Dagblaðið Vísir - DV - 09.05.1997, Blaðsíða 13

FÖSTUDAGUR 9. MAÍ 1997
13
fólkið hefur heldur ekki setið auð-
um höndum og stofnaði nú síðast
Grósku á Norðurlandi á glæsileg-
um fundi á Akureyri 1. maí.
Á öllum þessum vígstöðvum,
bæði Grósku og sveitarstjómanna,
fer fram mikil hugmyndagerjun
varðandi málefni og vinnubrögð.
Af vilja og viðhorfum Grósku og
sveitarstjórnarmannanna getum
við dregið ýmsa lærdóma. Þó fyrst
og fremst þá að mikill vOji er fyr-
ir því að samfylkja fyrir kosning-
ar, að semja og sættast og gefa
kjósendum kost
á að kjósa um
sáttina, að
mynda meiri-
hlutann fyrir-
fram. Það er
mikilvægt til að
vinna traust
þjóðarinnar og
trú á að stjóm-
arandstöðu-
flokkamir geti
starfað saman
með almanna-
hagsmuni að
leiðarljósi. Til
að ná umræð-
unni betur yfir á landsmálasviðið
líka var ræða Sighvats gott og
tímabært innlegg.
Svanfríður Jónasdóttir
„Af vilja og viðhorfum Grósku og
sveitarstjórnarmanna getum við
dregið ýmsa lærdóma. Þó fyrst
og fremst þá að mikill viiji er fyr-
ir því að samfylkja fyrir kosning-
ar, að semja og sættast og gefa
kjósendum kost á að kjósa um
sáttina, að mynda meirihlutann
fyrirfram.u
Gott hjá Sighvati!
Kjallarinn
Svanfríður
Jónasdóttir
þingmaður jafnaðar-
manna
Um helgina hélt
Sighvatur Björgvins-
son, formaður Al-
þýðuflokksins, merka
ræðu á Akureyri.
Ræðan var flutt á
fundi hjá Jafnaðar-
mannafélagi Eyja-
fjarðar í kjölfar þess
að fundur í sama fé-
lagi hafði samþykkt
að ganga til viðræðna
við Alþýðubandalagið
um samvinnu A-
flokkanna á Akur-
eyri. í þessari ræðu
svarar Sighvatur
þeim spurningum
sem helst hefur verið
spurt varðandi sam-
starf jafnaðarmanna:
Hvers vegna? Um
hvað? Hvernig?
Spurningar og tillögur að
svörum
Undanfarin ár hefur umræðan
um samstarf jafnaðarmanna verið
mikil og aldrei meiri en eftir
myndun núverandi ríkisstjórnar.
Sú spuming hefur orðið áleitnari
hvort það sem hefur sundrað jafn-
aðarmönnum eigi enn að ráða
stjórnmálaþróuninni á íslandi,
þótt það hafi verið dæmt á rusla-
hauga sögunnar. Þeir eru þó til
sem láta sér fátt um finnast og
hafa í umræðunni spurt um
ástæður, tilgang og aðferð.
Þeir hinir sömu hafa gjaman
þóst vita, og stundum gefið sér, að
fátt væri um svör. Þannig hefur
umræðunni verið fundið það til
foráttu að ekki væri ljóst til hvers
núverandi stjómarandstöðuflokk-
ar ættu að sameina krafta sína.
Því er rækilega svarað í nefndri
ræðu. Þá hefur þótt á skorta að
pólitík væri nægjanlega í for-
grunni í umræðunni um samstarf
jafnaðarmanna. í ræðunni eru sett
fram tíu áhersluatriði sem gætu
verið grundvöllur málatilbúnaðar
jafnaðarmanna.
Og hvemig á síðan að ná fylk-
ingum saman? Þessari spurningu
er stundum fylgt eftir með efa-
semdum um að þessi eða hinn
samþykki að vikja fyrir öðrum. í
ræðu Sighvats er bent á mikilvægi
þátttöku tjöldans við val á fram-
bjóðendum í sameiginlegu fram-
hoði jafnaðarmanna þannig að
„Ekki hefur verið setið auðum höndum. Nú síðast stofnuð Gróska á Norðurlandi á glæsiiegum fundi á Akureyri
1. maí.“
hver listi verði listi
fólksins sjálfs, búinn
til fyrir atbeina þess.
