Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.1998, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk„ Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hættumerki
Atvinnulausum fækkaði að meðaltali um nær 17 pró-
sent milli mánaðanna apríl og maí. Þetta er mun meira
en venja er til á þessum árstíma. Undanfarinn áratug
hefur atvinnulausum fækkað milli þessara tveggja mán-
aða að meðaltali um tæp 9 prósent. SveifLan hefur ekki
verið meiri frá árinu 1987.
Ef miðað er við maí í fyrra kemur í ljós hve atvinnu-
ástandið fer hraðbatnandi. Atvinnulausir eru nær 34 pró-
sent færri en á sama tíma í fyrra.
Þetta er fagnaðarefni en um leið viðvörun. Atvinnu-
leysi er mikið böl. Þróunin segir okkur að vinnandi
hendur fái vinnu. Ástandið er hins vegar orðið þannig,
eins og segir í nýju yfirliti um atvinnuástandið frá
Vinnumálastofnun, að víða sé farið að bera meira á
vinnuaflsskorti en atvinnuleysi.
Atvinnuleysi hér á landi var í maí 2,8 prósent og hafði
lækkað frá því í apríl úr 3,4 prósent. Þótt tölur liggi ekki
fyrir gerir Vinnumálastofnun ráð fyrir því að enn hafi
dregið úr atvinnuleysi í nýliðnum júnímánuði og sama
þróun haldi áfram nú í júlí. Stofnunin gerir ráð fyrir 2,5
-2,9 prósenta atvinnuleysi á þessu tímabili.
Þjóðhagsstofnun hefur endurmetið efnahagshorfur fyr-
ir þetta ár. Þar er bent á ýmis hættumerki efnahagslífs-
ins í góðærinu og þeirri miklu þenslu sem fylgt hefur. í
skýrslunni kemur fram að útlit er fyrir að viðskiptahalli
aukist verulega. Þar segir að viðskiptajöfnuður verði nei-
kvæður sem nemur rúmum 24 milljörðum króna. í síð-
ustu spá Þjóðhagsstofnunar var gert ráð fyrir tæplega 17
milljarða króna viðskiptahalla.
Forstjóri Þjóðhagsstofnunar segir hættu á að verð-
bólga aukist hér á landi samhliða minnkandi hagvexti
verði ekki gripið til ráðstafana til að draga úr eftirspurn
og þjóðhagslegur sparnaður aukinn. Seðlabankinn hefur
bent á að auka þurfi aðhald ríkisfjármála að innlendri
eftirspurn, annaðhvort með hækkun skatta eða með nið-
urskurði útgjalda.
Forsætisráðherra hefur lýst því yfir að staðið verði við
loforð um skattalækkanir sem gefin voru við gerð kjara-
samningá. Aðstæður séu að vísu breyttar en við fyrir-
heitin verði staðið. Það er því ljóst að til niðurskurðar
verður að grípa.
Sparnaður í landinu er ekki nægur. Útgjöld aukast tvö-
falt meira en tekjur. Því ríður á að allir taki á, einstak-
lingar, ríki og sveitarfélög. Við þessar aðstæður verður
ríkissjóður að skila umtalsverðum tekjuafgangi. Sveitar-
félög verða að sníða sér stakk eftir vexti svo koma megi
í veg fyrir hallarekstur. Einstaklingar hafa aukið neyslu
sína sem meðal annars má sjá á mjög auknum bílainn-
flutningi og ferðalögum. Lán eru tekin til aukinnar
neyslu. Nær væri og þjóðhagslega hagkvæmara að auka
lífeyisspamað þá er góðærið stendur sem hæst.
Ríkið stendur frammi fyrir auknum útgjöldum vegna
nýs kjarasamnings við hjúkrunarfræðinga. Nauðsynlegt
var að ná lendingu í þeirri alvarlegu deilu en áætlað er
að samningurinn auki árleg útgjöld ríkisins um 300 millj-
ónir króna. Fjármálaráðherra segir hættu á þensluáhrif-
um vegna hins nýja samnings þótt skilningur hafi ríkt á
sérstöðu stéttarinnar. Því má ekki gleyma að fleiri stétt-
ir innan sjúkrahúsanna hafa sagt upp störfum.
Þessi hættumerki efnahagslífsins ber að taka alvar-
lega. Góðærinu má ekki eyða upp í eyðslu og söfnun er-
lendra skulda.
Jónas Haraldsson
Þetta frelsi ber íslensku þjóökirkjunni aö nýta til aö fara í fararbroddi á sviöi jafnréttismála bæði í eigin starfi og
út á viö.
Kirkjan og
jafnréttið
1 vega þó hin guðfræði-
Kjallarinn legurök
Varðstaða
minnihlutahópa
Að kristnum skilningi
bera allir menn mynd
Guðs og eru því jafnir
í augum hans. Alþekkt
eru orð Nýja testa-
mentisins þess efnis
að ekki sé munur á
Gyðingi og Grikkja,
þræli og frjálsum
manni, karli og konu
heldur séu allir eitt í
Kristi. Sami skilning-
ur kom vel fram í
fomum íslenskum lög-
„Almenn jafnréttislög eru því í
fullu gildi í kirkjunni þótt
stundum reynist erfítt að breyta
í anda þeirra m.a. vegna
óbundinna kosninga í embætti,
ráð og nefndir.”
Á nýafstaðinni
prestastefnu var
samþykkt ein mikil-
vægasta ályktun sem
gerð hefur verið á
slíkri samkomu um
árabil. Felur hún í
sér , að sem fyrst
verði gengið frá jafh-
réttisáætlun þjóð-
kirkjunnar sem nú
er unnið að.
