Dagblaðið Vísir - DV - 04.04.1997, Side 13

FÖSTUDAGUR 4. APRÍL 1997
13
Það sem „fólk vlll“
„Erum við ekki stolt af öllu hæfileikafólkinu í íslenskum skólum?" - Á
leiksýningu Menntaskólans viö Hamrahlíð.
Útmánuðir eru
tími árshátíða og
leiksýninga og gildir
það líka um grunn-
og framhaldsskóla. í
öllum tilfellum ligg-
ur þrotlaus vinna
nemenda, kennara,
leikstjóra og annarra
að baki. Þama fer
fram kennsla á
mörgum ólíkum
sviðum, ekki sam-
kvæmt náms- eða
stundaskrá heldur í
félagsþroska, tján-
ingu og framkomu,
svo eitthvað sé nefnt.
Æfingatímahilið er
ekki alltaf tekið út
með sitjandi sæld-
inni en uppskeran er
ríkuleg og þá er hitt
fljótt að gleymast.
Mikil spenna
Oftar en ekki einkennist stemn-
ingin í grunnskólunum af mikilli
spennu í árshátíðarbyrjun. Tekst
honum eða henni að muna sitt eða
æða þau kannski fram af sviðinu í
öllu stressinu? Svo dettur á dúna-
logn, ljósin koma upp í salnum og
allt rennur af stað.
Heilar bekkjardeildir leika leik-
rit sem kennarar hafa legið yfir að
æfa í frítímanum (þeir verða nú
líka að vinna fyrir kaupinu sínu!)
og þarna stíga atvinnuleikarar
framtíðarinnar sín fyrstu skref.
Aðrir dansa kúrekadansa með
sveiflu, tungan læðist
út í munnvikin og ein-
beitingin er ógurleg.
Hópurinn er í láns-
stígvélum, sumum í
stærri kantinum, en
þau fljúga ekki fram í
salinn. Það gera hatt-
arnir á hinn bóginn.
Svo er klappað, hlegið
og stappað.
Upplesturinn bregst
aldrei, ekki heldur
kórinn eða tískusýn-
ingin og hljómsveitir
reka lestina. Þar er
komið ungt fólk með
alvöru músíkdrauma í
maganum.
í salnum sitja pahbi
og mamma með litlu
systkinin í fanginu,
kannski líka afi og
amma, ailir þrælmontnir en dálít-
ið andstuttir, komu á harðahlaup-
um í sýningarbyrjun heint úr
vinnunni... Bölvað stress alltaf!
Erum við ekki stolt?
í framhaldsskólunum einkenn-
ist allt af meiri yfirvegun. Þar eru
menn búnir að
slípast í tíu ára
grunnskóla og
taka fagmann-
lega á hlutun-
um enda komn-
ir með leik-
stjóra á laun-
um. Viðfangs-
efnin eru
margvísleg, allt
frá grískum
harmleikjum
til íslenskra
samtiðarverka
en allt unnið af sömu alúð. Beint
úr þessum skólum þreyta ýmsir
inntöku-próf í Leiklistarskóla ís-
lands.
Erum við ekki stolt af öllu hæfi-
leikafólkinu í íslenskum skólum?
Jú, jú, sjálfsagt erum við það séum
við spurð. En það er enginn að
gera veður út af þessu fólki og
margir verða lítið varir við það
enda er því ekki beinlínis haldið
að okkur. (Ekki nema þegar úrslit-
in úr samræmdu prófunum eða
nýjar samanburðarkannanir við
Singapore birtast...)
Við rekumst ekki oft á myndir
af þessum hópum í fjölmiðlum en
á hinn bóginn eru heilu síðurnar
af frægu fólki utan úr heimi að
fara í boð með öllu hinu flna fólk-
inu, svo ég tali nú ekki um ef ein-
hver er óléttur úr því gengi eða
hefur eignast barn nýlega! Þá ætl-
ar allt að tryllast...