Samstarf jafnaö-
armanna um allt
Undanfarna mánuði
hefur þeim sem óþol-
inmóðastir eru þótt
hægt ganga við þróun
hugmynda í þágu
samstarfs jafnaðar-
manna. Samt er allt á
fljúgandi ferð og nú
fyrst og fremst á vett-
vangi sveitarstjóm-
anna. Enda er það
eðlilegt þar sem kosn-
ingar til sveitar-
stjóma em næstar á
dagskrá. Þar er líka
ýmislegt nýtt og
spennandi á dagskrá
og ber hæst viðræður A-flokka
fólks í stærstu kaupstöðum lands-
ins, sunnanlands og norðan. Unga
Hvað er tvítyngi?
Jafnvel hinir ábyrgustu mál-
varnarmenn hafa verið að tala um
það á hátíðastundum að undan-
fömu að íslensk börn verði innan
tíðar tvítyngd. Þau muni auk móð-
urmálsins hafa mögnuð tök á
ensku.
Þetta hljómar ágætlega. Öflum
virðist bera saman um að ensk
tunga sé ein mikil höfuðtunga og
þar með hljóti það að vera tyngd-
ur á slíku máli að jafngilda gulln-
um lykli að sjálfri framtíðinni.
Þegar menn séu svo
þaraðauki tyngdir á ís-
lensku eigi þeir lausnar-
stein sem vísi á hina
glæstu fortíð, og von að
spurt sé: Seg mér, hvað
viltu meir?
Það er bara þetta: Það
er eitthvað við þessa hug-
takanotkun sem mér
finnst ekki sérlega heppi-
legt, jafnvel fremur til
þess faflið að leiða á villi-
götur.
Tvítyngi
Ég hef alla tíð skilið það svo að
sá sem væri tvítyngdur væri jafn-
vígur á tvær tungur. Samkvæmt
því merkir tyngi það að hafa fullt
vald á tungumáli. Ég hef kynnst
fáeinum einstaklingum sem ég
gæti kaflað tvítyngda. Það gildir
til dæmis um einn og einn af vin-
um minum í Finnlandi, fólk sem
býr og er alið upp á sænska mál-
svæðinu þar, en hefur ræktað
finnskukunnáttu með slíkri kost-
gæfni að það hefur náð fullum tök-
um á þeirri merkilegu tungu. En
þetta fólk er undantekningar.
Hins vegar þekki ég hvergi
nokkurs staðar til þjóðar sem er
tvítyngd. Þar sem tvö ríkismál eru
viðurkennd - eins og í Finnlandi
eða Belgíu - skapast einmitt
vandamálin af því að þjóðimar
eru ekki jafnvígar á bæði málin.
Vinnumál
Hins vegar þekki ég vitanlega
fúllt af fólki sem hefur
lært erlent mál að því
marki að það geti not-
að það sem vinnumál
(þetta hugtak kenndi
Jóhann S. Hannesson
mér, einn þessara fáu
sem virtist jafhvígur á
tvö mál). Vinnumálið
þarf maður oftast að
kunna mjög vel á
þröngu sviði, þvi sem
snertir vinnuna sjálfa,
og starfi maður
á þessu máli á
hinu þrönga
sviði nokkurt
skeið eru yfir-
gnæfandi líkur
til að það hafi
þau áhrif að á
sama þrönga sviði verði
móðurmálið fátækt. Mað-
ur nennir einfaldlega ekki
að standa í því að vera sí-
fellt að þýða vinnuna sína
á heimilismálið. Þetta
þekkja til dæmis flestir íslenskir
læknar sem stundað hafa sérnám
sitt erlendis.
Þegar íslensk börn reynast
skilja talsvert og jafnvel allmikið
í ensku áður en þau hefja nám í
henni í skólanum þá er það
vissulega athyglis-
vert og hugsanlega
gott mál (um það
veit svosem enginn
neitt með fullri
vissu, breyturnar
eru svo margar).
En ég held það sé
ekki til marks um
að þjóðin sé að
verða tvítyngd.
Það er einfaldlega
staðfesting þess að
engilameríski yfir-
gangurinn á menn-
ingarsvæði okkar
(ásamt með ís-
lenskum undir-
lægjuhætti) er
kominn á það stig
að nýtt tungmnál
er að troða sér inn í sjálfgefna
vitund íslenskra barna. Þeim er
dag út og dag inn færður heim
sannurinn um að enska sé nauð-
synleg, flott og töff, að ensku tali
allir menn í heiminum nema
þessir molbúar sem tala íslensku
- og að enska sé mál framtíðar-
innar, íslenska tunga fortíðar-
innar. Það er ekki leiðin til að
hér vaxi upp tvítyngd þjóð held-
ur eintyngd þegar tímar renna.
