Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1999, Blaðsíða 29

jLj'V'" LAUGARDAGUR 9. JANÚAR 1999
★ ★
á því aö þið erað alltaf að flytja sömu
lögin?“ Ég varð hálfhvumsa við, taldi
mig nú hafa verið að reyna að finna
ýmislegt og sagði honum það. En
hann hélt fast við sitt og raddi úr sér
fjölda titla sem ég hafði aidrei heyrt
nefnda. Við hittumst svo nokkra
seinna og bárum saman bækur okkar,
bjuggum til langa lista yfir allt sem
við mundum eftir og svo fór hann að
leita - á bókasöfnum, skjalasöfnum og
hjá einstaklingum - og ég líka. Og
núna geturðu séð hér á nokkrum
hillumetram rétt innan við 3000 is-
lensk einsöngslög sem mörg hver
vora alveg við það að glatast. I þenn-
an stabba sótti ég í tónleikaröðina
sem við kölluðum „íslenska ein-
söngslagið" sem hefur komið út á ijór-
um geisladiskum og von á tveimur i
viðbót um aldamótin."
ístran farin
Fólk hefur tekið eftir því í haust að
aflýst hefur verið tónleikum með
Jónasi og orðrómur farið sem eldur í
sinu um bæinn að hann sé fárveikur.
Jónas er léttur í máli um þessi veik-
indi og vill sem minnst um þau tala
en segir þó með eftirgangsmunum
undan og ofan af þeim.
„Það þurfti að fjarlægja hluta af
mínu stærsta persónulega einkenni
sem var istran," segir Jónas kíminn
og strýkur magann. „Hún reyndist
vera vökvafyllt blaðra sem ég hef
sennilega verið með ævilangt. Við
rannsókn komu svo í ljós eitlastækk-
anir sem ég er í meðferð við núna og
hef þurft að halda mig til hlés um
skeið. En ég kem aftur,
það er engin hætta á
öðra.“
- Hvemig uppgötvaðist
þessi blaðra?
„Hún uppgötvaðist
þannig að ég fékk verk í
eyra og fór til læknis,"
segir Jónas og heldur
áfram þegar hláturinn
rénar: „Þegar þangað
kom var verkurinn horf-
inn og í vandræðum mín-
um sagði ég lækninum
frá þessari undarlegu
kúlu framan á mér sem
gerði mér orðið erfitt um
vik að binda á mig skóna.
Ég hélt að þetta væru ein-
tómar velmegunarafleið-
ingar en við athugun
kom annað i ljós.“
En Jónas er hamingjusamur yfir
því að hafa verið kominn á fætur þeg-
ar Tónlistarhús Kópavogs var vígt, og
nú snúum við okkur loks að því.
Látiðhljómaíhonum
„Öll þessi ár sem við höfum verið
að tala um var ég auðvitað í fullri
kennslu með tónleikastússinu en fyr-
ir nokkram árum var ég sá hamingju-
hrólfur að mér var boðið starf hér í
Kópavogi við tónlistarráðgjöf. Ég
hugsaði mig ekkert um, sagði bara já
takk. Eftir það hófst opinbert tón-
leikahald í Gerðarsafni sem hefur
komið Kópavogi inn á tónleikakortið.
Þó eru salir í Gerðarsafhi ætlaðir fyr-
ir myndlist, ekki tónleika fremur en
önnur hús á íslandi sem hafa veriö
notuð til tónleikahalds hingað til.
Rétt fyrir jól 1993 birtist hér í staö-
arblaði grein eftir Gunnar Birgisson
þar sem hann viðrar hugmyndir sín-
ar um menningarmiðstöð viö hliðina
á Gerðarsafni sem í ætti að vera tón-
listarskóli, myndlistarskóli, náttúra-
gripasafn og bókasafn, ásamt „fjöl-
nota sal“ sem tæki svona 100 manns í
sæti. Þegar ég sá þetta hoppaði ég upp
af æsingi. Enn einn salurinn, hugsaði
ég, sem gefúr tón-
listinni tækifæri án
þess að vera ætlaður
fyrir hana. Þeir eru
þrír í Gerðarsafhi fyr-
ir utan alla hina sal-
ina, í Gerðubergi,
Norræna húsinu,
Listasaftii íslands,
Hafnarborg . . . Ég
hringdi í Gunnar og
sagði honum að
þarna væri tækifæri
sem mætti ekki
sleppa til að gera sal
sérstaklega með þarf-
ir tónlistarinnar í
huga. „Hafið hann
stærri,“ sagði ég,
„fyrir 300 manns. Og
látið hljóma í hon-
um.“
Rétt eftir áramót
hringdi svo arkitekt-
inn, Jakob Líndal, í
mig og sagði: „Hug-
myndir manna um
þennan sal hafa
breyst í grundvallar-
atriðum!"