íslenskt skemmtanalif á líka
hugi fjölmiðla. Sömu þreyttu and-
litin í fimmtugasta sinn á pub eða
frumsýningu með glas í hendi, það
er nú aldeilis vinsælla myndefni
en að líta inn á árshátíð í grunn-
skóla. Stundum hef ég spurt fólk í
kringum mig af hverju það haldi
að þetta sé svona. Mönnum vefst
tunga um tönn en flestir hallast þó
að því að þetta sé af því að „fólk
vilji“ það. Hvaða fólk? Ekki hef ég
beðið um þetta.
Spör á rýmiö
Blöð sem birta gagnrýni um
áhugaleikhópa gera það oft vel en
stundum svo sparlega að þau eiga
t.d. ekki pláss fyrir mynd til að
láta fylgja með, ég tala nú ekki um
í lit. Ég hef ekki orðið vör við ann-
að en að það væri nóg rými í fjöl-
miðlum ef börn og unglingar eru
að berja hvert annað eða ef þeim
verður eitthvað á og þá allt í lit...
Það er þó sem betur fer mun
sjaldnar en hitt.
Við erum forrík þjóð í mörgu
tilliti, eigum efnileg böm og ung-
linga sem þarf að örva og leggja
rækt við. Þurfum við ekki að
staldra við, gera uppskurð á verð-
mætamati og sinnuleysi okkar
sjálfra og skoða hvert stefnir? Eða
er það i rauninni þetta sem „fólk
vill?“ Kristín Steinsdóttir
Kjallarinn
Kristín
Steinsdóttir
rithöfundur
„íslenskt skemmtanalíf á líka
hugi fjölmiðla. Sömu þreyttu and■
litin í fímmtugasta sinn á pub eða
frumsýningu með glas í hendi, það
er nú aldeilis vinsælla myndefni
en að lita inn á árshátíð í grunn-
skóla.u
Hlutleysi fjölmiðla?
Nú liggur fyrir að starfsleyfl fyr-
ir Norðurál hf. hefur verið undir-
ritað, vegna fyrirhugaðs álvers að
Grundartanga. Allan þann tíma
sem starfsleyfið hefur verið til
meðferðar hjá þeim aðilum sem
um það eiga að fjalla, hefur mér
fundist umræða ljósvakamiðla
hafa verið einhliða og vagn þess
fámenna hóps sem lýst hafa sig
mótfallna stóriðju á íslandi verið
dreginn með hjálp stærstu og öfl-
ugustu fjölmiðla landsins, þ.e.
RÚV og Stöðvar 2.
Eintóm mengun?
Til að mynda hefur það ekki
náð tilsettri athygli þessara fjöl-
miðla, frekar en annarra sem
reynt hafa að leggja stein í götu ál-
versframkvæmda, að framleiðsla á
áli hefur í för með sér stórkcstlega
möguleika til að minnka mengun.
Ég nefni dæmi, hve miklu minni
orku, sem ekki getur talist um-
hverfisvæn, þarf að brenna, fyrir
það eitt að ál er notað i mjög
auknu mæli í hvers konar vélar og
farartæki? Ég vil líka minna á að
það var tínt til sem rök gegn fram-
kvæmdum, að stóriðja og annar
mengándi iðnaður myndi skaða
ferðamannaiðnað hér á landi,
þannig að hingað vildi ekki nokk-
ur maður koma.
Edgar Guðmundsson verkfræð-
ingur áætlar í grein sem birtist
eftir hann í DV nú fyrir
skemmstu, hve mikið hver ferða-
maður mengar andrúmsloftið við
komu sína til landsins. Gróflega er
áætlað að hver ferðamaður noti
u.þ.b. 400-500 1 af bensíni eða
skyldum orkugjöfum í sambandi
við komu sína og dvöl á landinu.