Heimir Pálsson
„Engilameríski yfirgangurinn á
menningarsvæði okkar (ásamt
með íslenskum undirlægjuhætti)
er kominn á það stig að nýtt
tungumál er að troða sér inn í
sjálfgefna vitund íslenskra
barna.u
Kjallarinn
Heimir Pálsson
íslenskufræðingur
Með og
á móti
A Island að ganga í Al-
þjóða hvalveiðiráðið á ný?
Þýðir ekki að
vera í fýlu
„Ég tel að við eigum að ganga
í Alþjóða hvalveiðiráðið á ný
þar sem það er sá alþjóðavett-
vangur þar sem umræða um
hvalveiðimál fer fram. Við hljót-
um að vera þátttakendur á þeim
vettvangi sem umræðan fer
fram. Annað sem mælir með
inngöngu er sú
ákvörðun ráðs-
ins að kaupa
ekki hvalaaf-
urðir af þeim
sem eru utan
ráðsins. Þess
vegna er það
alveg ljóst að
meðan við ...
. Luövik Bergvins-
erum utan- son alþingismaöur.
veltu getum
við ekki selt hvalaafurðir ef
veiöar hefjast á ný. Önnur
ástæða sem rnælir með inn-
göngu er sú að ef við ætlum að
heyja þetta áróðursstríö sem
stendur um hvalveiðar og reyna
að koma einhverju viti í umræð-
una um málið, þá þýðir ekkert
fyrir okkur að loka okkur af úti
í horni og vera í fýlu yfir því að
einhverjir útlendingar trúa því
að hvalir geti hugsað og vilji
ættleiða þá og þar fram eftir göt-
unum. Það gengur ekki að
ástunda einhvern molbúahátt og
hima í skúmaskoti og tala ekki
við fólk af því það er ekki sam-
mála okkur. Hvalveiðimálið
byggir allt miklu meira á tilfinn-
ingum en skynsemi og við verð-
um að taka þátt í umræðu um
það og reyna að snúa henni til
betri vegar. Þannig eru alþjóða-
samskipti einfaldlega og því
verðum við að kyngja.
Ekki endilega
Meginatriðið er ekki það að
ganga í hvalveiðiráðið heldur
það að íslendingar eiga að heija
hvalveiðar sem fyrst. Andstæð-
ingar hvalveiða hafa ekki bent á
haldbær rök gegn hvalveiðum.
Þegar hvalur var veiddur við ís-
land í andstöðu við mörg ríki
innan Alþjóða
hvalveiðiráðs-
ins á árunum
1986-1989 voru
körftug mót-
mæli höfð i
frammi af
svokölluðum
náttúruvernd-
arsamtökum
án þess að
hægt sé að
benda á skaða
á fiskmörkuð-
um eða í ferðaþjónustu. Þvert á
móti var mikil og góð aukning í
þessum atvinnugreinum á tíma-
bilinu. Markaðshorfur fyrir
hvalaafurðir eru góðar. Sjávar-
útvegsráðherra tilkynnti að Jap-
anir væru reiðubúnir að kaupa
af okkur afurðir ef við værum
innan Alþjóða hvalveiðiráðsins
og það eru einu rökin fyrir því
að ganga þar inn aftur. Alþjóða
hvalveiðiráðið hefur algjörlega
brugðist hlutverki sinu og stofn-
samþykkt með þeim vinnu-
brögðum sem þar eru viðhöfð.
Jafnvel þingmenn tala um að
við séum bundin af alþjóðalög-
um vegna samþykktar ráðsins.
Þar er ekki um nein lög að ræða
heldur samþykkt ráðs sem við
erum ekki aðilar að. í ráðinu
eru tveir hópar þjóða; þær sem
samþykktu núllkvóta á hval og
þær sem mótmæltu. Við inn-
göngu í ráðið hljótum við að
þurfa að taka afstöðu með öðr-
um hvorum hópnum og sú af-
staða okkar er skýr. -SÁ
Jön Gunnarsson,
formaður samtak-
anna Sjávarnyfja.