Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1999, Blaðsíða 28

2« |'iðtal
LAUGARDAGUR 9. JANÚAR 1999
Hann segist hafa álpast þetta
áfram í lífinu, aldrei œtlað sér
aö verða neitt. En tónlistin var
honum eins og sólarljósið
blóminu, tónarnir hafa leitað
hann uppi og hann hefur hlýtt
kalli þeirra. Þess vegna varð
hann bœði undrandi ogglaður
þegar hann fékk þrjú símtöl í
sömu vikunni fyrir réttu ári
frá fólki sem vildi heiðra hann
fyrir störf hans í þágu tónlist-
arlífs á íslandi. Þetta voru Vá-
tryggingafélag íslands, ís-
landsbanki og DV, en fram-
kvœmdastjórn Menningarverð-
launa DV afréð í fyrra að
halda upp á 20 ára afmœli
verðlaunanna með því að velja
sérstakan heiðursverölauna-
hafa - og varð sammála um að
sá heiður væri best kominn hjá
honum.
Mér þótti afskaplega vænt um
þessi verðlaun," segir Jónas
Ingimundarson pianóleik-
ari, „þó ég efist stórlega um
að ég eigi þau skilið."
Þetta getur hann sagt þó að hann
hafi í þrjá áratugi unnið af heitri
ástríðu að því að efla almennt tónlist-
arlíf á landinu. Hann hefur ferðast
um allt land og haldið tónleika þar
sem hann sameinar iðulega tónlist og
skemmtilega fræðslu, hann hefur gert
íslenska einsöngslagið að eftirsóttu
ljúfmeti fyrir stórsöngvara og hann
var frumkvöðullinn að verkefninu
Tónlist fyrir alla sem sendir okkar
bestu listamenn skipulega inn í skól-
ana þar sem þeir halda hundruö tón-
leika á ári fyrir þúsundir grunnskóla-
nema og ljúka tónleikaröðinni með
opinberum tónleikum fyrir foreldra
bamanna og annan almenning í bæ
eða byggöarlagi.
Ástæða þess að við leitum Jónas
uppi núna á fallegu heimili hans og
Ágústu Hauksdóttur tónlistarkennara
í Kópavogi eru tímamót í lífi hans og
tónlistarlífi í landinu: Nýtt tónlistar-
hús er risið í Kópavogi, ekki síst fyrir
atbeina hans. En áður en við fáum þá
sögu viljum við bakgrunninn.
Besta fermingargjöfin
„Ég er fæddur á Bergþórshvoli og
er stoltur af því,“ byrjar hann frásögn
sína. „Ég fæddist i maí árið 1944, rétt
áður en ísland varð lýðveldi, af
bændafólki kominn eins langt og aug-
að eygir. Fólkið mitt er frá Voðmúla-
staðahverfmu í Austur-Landeyjum.
Þar voru fjórir bæir í þyrpingu og
bærinn sem faðir minn er frá gekk
undir nafninu „Söng-hjáleigan“. Þar
ólst upp tólf systkina hópur sem allur
söng! Faðir minn fékk tækifæri til að
læra á orgelharmoníum í þrjár vikur
og var alltaf meö syngjandi hóp í
kringum sig hvar sem hann bjó. Móð-
ir mín var úr sama hverfi og raunar
náskyld fóður mínum. Það er svo mik-
ill skyldleiki í fjölskyldu minni að ég
þarf aldrei að fara á ættarmót; ég lít
bara í spegil!“
Foreldrar Jónasar brugðu búi fljót-
lega og fluttust á Selfoss þar sem
pabbi hans varð verkstjóri hjá Kaup-
félaginu. Þar æfði hann kór heima í
stofu og Jónas man aldrei eftir sér
öðruvísi í æsku en skriðandi á milli
fóta á syngjandi fólki og leggjandi
eyra við útvarpstækið þegar þaðan
barst tónlist.
