Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1998, Síða 29

LAUGARDAGUR 28- MARS 1998
enning
ur,“ svarar Savall og það snarkar í
kímniglóðinni svo að bros hleypur
um varir og neisti skýst í augu,
„þegar hann var sex ára, kominn í
skóla. Þá heyrði hann lítinn
drengjakór syngja mjög fagra tón-
list við messu og hann sagði við
sjálfan sig: „Mig langar til að
syngja þessa tónlist líka.“ Og þessi
söngreynsla, það að syngja grego-
ríska tónlist, pólífónverk og þjóð-
lög nánast hvern einasta dag frá
sjö ára aldri þar til prinsinn fór í
mútur, hygg ég að hafi verið það
bað sem skapaði þessa innri þörf.“
Og Jordi Savall er kominn á
flug:
„Saga mannsins er í senn fúll af
hryllingi og hinni mestu fegurð.
Þetta er hinn stóri leyndardómur
mannskepnunnar. Ég tel okkur
bera skyldu til að berjast fyrir því
að gera manninn betri með því að
minnast þeirra augnablika and-
legrar stórmennsku, sköpunar-
gleði, djúphygli, örlætis og næmis
sem orðið hafa. Og allt þetta er til
staðar í þeim boðskap sem tónlist-
in færir okkur.“
Verum betri
Savall flýgur áfram og segir boð-
skap hinnar fornu tónlistar mega
draga saman i tvö orð: Verum
betri. Tónlistin sé til þess að gera
okkur hamingjusöm og um leið til
að hjálpa okkur að lyftast ögn frá
jörðu og nálgast andann örlitlu
meir. Og hann bregður fyrir sig
frönskum orðum sem hann segir
Beethoven hafa skrifað Sænsku
vísindaakademíunni: La musique,
c’est le lien le plus court entre les
peuples les plus éloignés: Tónlistin
er stystu böndin milli fjarlægustu
þjóða.
Næmi, skynsemi, lítil-
læti, huglægni
Þjónninn birtist aftur og færir
honum á hvítum diski heita sam-
loku - með skinku og osti, þykist
nef mitt skynja - skorna í tvo
ristaða þríhyrninga. Og þegar
þegar maður hefur skilið þetta get-
ur maður verið tuttugustualdar
tónlistarmaður er leikur á allan
hátt sem slíkur en notar verklag
og stíl viðkomandi tíma. Og það er
fullkomlega gilt fyrir nútímann."
Kjarninn til íslands...
Savall tyggur siðasta þríhyrn-
ingshornið, skolar því niður með
blávatninu og segir mér síðan að-
spurður frá því að þau þrjú sem
fara til íslands séu innsti kjarninn
í Hespérion XX. Og þau flytji úrval
tónlistar frá Ítalíu, Frakklandi,
Englandi, Spáni:
„Svo sem sjakonnu eftir Merula:
Harmatölur Maríu meyjar, byggð-
ar á tveggja nótna þrástefi í bassa
sem gengur gegnum allt verkið.
Jómfrúin heldur á sveininum í
fanginu og kveinkar sér vegna
þess að hún veit að hann mun
deyja á krossinum; hún fær vitr-
anir um það og syngur drengnum
vögguljóð inn á milli. Tónskáldið
táknar hin óumflýjanlegu örlög
með því að nota þessar endur-
teknu nótur allt til enda.“
Sonurinn í tónlistarskóla
hjá íslendingi
Og á enda er runnið viðtal okk-
ar, komið að kveðjustund og ég
kem honum á óvart með því að
segja honum að ég hafi hitt son
hans fyrir nokkrum dögum þegar
ég var á ferð í Barselónu og landi
minn Arnaldur Arnarson gítar-
leikari sýndi mér tónlistarskólann
sem hann og Alicia kona hans eiga
og reka þar í borg en sonur Jordis
Savalls er einmitt þar við nám. Og
náttúrlega fyllist ég stolti og
ánægju fyrir hönd þeirra hjóna
þegar viðmælandi minn segir og
er enn lágróma:
„Þetta er besti tónlistar- og gít-
arskóli á Spáni, á frábæru gæða-
stigi. Við erum mjög ánægð með
kennsluna..."
-Kristinn R. Ólafsson
Kristinn R. Ólafsson rekur hljóðnemann í andlit knéfiðluleikarans til að nema lága rödd hans inn á segulbandið.
hann bítur í hornið á öðrum
þeirra, spyr ég blaðamannslegur:
„Þú hefur lagt þig eftir að leita
þessara gömlu verka og endur-
skapa þau sem nákvæmast. Hvérn-
ig er það gert?“
„Það mikilvægasta er næmi. Án
næmis er ekkert hægt að gera í
listum. Síðan er það forvitnin sem
fær okkur til þess að leita að þess-
um fögru verkum sem bíða okkar.
Og loks er það skynsemin sem
neyðir mann til þess að hyggja að
hvernig maður eigi að nálgast
þessi verk, hvernig maður eigi að
skilja viðkomandi höfund án þess
að svíkja hann, hvernig maður
eigi að vekja þessi verk til lífsins á
ný án þess að afmynda þau fyrir
þau áhrif sem maður hefur sjálfur
orðið fyrir. Ég get að sjálfsögðu
leikið ástarsöngvaraljóð og Mariu-
kvæði frá miðöldum eða aríu eftir
Tónlistarmaðurinn með hljóðfæri
sitt, víólu da gamba eða khéfiðiu.
