Dagblaðið Vísir - DV - 03.06.1998, Blaðsíða 10

10
ennmg
MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ 1998
Heimslistin fer yfirleitt framhjá
okkur Islendingum, aðallega vegna
þess kostnaðar sem fylgir því að flytja
hana yflr höfln. Þó hefur ýmisleg list
af súrrealískum uppruna slæðst hing-
að; þrykk eftir Salvador Dali, málverk
og teikningar eftir André Masson,
málverk og þrívíddarmyndir eftir
Joan Miró, málverk eftir Roberto
Matta og nú síðast úrval þrívíddar-
mynda eftir Max Ernst. Svo eigum við
auðvitað talsverðar birgðir af eftir-
stríðssúrrealisma þar sem eru elstu
verk Errðs.
Max Emst var fjölhæfastur og
sennilega hæfileikamestur þeirra
listamanna sem kenndir voru við súr-
realismann. Það er nánast sama hvar
hann bar niður, í málverki, graflk,
bókverkum eða skúlptúr, alls staðar
skildi hann eftir sig eftirminnilegar
lýsingar. Ernst hafði einnig til að bera
ómælda persónutöfra sem fleyttu hon-
um yflr flest sker. Ævinlega þegar
„Dadamax" eða „Furðufuglinn
Loplop“, svo notuð séu nöfn tveggja
„hliöarpersónuleika" sem Ernst skóp
sér, átti erfitt uppdráttar, voru góðar
konur eða ríkir listáhugamenn tilbún-
ir að liðsinna honum.
Þótt hér sé greint á milli tvívíðra,
þrívíðra og annarra verka Ernst, er
það í rauninni erfitt. Óvenjulegar
textapælingar hans og útúrsnúningur
á fagurbókmenntum gátu af sér mál-
verk og teikningar sem gátu af sér
klippimyndir sem gátu af sér þríviðar
samsetningar sem gátu af sér brons-
steypur. Bronssteypur hans, eins og
þær sem við fáum nú að berja augum
í Listasafni Islands, eru síðan öðrum
þræði hlutgervingar rómantískrar
bókmennta- og goðsagnahefðar, sjá
nafngiftir á borð við Ödípus, Chimera,
Sfinx, Tannháuser og Janus.
Hins vegar er ekkert beinlinis
„læsilegt" við þessar hlutgervingar,
þær eru tákn án táknlykils, áhrifa-
máttur þeirra ræðst eingöngu af því
hve magnþrunginn skapnaður lista-
Frá sýningu
Listasafns Islands
á myndverkum
Max Ernst.
mannsins er. Þær eru því bæði hlut-
bundnar og óhlutbundnar. Hug-
myndalega og formrænt eiga brons-
myndir Ernst því ýmislegt sammerkt
með myndsköpun frumþjóða, tótem-
um og töfralist, sem hann hélt upp á
og safnaði.
Það er til marks um ramman gald-
ur þessara verka að okkur gleymist
stundum að hve miklu leyti þau
spretta upp úr módemískri högg-
myndahefð. Þeir eru til dæmis furðu-
lega samsíða, Picasso og Ernst, þegar
þeir tína hversdagshluti upp af götu
sinni og fella inn í þríviðar steypur,
nema hvað sá fyrrnefndi fer ekki dult
með uppruna aðskotahluta sinna.
Ernst kallast líka talsvert á við þrí-
víddarverk starfsbræðra sinna í súr-
realistahreyfingunni, einkum og sér-
ílagi við Giacometti, en einnig Arp
og jafnvel Duchamp í skákmönnum
sínum og „kóngamyndum".
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
Fyrir þann sem þetta ritar fylgja
því blendnar tilfinningar að sjá þessa
miklu „bronsvæðingu" á verkum
Ernst og raunar annarra súrrealista
líka, jafnvel þótt þeir hafi staðið að
henni sjálfir. Ýmsar samsetningar
þeirra úr viði, gifsi og tilfallandi
hversdagshlutum, gerðar af fingrum
fram og ábyrgðarlaust í hita súrrealí-
skrar hugljómunar, taka stakkaskipt-
um þegar þær hafa verið steyptar í
brons, breytast þá í hámenningarlega
„listmuni" og markaðsvöru. Bæði
dada og súrrealisma var ekki síst
stefnt gegn myndlist af þvi tæi.