„Það var enginn hvati i umhverf-
inu að öðru leyti, engin markviss upp-
fræðsla, ekkert talað um að ég þyrfti
að læra á hljóðfæri; en tónlistin var
ríkur þáttur í lifi mínu á uppvaxtarár-
unum. Fólk eins og María Callas,
Jónas Ingimundarson tekur við heiðursverðlaunum DV 1998. DV-mynd ÞÖK
Jussi Björling og íslensku söngvar-
amir, Pétur, Þuríður, Guðmundur og
þau öll, voru leikfélagar mínir - ég sat
um að hlusta þegar ég heyrði á þau
minnst. Fjölskylda mín leit á tónlist
sem nauðsynlegan hlut ef þurfti að
gifta fólk eða koma manni í gröfma og
faðir minn var mjög laginn kórstjóri,
en hann leit aldrei á tónlist sem at-
vinnugrein - enda var það ekki al-
gengt á þessum árum.“
- Hvenær byrjaðirðu að læra á
hljóðfæri?
„Þegar ég var strákur á Selfossi
voru engir tónlistarskólar á Suður-
landi. Foreldrar mínir skildu þegar ég
var ellefu ára, ég fluttist með fóður
mínum til Þorlákshafnar en móðir
min fór til Reykjavíkur. Þá var lítil
byggð í Þorlákshöfn og enginn skóli
og ég sótti skóla í Hveragerði. Ég bjó
hjá Ingunni Bjamadóttur, mjög sér-
stakri konu og lagasmið, og var líka
svo gæfúsamur að Kristján skáld frá
Djúpalæk varð kennarinn minn og
vinur. Ég kynntist líka Jóhannesi úr
Kötlum, séra Helga Sveinssyni sem
fermdi mig og Gunnari Benediktssyni
sem var skólastjórinn minn. Jóhann-
es varð einna fyrstur til að hrósa mér
fyrir píanóleik, þá spilaði ég á ein-
hverri skólaskemmtun og hann kom
til mín á eftir og hvatti mig eindregið
til að halda áfram að læra.
I Hveragerði var merkilegt menn-
ingarsamfélag á þessum árum. Ég
kom sem sagt úr Þorlákshöfn þar sem
vora vinnubúðir: fólk vaknaði á
morgnana og fór í vinnu, fékk af-
markaða kaffi- og matartíma en vann
annars myrkranna á milli við að
bjarga verðmætum úr sjó. Allir vom í
vinnu - í þeim bæ bjó ekkert gamal-
menni. í Hveragerði varð maður al-
veg undrandi á því að hitta fólk
heima hjá sér um hádaginn! Fullfrisk-
ir menn alltaf heima! Þá vora þeir að
skrifa sögur og yrkja ljóð. Þetta var
allt önnur veröld og mér fannst hún
afar forvitnileg. Og að kynnast manni
eins og Kristjáni sem tók mann í
heimspekihomið reglulega var mjög
gefandi.
Á Hveragerðisárunum eignaðist ég
harmoníku og fór að spOa á skólaböll-
um og hafði mjög gaman af því. Föð-
urfjölskyldan mín bjó þá orðið mestöll
í Reykjavík í einu stóru ættarsetri á
Grettisgötunni; það fólk bauð mér að
vera hjá sér vorið 1959 og gaf mér í
fermingargjöf fyrstu píanótímana hjá
konu vestur á Víðimel sem hét Leo-
Við hefðum aldrei sætt okkur við að kvæði Jónasar Hallgrímssonar væru ekki til
á bók heldur gengju í Ijósrituðum neðanjarðaruppskriftum, en til skamms tíma
sættum við okkur við slíka meðferð á íslenskum einsöngslögum.
poldina Eiriks. Afskaplega elskuleg
kona og góður kennari.
Ég hef grun um að einn fóður-
bræðra minna, Leifur hét hann, hafi
fengið þessa hugmynd þegar hann
heyrði mig spila á harmoníkuna og
vildi ekki að einn af ættinni endaði
ferO sinn sem gutlari á sveitaböUum
heldur fengi að læra eitthvað. Reynd-
ar varð hans ógæfa mín gæfa þvf
hann var svo Ula farinn af sjúkleika
sem varð honum að aldurtOa rétt
rúmlega þrítugum að hann sat orðið
hreyfmgarlaus í sama stólnum, við
hliðina á píanóinu þar sem ég átti að
æfa mig aUan daginn. Og þegar tán-
ingaveOún greip mig og ég vOdi fara í
bíó þá sagði hann: „Ég get ekki farið f
bíó!“ Og það varð tO þess að ég settist
aftur og hélt áfram að æfa mig!