Montiverdi, en ég hef hlýtt á Stra-
vinskí, á Bartok, á Penderetskí,
Arvo Párt og fjölmörg önnur tón-
skáld svo að næmi mitt er mótað,
menntun mín mótuð, af öllu þessu.
Ég get ekkert gert við því. En þeg-
ar ég nálgast þessi fortíðarverk
reyni ég að ýta hinu til hliðar,
reyni að greina kjarnann. Og ég
held að það sem einkennir okkur
þegar við nálgumst þessi verk sé
lítillæti okkar gagnvart tónskáld-
inu.
Tónskáldið á allan rétt á að það
sé virt því að það skapaði þessa
tónlist og hugsaði sér hvernig ætti
að túlka hana. Við reynum ávallt
að skilja nóturnar á sem hlut-
lægastan hátt, reynum að gera
okkur grein fyrir hvernig leikið
var á hljóðfæri þessa tíma, læra
aflagða tækni, með því að lesa bréf
og allar tiltækar upplýsingar. Og
Jordi Savall
- æviágrip
Jordi Savall fæddist í borginni
Igualada á Norðaustur-Spáni
1941. Hann hóf tónlistamám sex
ára og lauk prófi á selló í
Conservatori Superior de Música
de Barcelona 1965. Hann fékk
snemma brennandi áhuga á
fomri tónlist og löngun til að
endurvekja fom hljóðfæri eins og
víólu da gamba eða knéfiðlu, og
frá 1970 hefur hann leitað uppi,
rannsakað, hljóðritað og gefið út
ótal gömul og gleymd meistara-
verk. Allt frá fyrstu hljómplötu
hefur hann verið alþjóðlega við-
urkenndur sem einn mesti lista-
maður heims á viólu da gamba og
smám saman hefur hann orðið
einn mesti sérfræðingur heims í
tónlist fyiri alda. Upptökur með
hljóðfæraleik hans eins eða í fé-
lagi við aðra hafa verið gefnar út
á yfír hundrað hljómplötum.
Árið 1974 stofnaði Savall tón-
listarhópinn Hespérion XX
ásamt sópransöngkonunni
Montserrat Figueras - sem er
eiginkona hans - og fleiri lista-
mönnum víðs vegar að. Monts-
errat kemur með honum hingað
á Listahátíð og einnig Rolf Lis-
levand lútuleikari með meiru.
Síst mun ofmælt að þessi hópur
sé kunnasti flytjandi fornrar
tónlistar á okkar dögum.
Jordi Savall hefur einnig látið
að sér kveða sem hljómsveitar-
stjóri og hefur bæði sem hljóð-
færaleikari og stjórnandi skap-
að sinn eiginn sérkennilega stíl
sem kunnáttumenn kannast
undir eins viö þegar til hans
heyrist. Frægastur meðal al-
mennings hefur hann oröið fyr-
ir aðild sína að kvikmyndinni
Tous les matins du monde - All-
ir heimsins morgnar (1992), en
þar sýndi hann og sannaði að
gömul tónlist er ekki aðeins fyr-
ir eyru innvígðra. Hljómplatan
með tónlistinni úr myndinni
eftir meistarann Saint-Colombe
og lærisveininn Marin Marais
varð geysilega vinsæl og hefur
selst i um 700 þúsund eintökum.
Jordi Savall hefur ferðast um
allan heim á undanförnum
árum, einsamall eða með fleiri
tónlistarmönnum. Hann hefur
verið heiðraður margvíslega af
virðulegum tónlistarstofnunum.
t:
■
Jordi Savall og franski leikarinn Gerard Depardieu sem lék aðalhlut-
verkiö í kvikmyndinni Alllr heimsins morgnar. Depardieu lék Marin
Marais, lærisvein Sainte- Colombe.

Geisladiskar með
Jordi Savall
Fáanlegir hjá JAPIS
E 7750 Ferrabosco ofl.: Lessons
For the Lyra-Violl
E 7779 John Coprario: Consort
Musicke
E 8557 Beethoven: Symphony
No. 3
E 8582 E1 Cancioner del Duc de
Calabria
E 8719 Claudio Monteverdi:
Vespro della Beata Vergine
E 8729 Lope De Vega:
Intermedios del Barrocco
hispanico
E 8762 E1 Cancionero de Palacio
1474-1516
E 8759 Mozart: Requiem,
Maurerische Trauermusik
E 9908 Dumanoir ofl.: Suites
d’Orchestre
E 8535 Lluis del Mila:
Fantasies, Pavanes & Gallardes
E 8546 Monteverdi: Madrigali
guerrieri et amorosi
ES 8705 Cant de la Sibilla 1
ES 9902 Vox Æterna
ÁRD77165 Hume: Poeticall
musicke
Fleiri hljómplötur eru væntan-
legar með Savall fyrir Listahátíð.