Sýningin í Listasafni íslands er
merkilegur viðburður sem enginn
skyldi láta framhjá sér fara. Þó set ég
spurningarmerki við ljósmyndaþátt
hennar. Ernst naut sín að sönnu á
ljósmyndum, en ofrausn er að draga
saman yfir 100 myndir af honum til
sérstakrar sýningar.
Sýning Max Ernst í Listasafni (slands
stendur til 28. júní. Opið frá 11-17 alla
daga nema mán.
Sér grefur gröf með tönnunum
Einmitt þegar maður var orðinn viss um að
kosningasjónvarp væri orðið fastur framhalds-
þáttur með misfríðum leikurum, lamaðri bún-
ingadeild, ódýrri sviðsetningu (fjalliö á staðn-
um), týndum söguþræði en mjög góðri lýsingu,
þá hætti það.
I þess stað komu stuttir þættir um svipað efni.
Þeir heita Leiðin til Frakklands en fjalla ekki
um tvo munaðarleysingja sem fara fótgangandi
suður Evrópu i leit að ættingjum. Þeir eru um
tilfinningalíf, sinar, vöðvafestingar, liðpoka,
taugar, tábrot og tuðru sem sparkað er milii
manna á þar til gerðum völlum, sem eru rækt-
Frábærir þættir í sjónvarpi um sykursoll og þjóðarmorð með hníf og gaffli.
aðir af bestu gras- og garðafræðingum álfunnar,
umkringdir traustustu mannvirkjum sem reist
eru, á bestu lóðunum.
Allar sögur fjalla um baráttuna milli góðs og
ills, þó mismunandi greinilega. Þær innihalda
líka siðferðilegan boðskap sem otað er að neyt-
andanum ljóst eða leynt. Ofannefndir framhalds-
þættir fjalla um sama efni, að vera bestur og
sigra. Hetjurnar í þeim fyrri gera það með höfð-
inu, í þeim síðari með fótunum. I báðum ætla
góðu öflin ekki að sigra af neinum persónuleg-
um, eigingjörnum ástæðum, sem væri lítilmót-
legt, heldur ætla þeir að fórna sér fyrir heilt bæj-
arfélag eða heila þjóð.
Að unnum sigri kast-
ar fyrri hópurinn sér
út í þrotlaust, slítandi
starf fyrir ókunnuga
og oft vanþakkláta,
sem þeir bjarga frá
óráðsíu andstæðings-
ins. Síðari og smærri
hópurinn hefur lokið
góðgerðarstarfinu á
siguraugnablikinu,
því það tekur hann
aðeins 90 mínútiu- að
efla þjóðarvitund,
styrkja þjóðarsam-
heldni og járnbinda
þjóðarsjálfið. Verður
svo, þar til næsta
kosninga- eða knatt-
spyrnukeppni fer
fram.
Vikum saman virt-
ist ekkert annað vera
í sjónvarpi allra
landsmanna en höfuð-
lausn eða fótmennt.
En! A milli léttvægra þátta
sumarmatseðilsins fór hljótt
lítil, hógvær samantekt um
hvernig bjarga megi þjóð eða
þorpi frá sjálfu sér með miðju
mannsins, maganum. Melónur
og vínber fln, mataræði og
heilsufar. Þetta voru frábærir
þættir um sykursollinn sem
við erum sokkin í og þjóðar-
morð með hníf og gaffli. Sér
grefur gröf með tönnunum
sem tennur til þess hefur; í
síðasta þættinum steig fram Hailgrimur, sem
orð fer af fyrir að vera svo undarlega á móti
óhollustu, og talaði um aukaverkanir flúors.
Hjarta mitt barðist af gleði, eins og hjörtu gera
þegar þau flnna skoðanabróður. Allt þar til
Fjölmiðlar
Auður Haralds
hann ráðlagði notkun matarsóda í stað flúor-
tannkrems. Sódinn sverfur niður glerung með
hraða ljóssins. Flúorinn þarf þrjár kynslóðir til
að eyðileggja heilann og velji nú menn, vilja
þeir nautheimska afkomendur með 32 hvítar
tennur eða nóbelshafa með 28 gulleitar?
