Dagblaðið Vísir - DV - 15.01.1999, Blaðsíða 4

Þrjár kvikmyndir íranska leikstjórans
Mohsen Makhmalbaf:
Ahugi á kvik-
myndum og slæm
reynsla af pólitík
íranski leikstjórinn Mohsen
Makmalbaf er einn þekktasti leik-
stjóri írana en kvikmyndir þaðan
hafa verið að vekja mikla athygli á
undanförn-
um árum og
hafa unnið til
verðlauna á
alþjóðlegum
kvikmynda-
hátíðum. Á
Kvikmynda-
hátið í Reykjavík verða sýndar
þijár kvikmynda Makhmalbafs, Sal-
am Cinema (1994), Gabbeh (1995) og
Augnablik sakleysisins (Nu Va
Goldun, 1996), sem eiga það sameig-
inlegt að vera persónulegar og í
tveimur þeirra er Makhmalbaf ein
aðalpersónan.
Mohsen Makhmalbaf fæddist 29.
maí 1957 í þeim hluta Teheran þar
sem fátækt er einna mest og gerast
flestar kvikmynda hans, sem eru
fimmtán að tölu, í þessum
borgarhluta. Sækir hann oft
efniviðinn í fólkið sem þar
býr og hefur búið þar án
breyttra lífsskilyrða öldum
saman. Stuttu eftir að hann
fæddist yfirgaf faðir hans
íjölskylduna og þar sem móð-
ir hans þurfti að vinna fyrir
þeim ólst hann að mestu upp
hjá ömmu sinni sem var
mjög trúuð. Fimmtán ára
gamall varð hann að hætta í
skóla og fara út á vinnumarkaðinn
til að vinna fyrir fjölskyldu sinni.
Um sama leyti hóf hann afskipti af
pólitík. Eftir mótmæli við lögreglu-
stöð árið 1974 var hann handtekinn
og sat í fangelsi í flmm ár. Honum
var sleppt þegar keisaranum var
steypt af stóli árið 1979.
Þegar Mohsen Makhmalbaf var
laus úr fangelsi hætti hann öllum
afskiptum af pólitík, hóf skriftir og
á árunum 1980-1982 komu út eftir
hann smásögur, leikrit og ein skáld-
saga. Eftir það sneri hann sér að
kvikmyndum og leikstýrði sinni
fyrstu kvikmynd, Nasooh’s Repent-
ance, árið 1982. Hann viðurkenndi
síðar að hann hefði nánast ekkert
vitað um kvikmyndagerð þegar
hann gerði hana. Þetta átti eftir að
breytast og í dag er Mohsen Mak-
hmalbaf einn vinsælasti og virtasti
leikstjóri og rithöfundur i íran.
*Salam Cinema ÆSk
------------ -
Iran, 1994. Enskur texti.
Lelkstjórn, kllpplng og handrlt:
Mohsen Makhmalbaf.
Kvlkmyndataka: Mahmoud Kalari.
Tónllst: Shadrdad Rohani.
Lelkarar: Azadeh Zangeneh, Maryam
Keyhan, Feyzolah Ghashghai og Shag-
hayegh Djodat.
Salam Cinema
í Salam Cinema segir frá þekkt-
um leikstjóra, Mohsen Makmalbaf,
sem hefur á prjónunum að gera
kvikmynd til að fagna aldarafmæli
kvikmyndarinnar. Hann setur aug-
lýsingu í dagblað þar sem auglýst er
eftir eitt hundrað leikurum. Hann
hefur undirbúið sig fyrir að fá 1000
manns í viðtöl en 5000 manns birt-
ast sem leiðir til uppþots þar sem
margir umsækjendanna eru troðnir
Augnablik sannleikans
Fyrrverandi lögreglumaður á fer-
tugsaldri sem býr úti á landi heldur
til Teheran til að hitta leikstjórann
Salam Clnema.
kofa sínum. Hún heldur á litlu teppi
(gabbeh), sem hún hafði ofið fyrir
mörgum árum meðan hún var að
bíða eftir tilvonandi eiginmanni
sinum til að taka hana burt frá fjöl-
skyldu hennar. Á meðan gömlu
hjónin þvo teppið má segja að það
lifni við og segi sögu konunnar með-
an hún beið hjónabandsins. Við
fylgjumst með lífinu hjá bændafólk-
inum þar sem vakað er yfir sauð-
um, spunnið og ull lituð og teppi
búin til: „Lífið er litur,“ segir
frændi hinnar tilvonandi brúðar
meðan teppi eru gerð og ein úr fjöl-
skyldunni er að fæða barn.
