagfræðinga
með ljósmyndum af næiri
öllum. Auk þess era þar
fjórar ritgerðir. Þorvald-
ur Gylfason fjallar um hag-'
fræðistörf Jóns Sigurðssonar forseta,
Gylfi Þ. Gíslason rekur sögu háskólamennt-
unar í viðskiptafræðum frá 1938 til 1984. Ingj-
aldur Hannibalsson tekur þá við og gerir grein
fyrir námi í viðskipta- og hagfræði til þessa
dags. Loks ritar Elín G. Óskarsdóttir um fé-
lagasamtök þessara starfsstétta. Oddi annaðist
prentun og allan frágang ritsins.
Ein til Helsinki
íslenska dansflokknum hefur boðist að taka
þátt í norrænni danshátiö í Helsinki í Finn-
landi 1.-6. apríl. Þar sýnir flokkurinn verkið
Ein eftir Jochen Ulrich
sem nú er verið að sýna í
Borgarleikhúsinu og
einnig nýtt verk eftir
Láru Stefánsdóttur,
Hræringar sem áhorf-
endur hér heima fá að
sjá í vor. Verk Láru
verður einnig sýnt á
danshátíðum í
Eystrasaltsríkjun-
um í maí. Helsinki-
hátíðin er haldin
með styrk frá nor-
rænu ráðherra-
nefndinni og verður í Alex-
'anderleikhúsinu. Hljómsveitin Skárr-
en ekkert fer með flokknum, en eins og kunn-
ugt er sömdu meðlimir hennar tónlistina við
ballettinn Ein og flytja hana á sýningum.
Allra síðasta sýning á ballettunum Ein og
La Cabina í Borgarleikhúsinu er á föstudags-
kvöldið kl. 20.
Viðar leikstýrir í Færeyjum
Atvinnuleikhúsið í Færeyjum heitir Gríma
og verður tvítugt á þessu ári. Þar er nú verið
að æfa leikritið Krabbasvalimar eftir Mar-
ianne Goldman sem Svíar tilnefndu til leik-
skáldaverðlauna Norðurlandaráðs í fyrra.
Leikstjóri er Viöar Eggertsson og er þetta í
annað sinn sem hann stýrir Færeyingum á
leiksviði í vetur. Það er líka
íslendingur sem gerir leik-
mynd og búninga, Snorri
Freyr Hilmarsson, og tvær
leikkvennanna í sýning-
unni útskrifuðust úr
Leiklistarskóla íslands.
Frumsýning verður
sjónleikarahúsinu
Þórshöfn 5. apríl.
Ki-abbasvalirnar
þykja magnaö verk
og áttu raunar að
vera komnar upp
Þjóðleikhúsinu. Frumsýning'
var áætluð á Smíðaverkstæði upp úr ára-
mótum samkvæmt vetrardagskrá, en engar
líkur eru á að verkið komist að þar fyrr en í
haust vegna þess roknagangs sem er á Skækj-
unni. Ekki er það heldur i fyrsta skipti sem
röskun verður á dagskrá vegna vinsælla verka
á Smíðaverkstæði.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir