Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.1997, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1997
15
í ævintýrum er oftar en ekki
getið um prinsessur sem réðu yfir
töfrasprota. Með honum mátti
breyta grágrýti í gull og froskum í
prinsa eða öfugt, allt eftir smekk
þess sem sprotanum réði. Díana
prinsessa af Wales réði yfir töfra-
sprota sem að vísu var öðruvísi
samsettur en gerist i ævintýrum.
Hún hafði yfir því valdi að ráða
að með því að beina sjónum sín-
um að vandamáli þá fékk hún al-
menning um ailan heim til að gefa
því gaum. Fjölmiðlamir sáu vun
að boðskapur prinsessunnar náði
eyrum almennings. Þannig vakti
hún athygli á eyðnisjúkdómnum
með rækilegum hætti og óhætt er
að segja að hún hafi átt hvað
stærstan þátt i að eyða fordómum
í garð þeirra sem áttu við hinn
banvæna sjúkdóm að etja.
Jarðsprengjur
Á sama hátt sveiflaði hún töfra-
sprota sínum og benti heims-
byggðinni á þær hörmungar sem
fylgja jarðsprengjum. Áhugamál
hennar urðu sjálfkrafa áhugcunál
stórs hluta mannkyns. Það er
ekki raunhæft að segja að hún
hafl upplýst neitt sem ekki var
áður þekkt. Allt sem hún gerði
var að vekja athygli á málum í
krafti þeirrar athygli sem hún
naut.
Dauði Díönu prinsessu setti
heimsbyggðina á annan endann.
Óhætt er að segja að vandfúndinn
sé sá einstakingur sem ekki hefúr
skoðun á prinsesssunni og lífs-
hlaupi hennar. Það er dagljóst að
með ótímabærum dauða símnn
kemst hún ekki aðeins á spjöld
sögunnar heldur ýtir hún aftur
fyrir sig þokkagyðjum á borð viö
Evítu Perón, MarÚyn Monroe og
Grace Kelly svo einhverjar séu
nefndar. Næstu áratugina mun
lífshlaup Díönu verða skáldum
yrkisefni og söngleikir munu
skjóta upp kollinum. Það er
áhugavert að velta fyrir sér
ástæðum þess að viðbrögð al-
mennings um allan heim eru svo
sterk sem raun ber vitni. Sá
harmm' sem kveðinn er að fólki
heimshoma i milli er af annarri
stærðargráðu en nokkum tímann
hefur sést áður.
Fráfall Evítu á sínum tíma varð
þjóð hennar tileflii til almennrar
sorgar þótt ekki stæði öll heims-
byggðin á öndinni eins og nú ger-
ist.
Úvenjuleg nálgun
Það er ekki umdeilt að Díana
hafði samúð með þeim sem áttu
undir högg að sækja og vom með
einhverjum hætti undir í lífsbar-
áttunni. Þannig var hún ófeimin
við að taka utan um eyðnisjúk-
linga og aðra þá sem haldnir vom
illkynja sjúkdómum. Þetta gerði
hún á þann hátt að ekki var því
haldið fram að þar væri sýndar-
mennska á ferð. Þótt einhver
segði að hún hefði ekkert þarfara
að gera má ljóst vera að hún sýndi
óvenjulega nálgun við bágstadda,
einkum ef litið er til fyrrverandi
tengdafjölskyldu hennar. Nútíma-
fjölmiðlun sá um að almenningur
færi ekki á mis við slíka atburði
og bæði blöð og sjónvarp lýstu
þessu atferli prinsessunnar í smá-
atriðum.
Fjölmiðlar vom einnig ósparir
á að upplýsa almenning um allan
heim um hjónabandserfiðleika
hennar og prinsins og í framhaldi
af því skilnað þeirra. Þrátt fyrir
að margir vilji kenna fjölmiðlum
um hvernig fór fyrir prinsessunni
að lokum þá
getur það vart
talist sann-
gjamt þar sem
prinsessan vissi
nákvæmlega
hvernig hún
átti að hagnýta
sér fjölmiðla til
að koma sínum
málum á fram-
færi. Það kann
að vera að hún
hafi á lokapretti
æviskeiðsins
viljað losna
undan athygli
pressunnar en
það er trúlegt
að hún hefði á
ný þráð athygli
þótt ekki væri
til annars en að
koma brenn-
andi áhugamál-
um sínum á
framfæri.
Reynir Traustason
Pólitísk og
meðvituð
Díana var i eðli sínu pólitísk og
meðvituð um ýmis vandamál.
Þannig var hún órög í baráttu
sinni fyrir banni gegn jarð-
sprengjum og hikaði hún ekki við
að skamma pólitíkusa í landi sínu
og slíkt var ekki alls staðar vel
séð. Á sama hátt og forseti íslands
hefur sætt gagnrýni fyrir að vekja
athygli á holóttum vegum Baröa-
strandarsýslu eða asnalegri sjáv-
arúvegsstefnu ESB þá þykir ekki
viðeigandi að kóngaaðallinn í
Bretlandi sé að ræða pólitísk mál.
Karl prins hefúr sneitt hjá slíkum
málum en þó náð að efiia til ill-
inda við arkitekta með gagnrýni
sinni á seinni tíma byggingastíl í
London. Þau pólitísku upphlaup
sem orðið hafa í kringum baráttu-
mál prinsessunnEir hafa orðið til
að auka henni virðingu meðal cd-
mennings. Sú athygli sem hún
fékk meðal almennings varð til
þess að hún fékk nafnbótina
prinsessa fólksins. Sú staðreynd
að aðrir meðlimir konungsfjöl-
skyldunnar stóðu í skugga Diönu
varð til þess að óbrúanleg gjá
vEirð á milli hennar og fjöl-
skyldunnar. Þrátt fyrir
skilnaðinn við Karl og þá
ónáð sem hún var í hjá
drottningaraðlinum réð
stuðningur almennings
því að hún hafði eftir
skilnaðinn enn sterkari
stöðu en nokkru sinni
fyrr.
Forsetamorð
Það eru nokkur tilvik í
lífi hvers manns þar sem
dauði óskylds einstaklings
hefur djúpstæð áhrif. Þannig
muna þeir sem komnir eru
um miðjan aldur eftir
morðinu á John F.
Kennedy sem varð i
upphafi fjölmiðlaald-
ar. Þegar Bandarikja-
forseti var myrtur
í Dallas í Texas
stóð heims
byggðin
öndinni og ,
stór hluti
mannkyns
fékk áfall
á borð við
það þegar einhver nákominn fell-
m- frá. Jafnvel þeir sem voru böm
á þeim tima
muna nákvæm-
lega hvar þeir
voru og hvað
þeir voru að
gera á þeirri
stimdu sem hel-
fregnin barst
þeim. Stór hluti
mannkyns
fylgdist með
rannsókn á
morðinu og
þegar Lee Har-
vey Osvald var
handtekinn fyr-
ir morðið og
myrtur þar sem
hann var í
haldi lögregl-
unnar. Ekkja
Kennedys varð
eftirlæti al-
mennings og
það olli mörg-
_______________ um bæði undr-
un og hneyksl-
an þegar hún
tók saman við Onassis, forrík-
an grískan skipakóng. Sá
ráðahagur virðist raunar
hafa orðið til að áhugi
fjölmiðla á ekkjunni
minnkaði stórlega og
hún veu'ö ekki sú
gyðja í hugum fólks
sem Díana verður
vafalaust.
ritari Edvards Kennedys, fórst
með voveiflegum hætti þar sem
Edvard ók bifreið sinni út af brú.
Ýmis hneykslismál hafa síðan sett
svarta bletti á æru fjölskyldunnar
og brugðið skugga á minningu
bræðranna. Morðið á blökku-
mannaleiðtoganum Martin
Luther King er einn þeirra at-
burða sem almenningur fýlgdist
með. Sömuleiðis var það heims-
frétt þegár Grace Kelly furstafrú
af Mónakó fórst í bílslysi.
Lennon myrtur
Sá atburður sem mest kom við
almenning eftir morðið á Kennedy
var þegar John Lennon var skot-
inn til bana í New York. Lennon
átti ótal aödáendur sem fylgt höfðu
honum í gegnum bítlaárin og síðar
þegar hann tók upp friðEirbaráttu
sína ásamt Yoko Ono. Heimsbyggð-
in var harmi lostin þegar hann féll
fyrir byssukúlu geð-
bilaðs aðdá-
anda sins
a ð -
eins rúmlega fertugur að aldri.
Lennon hafði um árabil verið eftir-
læti pressunnar og samband hans
við Yoko Ono var oftar en ekki um-
fjöllunarefhi fjölmiðla. í Lennon
sameinuðust listamaður og bar-
áttumaður fyrir betri heimi. Frið-
arbarátta hans og Yoko tók á sig
hinar óllklegustu myndir og alltaf
voru fjölmiðlamir innan seilingar.
Goðsögn Lennons var fyrst og
fremst sprottin af þeirri heimsað-
dáun sem tónlist hans og Bitlanna
hlaut. Hann náði síðan að viðhalda
henni og nýta sér athyglina til að
koma á framfæri þeim málum sem
honum voru hugleiknust.
Þrátt fyrir að Kennedyamir,
Martin Luther og Lennon hafi allir
orðið heimsbyggðinni harmdauði
þá má ljóst vera að goðsögn Díönu
mun slá allt annað út. Langvarandi
fjölmiðlaathygli sem hófst með
brúðkaupi aldarinnar og endar
með jarðarfor aldarinnar mun
slá út allar aðrar goðsagnir.
Sú staðreynd að Díana
prinsessa beitti töfra-
sprota sínum til að
vinna góðverk í
þágu mannkyns
gerir minningu
h e n n a r
ódauðlega.
Alög
Kenn-
edyanna
Næsti at-
burður sem
grópaðist í huga
almennings var morðið á
Robert Kennedy sem kom-
inn var hálfa leið í forsetastól-
inn þegar hann var myrtur. Sá
atburður hafði þó ekki jafn
sterk áhrif á almenning og
morðið á bróður hans. Álög á
Kennedyfjölskylduna þóttu þó
staðfest með þeim atburði og
undirstrikuð þegar Mary Jo,
einka-
Það er ekki umdeilt að Dtana hafði samúð með
þeim sem áttu undir högg að sækja og voru
með einhverjum hætti undir í Iffsbaráttunni.
Þannig var hún ófeimin við að taka utan um
eyðnisjúklinga og aðra þá sem haldnir voru ill-
kynja sjúkdómum.