Guðfræðilegu
rökin
Fjölmargar ástæð-
ur liggja því til
grundvallar að kirkj-
unni ber ekki aðeins
að huga að jafhréttis-
málum innan eigin
veggja heldur vera
öðrum stofhunum til
fyrirmyndar og ötull
málsvari allra sem
berjast fyrir jafnrétti
eða liða vegna mis-
réttis. í fyrsta lagi
starfar þjóðkirkjan í
sama lagaumhverfi
og á grundvelli sömu
alþjóðasamþykkta og aðrar opin-
berar stofnanir hér á landi. Al-
menn jafnréttislög eru því í fullu
gildi í kirkjunni þótt stundum
reynist erfitt að breyta í anda
þeirra, m.a. vegna óbundinna
kosninga í embætti, ráð og nefnd-
ir. Þá á kirkjan aðild að ýmsum al-
þjóðasamtökum, t.d. Alkirkjuráð-
inu og Lútherska heimssamband-
inu sem bæði hafa sett jafnrétti á
oddinn. Er sérstakur kvennaára-
tugur annarra samtakanna nýlið-
inn hversu mörg merki sem hann
skilur eftir sig hér á landi. Þyngst
um þar sem boðið var að skíra alla
í nafni Krists og grafa þá í vígðri
mold ef þeir höfðu ekki snúið baki
við trúnni. Var almenningi jafnvel
skylt að færa börn fórukvenna til
skírnar á eigin kostnað og kosta
útfor umrenninga.
Jafnréttismarkmið 12. aldar
miðuðu að því að tryggja öllum
jafna stöðu í eilífðinni. Nú á dög-
um snúast sömu markmið um
jafnstöðu á heimili og vinnustað.
Þrátt fyrir þetta verður ekki
sagt að kirkjan hafl í gegnum tíð-
ina verið bólvirki frelsis, jafnrétt-
is, bræðralags eða annarra fag-
urra hugsjóna sem byggjast á jafn-
stöðu allra manna. Oftast hefur
varðstaða af þessu tagi þvert á
móti komið í hlut minnihluta-
hópa, t.d. dulhyggjumanna á jaðri
kirkjunnar eða þeirra sem hún
hefur dæmt villumenn og úthýst
úr sínum röðum. Einstaka páfi
veitti slíkum baráttumálum þó lið
en þeir komu flestir úr röðum
klausturmanna og héldu fast við
lífsform þeirra á páfastóli. Sjálf
hefur hin stofnunarbundna kirkja
lengst af verið allt of háð hinu ver-
aldlega valdi til að hún gæti dreg-
ið félagslegar ályktanir af hinum
trúarlega jafnréttisboðskap sínum.
Á eigin forsendum
í þessu efni hefur hagur kirkj-
unnar mjög breyst til batnaðar.
Með eflingu trúfrelsis, tilkomu
trúarlega hlutlauss ríkisvalds
og þróun hins veraldlega samfé-
lags og stofana þess hefur frelsi
kirkjunnar aukist Hún er ekki
lengur neydd til að vera varð-
hundur valdsstjórnarinnar eða
skuldbundin til að gegna fjöl-
mörgum veraldlegum hlutverk-
um með öllum þeim hagsmuna-
tengslum sem því fylgdi. Þvert á
móti getur hún nú byggt á eigin
forsendum í ríkari mæli en
nokkru sinni fyrr.
Þetta frelsi ber íslensku þjóð-
kirkjunni að nýta til að fara í far-
arbroddi á sviði jafnréttismála,
bæði í eigin starfl og út á við. Hér
er þó ekki aðeins átt við jafnrétti
karla og kvenna heldur baráttu
gegn öllu misrétti sem kann að
leynast i samfélagi okkar.
Hjalti Hugason
Skoðanir annarra
Islenskur arkitektúr
„Arkitektúr á íslandi hefur einna helst einkennst
af ákveðinni sundurgerð; í Reykjavik gefur til dæm-
is vart að líta tvö hús teiknuð í sama stíl. Hefur sum-
um fundist þetta skemmtilegt en öðrum fundist nóg
um misleitnina...Þótt það hafi vissulega verið einn
af kostum íslensks arkitektúrs hve víða hann hefur
sótt áhrif hlýtur það að vera okkur kappsmál að
varðveita sérkenni, þekkingu og reynslu okkar í
þessu fagi; það verður ekki gert nema með því að is-
lenskir arkitektar geti að minnsta kosti hlotið hluta
menntunar sinnar hérlendis."
Úr forystugrein Mbl. 30. júní.
Heilbrigðiskerfið allt undir
„Niðurskurður síðustu ára var réttlættur með
efnahagskreppu; góðærið kallar á úrbætur og hjúkr-
unarfræðingar eru bara fyrstir í langri röð. Ríkis-
valdið má ekki líta á þau verkefni sem framundan
eru sem afmörkuð launastríð og reddingar fyrir
hom. Heilbrigðiskerfið er allt undir. Því er verulegt
áfall að missa deiluna við hjúkranarfræðinga út í
þann farveg sem hún er nú í.“
Stefán Jón Hafstein í Degi 30. júní.
Sátt um kvótakerfið
„Margir halda því fram að kyótakerfið valdi
byggðaröskun. En koma slíkir menn með nokkrar
tillögur. Auðlindagjald og opinber uppboð myndu
aðeins gera illt verra...Úr því mikiU meirihluti
landsmanna er sáttur við kvótakerfið í grandvallar-
atriðum ættu menn að leggja mesta áherslu á að full-
komna það landi og þjóð til blessunar í stað þess að
vera sífellt að rífast um arðinn af því. Um hann gilda
almennar reglur í þjóðfélaginu, þar sem sjávarútveg-
ur er ekkert ööravísi en aðrir atvinnuvegir."
Jóhann J. Ólafsson í Mbl. 30. júní.