Fólksfækkun á Vesturlandi
Ekki hefur verið haldið á lofti
hve ávinningur þjóðarbúsins sé
mikill, né heldur sú gífurlega þýð-
ing sem framkvæmdin hefur fyrir
Vesturland. Þar
hefur fólksfækk-
un verið mikil og
ekki ástæða til
að ætla annað en
að svo verði
áfram, ef ekki
kemur til sam-
bærileg fram-
kvæmd og nú er
loksins að líta
dagsins ljós að Grundartanga. Án
atvinnu er engin byggð, það er
staðreynd sem enginn fær hrakið.
Fjölmiðlar hafa hins vegar setið
um þau mótmæli sem á lofti hefur
verið haldið, og fallið um leið í þá
gryfju, að sýna helst bara annan
flötinn á málinu. Þó fannst mér
taka steininn úr þegar boðað var
til borgarafundar um umhverfis-
mál í Ráðhúsi Reykjavíkur. Þar lét
einn af stjórnendum fundarins
(sem er starfsmaður RÚV) þó svo
lítið að hafa samband
við mig, sem einn af
þeim er stóð fyrir
undirskriftasöfnun-
inni „Álver, já takk“.
Varð úr að ég fór á
fundinn þar sem ég
taldi vlst að ekki
væru margir sem
legðu þangað leið
sína, til að tala máli
þess mikla meiri-
hluta sem er fylgj-
andi byggingu álvers
að Grundartanga.
Einhverra hluta
vegna grunaði mig
að stór hópur svo-
kallaðra „Sólar-
manna“ myndi mæta
og einoka umræðuna
um álverið, sem líka
varð raunin.
„Neysiufíklar"
En þegar seinni „hálfleikur"
fundarins byrjaði, var kallaður í
pallborðið Guðmundur Sigvalda-
son jarðfræðingur og einn helsti
hugmyndafræðingur „Sólar í
Hvalfirði". Þá sá ég i hvað stefndi.
Þessi minnihlutahópur var búinn
að vefja fjölmiðlamönnum um
fingur sér enn og aftur. Nú eins og
áður átti bara að sýna annan flöt-
inn á málinu og að sjálfsögðu þann
flötinn sem líklegri var til að vera
meiri fréttamatur.
Það sem kom fram í máli Guð-
mundar ætla ég ekki að gera að
umræðuefni hér, en leiöi þó hug-
ann að því hvemig Guðmundi og
félögum sé vært í svo óvinveittu
þjóðfélagi, samsettu
og stjómað af „neyslu-
fiklum". „Neyslufikl-
um“ sem engu eira,
engu hlífa og hlusta
ekki á rök þeirra sem
vita hinn eina „stóra
sannleika“ um lífið,
framtíðina, gildi
menntunar, hagvöxt,
umhverfið og allt ann-
að sem máli skiptir i
veröldinni. Og að
sjálfsögðu stóðu „Sól-
armenn" upp og
klöppuðu í hvert sinn
er „leiðtoginn" hafði
talað. Mjög svo leik-
ræn framsetning sem
greinilega gengur vel
í fjölmiðlafólk.
Undirritaður var bú-
inn að biðja um orðið frá því að
fyrirspurnir voru leyfðar og komst
loksins að þegar 5 mín. voru eftir,
þ.e. þegar að 55 af 60 mín. voru
liðnar af fyrirspumartíma. Þá var
eins og fréttamaður RÚV vaknaði
af Þyrnirósarvefni og spurði hvort
ekki væri einhver frá „Álver, já
takk“ á staðnum. Eins og gefur að
skilja eru 5 mín. ekki langur tími
til að bera fram fyrirspurnir og fá
svör við þeim, og velti ég því
hreinlega fyrir mér hvort leikur-
inn hafi verið til þess gerður að
sýna lit svona í blárestina og fá
hina skoðunina fram á málinu?
Miðað við það sem á undan er
gengið í umfjöllun um þetta mál
hef ég hreinlega ekki ástæöu til að
ætla annað.