Annar vísindamaður kom inn á krabbameins-
hvata í fæðu, en gleymdi sér við að tala um
krabbamein og reykingar. Það var miður, því
aðeins brot þjóðarinnar reykir á meðan ég hef
það eftir öruggum heimildum að þjóðin öll eti.
Þetta voru þarfir þættir sem of fáir sáu. Gæti
RÚV að þessu sinni endursýnt Melónur og vín-
ber fln á þeim tíma sem nær til sem flestra?
Þú ert það sem þú
borðar (ekki)
I kvöld verður haldið málþing í
Nýlistasafninu í tengslum við sýn-
inguna sem þar er nú, Flögð og fög-
ur skinn. Þar munu Dagný Kristj-
ánsdóttir og Eiríkur Guðmundsson,
Auður Ólafsdóttir og Arnar Guð-
mundsson brydda upp á umræðum
um áhugaverð efni: mat, ást og erót-
ík, vinnu, vald og verkalýð sem all-
ir viðstaddir geta svo tekið þátt í.
Málþingið er byggt á bókinni sem
samnefnd er sýningunni, Flögð og
fógur skinn, en þar ritstýrir Dagný
kafla sem ber yfirskriftina „Þú ert
það sem þú borðar (ekki)“. Maður-
inn lifir ekki án matar og fá svið
mannlegrar tilveru eru eins mettuð
af merkingu og þetta - allt frá mat-
arvenjum til mannáts.
Eiríkur Guðmundsson stýrir
kafla í bókinni sem ber heitið
„Vinnan og valdið". Þar er meðal
annars fjallaö um hið ósýnilega vald
sem stjómar og fylgist með verka-
fólki í „nútíma samfélagi, ekki
minnst líkama verkamannsins og
verkakonunnar.
Málþingið hefst kl. 21. Ef þið eruð
ekki búin að sjá sýninguna er hver
! að verða síðastur til þess. Henni lýk-
ur á sunnudaginn, 7. júní.
Aðeins þrjár sýningar
Lengi hafa menn beðið eftir að
Listaverkið yrði tekið upp aftur eins
| og áætlað var þegar sýningum var
hætt í vetur. Nú fer þessi vinsæli
franski gamanleikur aftur á svið í
Loftkastalanum á sunnudaginn
kemur - en aðeins verða þrjár sýn-
ingar á honum.
Listaverkið er eftir franska leik-
skáldið Yasminu Reza og fjallar um
þrjá vini sem lenda í óvæntri úlfa-
kreppu með vinskapinn þegar einn
þeirra kaupir listaverk sem hinir
geta ekki viðurkennt að sé listaverk.
| Leikritið fjallar um vináttu karla á
| hispurslausan og afhjúpandi hátt;
sömuleiðis spyr það margra áleit-
inna spuminga um mat á listaverk-
um á okkar tímum. Fyrst og fremst
er þetta þó frábær sýning á afar vel
skrifuðu og bráðfyndnu verki.
Leikstjóri er
Guðjón Peder-
sen en hlutverk-
in þrjú leika
gulldrengimir
Baltasar Kor-
mákur, Hilmir
Snær Guðnason
og Ingvar E. Sig-
urðsson. Sýning-
ar veröa 7., 13.
og 20. júní.
Rhodymenia palmata
Heyrst hefur að ein sýning verði á
þeim ágæta „söngleik", Rhodymenia
palmata, í Þjóðleikhúsinu að kvöldi
19. júní, áður en hópurinn fer með
hann á heimssýninguna í Lissabon.
Ljóðið er eftir Halldór Laxness en
tónlistin eftir Hjálmar H. Ragnars-
son og Guðjón Pedersen stýrir. Þeir
sem sáu sýninguna í Héðinshúsinu
fyrfr tveimur árum veröa áreiðan-
lega fegnir að fá að sjá hana aftur og
þeim sem ekki sáu hana þá er ein-
dregið ráðlagt að missa ekki af
henni núna.
Aðeins þetta eina sinn.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir
Loplop í Listasafninu
Bronsmyndir eftir Max Ernst