Ég ætla ekki að segja þér hvað ég
varð glaður.
Stefán Einarsson hljómburðarsér-
fræðingur, sem starfar í Svíþjóö, var
staddur á landinu og kom á fund með
okkur og þar vora lagðar línur sam-
kvæmt hans fyrirmælum: Mér skilst
að það séu ekkert mjög mörg atriði
sem þurfa að vera til að hús hljómi,
ákveðið rúmmál per sæti, ákveðin
hæð yfir tóngjafa og svo framvegis, en
þau þurfa að vera og frá kröfum hans
hefur ekki verið hvikað. Ég skil ekki
núna af hverju aldrei áður hefur ver-
ið tekið tillit til þarfa tónlistarinnar
við byggingu menningarhúsa. Er það
af því að við eigum „bara“ 80 tónlist-
arskóla með yfir tólf þúsund nemend-
um? Og fjölda ómetanlegra tónlistar-
manna sem við eigum á hættu að
missa úr landi? Frábæra sinfóníu-
hljómsveit sem hefur hírst í kvik-
myndahúsi í öll þessi ár; þau era
byggð fyrir tónlist af bandi en ekki lif-
andi tónlist.
Allir vilja hafa okkur en tónlistin
hefúr alltaf verið gestur alls staðar.
Nú er loksins komið hús þar sem við
eigum heima - það er ekki félags-
heimili, ekki leikhús, ekki kirkja,
ekki kvikmyndahús; það er konsert-
salur og tónn þess er silfurklingjandi
og umvefjandi; ótrúlega fallegur. Þar
fer vel um alla og allir sjá það sem
fram fer. Maður nýtur með öllum
skilningarvitum."
Eins og fram hefúr komið i fréttum
hefúr Salurinn í Tónlistarhúsi Kópa-
vogs heppnast fúllkomlega. Það er
sama hvort 30 manns era þar inni eða
300, hljómburðurinn er jafngóður,
sama hvar setið er. Hann hentar töl-
uðu orði vel en tónlistin á fyrsta rétt.
„Viö höfúm eytt gríðarlegum krafti í
að sá, með tónlistarskólahaldi, kórum
og öðra grasrótarstarfi. Nú er komið
að uppskerutíma."
- Hvað sérðu fyrir þér?
„Ég sé fyrir mér aö Islendingar
verði fyrirmyndarþjóð í tónlistarmál-
um! Við höfúm alla burði til þess. Við
erum fá og kostir fámennisins era
þeir að við getum náð til allra. Tónlist
fyrir alla nær núorðið utan um meiri
hluta skólaæskunnar á landinu og
gefur tónlistarkennslunni aukinn byr.
Með bættri aðstöðu eins og Salnum
hér og stóra húsinu, þegar það rís,
getum við lyft grettistaki. Enginn er
glaðari en ég við þau tíðindi að nú
skuli reist tónlistarhús í Reykjavík,
en fréttin hefði verið enn þá áhrifa-
meiri ef henni hefði fylgt endanleg
ákvörðun um stað og stund þegar
framkvæmdir hefjast."
- En af hveiju tónlist fyrir alla? Af
hveiju ekki bara fýrir suma?
Jónas skellir upp úr: „Góð spum-
ing! Sko, í fyrsta lagi syngur enginn
maður í vondu skapi, en það er hægt
aö kveða burt leiðindin. Tónlistin læt-
ur okkur líða betur, gerir okkur að
betri manneskjum. Það er aldrei of
mikið af fallegum hlutum. Fegurðin
er það sem gildir." -SA
Það er ekki lítil upplifun fyrir sex til átta ára börn að fá
Diddú sjálfa í heimsókn eða Kristin Sigmundsson ...
Jónas Ingimundarson í Salnum í Tónlistarhúsi Kópavogs: Ég sé fyrir mér að íslendingar verði fyrirmyndarþjóð í tón-
listarmálum. DV-mynd GVA
sóun á verðmætum ef slíkir lista-
menn koma til dæmis á Hofsós og
halda tónleika en sleppa því alveg að
spila og syngja fyrir bömin.“
Ekkert almennilegt hljóðfæri í
höfuðborginni
- Hvenær fórstu að vinna með ein-
söngvurum?
„Það gerði ég eiginlega frá upphafi.