Þegar ég fór að kenna sjálfur komst
ég að því að ég hafði lært á þessum
tveimur mánuðum það sem nemend-
ur mínir eyddu fimm tO átta árum í
að læra. Ég var auðvitað eldri, tók vel
við og hafði mjög góðan kennara, en
ég fékk líka þetta aðhald ffá frænda
mínum."
Qflugur hópur
- Þá hefurðu komist á bragðið?
„Ja, ég ætlaði mér aldrei að verða
neitt, eins og sést á því að það var
móðfr mín sem sótti um skólavist í
tónlistarskóla fyrir mig mn haustið.
Þegar hún upplýsti í skólanum hvað
ég væri gamall var hún spurð að því
hvort ég vOdi ekki frekar læra á
trompet en píanó! Eða básúnu. Það
þóttu ekki miklir möguleikar á að ná
árangri i píanóleik þegar maður byrj-
aði svona seint. En ég tók inntökupróf
og komst tO Rögnvalds Sigurjónsson-
ar. Ég fór ekki í neinn annan fram-
haldsskóla en sótti þó kvöldnámskeið
í stærðfræði og bókfærslu og slíku.
Síðar fór ég í tónmenntakennaradeUd
í Tónlistarskólaniun og lærði ýmis-
legt praktískt sem ég hef aldrei séð
eftir. Áhugi minn á uppeldismálum
og Tónlist fyrir aUa á rætur þar.
Ýmsir kennarar mínir í skólanum
höfðu mikO áhrif á mig, tO dæmis Ró-
bert Abraham Ottósson sem vakti
áhuga minn á kórstjóm - og ekki bara
minn. Við útskrifuðumst öU sarnan
þama úr tónmenntadeUdinni: Jón
Stefánsson, Þorgerður IngóUsdóttir,
EgiU Friðleifsson og fleiri; mjög öflug-
ur hópur sem hefúr unnið markvisst
að tónlistaruppeldi síðan.
Eftir tónmenntakennaraprófið fór
ég svo í píanónám hjá Áma Kristjáns-
syni sem varð mér mikið gæfuspor.
Því námi er enn ekki lokið því mér
fmnst hann enn sitja við hliðina á
mér. 1967 fór ég tO Vínarborgar í
framhaldsnám í píanóleik og var þar
í þrjú ár. Þegar ég kom heim settist ég
að á Selfossi ásamt konu minni og
bami. Þá var kominn þar tónlistar-
skóli sem við fórum bæði að kenna
við og ég byrjaði strax að stjóma kór!
í tuttugu ár var ég virkur kórstjóri en
við bjuggum ekki á Selfossi nema fjög-
ur ár. Þar varð þó tO fyrsti visirinn að
Tónlist fyrir aUa. Þá héldum við sex
tónleika sama daginn í SeUbssbíói fýr-
ir grunnskólanema þar sem fram
komu bæði atvinnumenn í tónlist og
nemendur okkar. Við bjuggum tU efn-
isskrá sem var sérhönnuð fýrir hvem
aldurshóp en báðum bömin svo að
skOa tO foreldra sinna að um kvöldið
yrði sérstök skemmtun fyrir fuU-
orðna. Skemmst er frá því að segja að
svo margir komu um kvöldið að það
urðu hrein vandræði! Eftir það tók ég
upp þann sið að heimsækja skóla þar
sem ég hélt tónleika. Það á að gefa
bömum hlutdeUd í listinni. Mér
fmnst við eiga svo marga framúrskar-
andi listamenn sem við eigum að nýta
okkur tfl hins ýtrasta tO að ala okkur
upp. Það er ekki lítil upplifún fýrir
sex-átta ára böm að fá Diddú sjálfa í
heimsókn, Kristin Sigmundsson eða
Blásarakvintett Reykjavíkur. Það er