Pétur Ottesen
„Ekki hefur verið haldið á lofti hve
ávinningur þjóðarbúsins sé mikill,
né heldur sú gífurlega þýðing sem
framkvæmdin hefur fyrir Vestur-
land.“
Kjallarinn
Pétur Ottesen
verslunarmaöur og bæj-
arfulltrúi á Akranesi
Meö og
á móti
Verndartollar á grænmeti
í stað ríkis-
styrkja
„Þegar við gerðumst aðilar að
Gatt-samningnum varð sú breyt-
ing á að í stað boða og banna var
innflutningur opinn inn í landið
en farið eftir þessum Gatt-samn-
ingum um að
settir yrðu
verndartollar
til að vega upp
mismun á
heimsmark-
aðsverði og
innlendu
verði. Þetta á
við um öll lönd
sem eiga aðild
að Gatt. Mis-
muninn er ver-
ið að vega upp
vegna þess að
heiminum er framleiðsla styrkt
og framleiðslukostnaður niður-
greiddur. í löndum Evrópu-
bandalagsins eru miklir styrkir
settir í garðyrkjuframleiðslu og
þess vegna er eðlilegt og sjálfsagt
að hafa þessa vemdartolla. Garð-
yrkjubændur hafa ekki óskað eft-
ir því að þessar niðurgreiðslur í
styrkjum og öðm komi inn í ís-
lensku framleiðsluna. Við viljum
njóta þessarar aðlögunar og
keppa frekar á þessum grunni.
Það má ekki gleyma því að það
eru verndartollar inn í fleiri lönd
en ísland og það er útilokað fyrir
íslendinga að flytja grænmeti til
annarra Evrópulanda vegna
hárra vemdartolla. Þetta virkar í
báðar áttir og ekki einsdæmi á
íslandi. Ef við viljum framleiða
hér matvæli verðum við að búa
atvinnugreinunum sömu rekstr-
arskilyrði og það er gert með
þessum verndartollum. Garð-
yrkjubændur styðja þá frekar en
ríkisstyrki.
Brot á mann-
réttindum
„Af hverju má ég sem einstak-
lingur ekki gera það sem er
skynsamlegt? Ef að ríkisvaldið
vill grípa til svona pólitískra að-
gerða á að gera það með beinum
greiðslum eða
niðurfellingu á
gjöldum til
framleiðenda.
Það á ekki að
neyða fólk til
að gera óhag-
kvæm inn-
kaup. Með
þessu er mér
meinað að varaformaOur Neyt-
kaupa vörur oiHtasamtahanna.
sem eru marg-
falt ódýrari og
skikkaöur til að kaupa dýrari
vörur sem er brot á mannréttind-
um. Framleiðendur eru með
óheftan möguleika á að okra á’
neytendum. Álögurnar leggjast
ofan á vinsælustu og algengustu
grænmetistegundir kosta marg-
falt verðið erlendis. Þetta eru svo
rosalegar álögur sem sveifla vísi-
tölunni mikið til og hækka lán
heimilanna. Þar af leiðandi eru
vemdartollamir mjög ranglátir.
Það er hagkvæmara að borga
þessum mönnum fyrir að fram-
leiða ekki. Atvinnutækifærin
hér em fjölmörg en það á ekki
endilega að grípa þau verstu.
Auðvitað óskar maður grænmet-
isbændum alls hins besta en með
þessum aðgerðum er séð til þess
að það verður aldrei hægt. Þess-
ir ofurtollar verða trappaðir nið-
ur á ákveðnum tíma og allt í
einu verða grænmetisbændur ós-
amkeppnisfærir í stað þess að
gera kröfu til þeirra að aðlaga sig
markaðnum. Það er líka ákveðin
heilbrigðisstefna að hafa lágt
verð á grænmeti til þess að auka
neyslu. -jáhj
annars staðar í