Ég var nemandi Einars Kristjánsson-
ar, okkar ástsæla söngvara, þann
tíma sem hann kenndi hér, og lék þá
oft undir hjá nemendum hans, fyrst af
tilviljun og til gamans en svo varð það
að vana. Sigríður Ella hélt sina fyrstu
tónleika í bamaskólanum í Þorláks-
höfn og þá spilaði ég með henni. Hún
hafði áhrif á það að við fórum til Vín-
ar. Svo fjölgaði slíkum tónleikum
smátt og smátt án þess að það væri
nokkuð planað sérstaklega.“
- Fannst þér það strax eiga vel við
þig?
„Mikið af hljóðfæraleik er eftiröp-
un eftir söng og píanóleikari sem ekki
syngur á sitt hljóðfæri er bara leið-
indafyrirbæri! Ég kom að tónlistinni
gegnum söng og hef alltaf laðast mjög
að honum.“
- Hvenær fæddist hugmyndin um
„íslenska einsöngslagið"?
„Frá 1970 hef ég haldið öðra hvor-
um megin við 50 tónleika á ári, út um
allt land og einnig erlendis. Þar af hef-
ur verulegur hluti verið tónleikar
með söngvurum. Og ég sá fljótt að
ástandið á íslensku lögunum sem
afltaf var verið að syngja var bágt.
Fólk var að koma með ljósrit af upp-
skriftum þar sem textinn var oft
brenglaður og nótumar ónákvæmar,
jafnvel að vinsælustu lögunum eins
og „Þú ert“ og „Draumalandinu".
Þetta er svona ámóta og að Jónas
Hallgrímsson væri ekki til á bók held-
ur gengju kvæðin hans í ljósrituðum
neðanjarðarappskriftum! Við hefðum
aldrei sætt okkur við það en til
skamms tíma sættum við okkur við
slíka meðferð á íslenskum einsöngs-
lögum.
Þegar ég kom til Reykjavíkur var ég
ráðinn að Tónlistarskólanum og Tón-
menntaskólanum sem stofnaði útibú í
Breiðholtinu. Þar kynntist ég Elísa-
betu Þórisdóttur og þegar hún varð
forstöðumaður Gerðubergs bað hún
mig um að koma þangað með eitthvað
af þeim tónleikum sem ég var með. Þar
var lélegt hljóðfæri og illa sæmandi
menningarmiðstöð höfuðborgarinnar
og í einhveiju æðiskasti fór ég til Dav-
íðs Oddssonar og sagði honum að mér
þætti einkennilegt að þurfa að fara i 50
kílómetra radíus frá Reykjavík til að
komast í almennilegt hljóðfæri! Eftir
nokkrar vikur var kominn þangað
Steinway-flygifl! Og Davíð hringdi til
mín og sagði að nú væri hljóðfærið
komið, nú yrði ég bara að nota það! Þá
urðu til „Ljóðatónleikar Gerðubergs"
fyrir forgöngu Elísabetar. Ég gerði að
skilyrði að prógrömmin yrðu vel úr
garði gerð, ljóðin þýdd á íslensku og
tónleikamir yrðu auglýstir sameigin-
lega eins og ein röð. Þetta heppnaðist
vel og fljótlega hlaut röðin að koma að
íslenskum einsöngslögum."
Þau era orðin æðimörg hljóðfærin
sem Jónas hefur lokkað til landsins
og hann sagði aðra sögu því til stað-
Leikið með Diddú.
festingar. 1 bæ einum lék Jónas með
frægri söngkonu í nýju og glæsilegu
hóteli. Hótelstjórinn gekk um sali og
sýndi Jónasi húsið afar stoltur en
stoltastur var hann yfir eldhúsinu
sem var búið hreint ótrúlegustu tækj-
um til matargerðar. Loks koma þeir
aftur í hráan salinn og staðarmaður
segir: „Svo vantar okkur hljóðfæri
hér. Mælirðu með einhverju?"
„Ja, ef þú ætlar að fá hljóðfæri sem
samsvarar eldhúsinu verðurðu að
kaupa tólf Steinway-flygla!" sagði
Jónas. Þegar hann kom næst var sá
fyrsti kominn í hús!
En áfram með einsöngslagið.
„Um þetta leyti var ég fenginn til að
leika með söngvurum í einhverjum
sjónvarpsþætti þar sem líka var
spjaflað við Trausta Jónsson veður-
fræðing," segir Jónas. „Hann kom til
mín í hléi á upptöku og segir formála-
laust: „Hvemig í ósköpunum stendur