Mohsen Makhmalbaf. Þeir höfðu
hist fyrir tuttugu árum þegar Mohs-
en var sautján ára og barðist gegn
keisaranum en þá hafði lögreglu-
maöurinn verið í þjónustu keisar-
ans og Mohsen hafði reynt að af-
vopna hann með þeim afleiðingum
að hann var settur í fangelsi. í stað
þess að bjóða lögreglumanninum
hlutverk í kvikmynd þá býður hann
honum um að hafa samstarf með að
búa til kvikmynd um þennan af-
drifaríka atburð í lífi þeirra beggja.
undir. Segja má að Makmalbaf geri
í Salam Cinema létt grín að sjálfum
sér og þjóðfélaginu sem hann býr í
og þegar umsækjendur eru spurðir
koma svörin oft skemmtilega á
óvart en lýsa um leið lífi og lifnað-
arháttum almennings í landinu.
Tónllst: Hossein Alizadeh.
Lelkarar: Shaghayeh Djodat, Hossein
Moharami, Rogheih Moharami og
Abbas Sayah.
Gabbeh
Gabbeh er nafn á sérstökum tepp-
um sem kvenfólk i Suðvestur-íran
býr til. í byrjun fylgjumst við með
gömlum hjónum sem koma út út
Nu Va Goldun
Lelkstjórn, kllpplng og handrlt:
Mohsen Makhmalbaf.
Kvlkmyndataka: Mahmoud Kalari.
Tónllst: Madjid Entezami.
Lelkarar: Mirhadi Tayebi, Ali Bakhshi,
Ammar Tafti og Maryam
Mahamadamini.
Gabbeh
Lelkstjórn, kllpplng og handrlt:
Mohsen Makhmalbaf.
Kvlkmyndataka: Mahmoud Kalari.
f Ó k U S 15. janúar 1999
Allt sem Dawn reynir er dæmt til að mistakast,
meðal annars sambönd
hennar við stráka. Það
er því ekki nema von
að hún hugsi hvort
ekki sé til betra líf fyrir
utan New Jersey.
Heather Matar-
azzo leikur
hina ellefu
ára gömlu
Dawn Wi-
ener.
Velkomin i
Welcome to the Dollhouse er
svört kómedía um hina ellefu
ára Dawn Wiener (Heather Mat-
arazzo) sem er miðbarn í fjöl-
skyldu sem býr í miðri New
Jersey. Það eru mjög fáir sem
skilja Dawn og oftast er hún
hötuð af skólafélögum sínum.
Dawn reynir sem hún getur að
setja um vinalegan svip gagn-
vart öðrum en er oftast misskil-
in og má segja að allt sem hún
reynir sé dæmt til að mistakast,
meðal annars sambönd hennar
við stráka. Það er því ekki
nema von að Dawn hugsi hvort
ekki sé til betra líf fyrir utan
New Jersey.
Welcome to the Dollhouse er
verðlaunuð kvikmynd og fékk
meðal annars aðalverðlaimin á
hinni virtu kvikmyndhátíð
óháðra framleiðenda í Sund-
ance árið 1996, þá fékk hún sér-
stök dómnefndarverðlaun í
Berlín sama ár. Þótt í myndinni
sé engin nekt og ekkert ofbeldi
þá gekk ekkert allt of vel að
manna hlutverkin. „Foreldrum
fannst víst handritið gefa mjög
neikvæða mynd af skóla- og fjöl-
skyldulífl," er haft eftir leik-
stjóranum Todd Solondz, sem
bætir einnig við að aðrir foreld-
ar hafi skilið húmorinn og fund-
ist handritið mjög gott og ekk-
ert væri athugavert við að böm
þeirra lékju í myndinni. Heat-
her Matarazzo, sem leikur
Dawn, var ellefu ára gömul þeg-
ar tökur fóru fram og þar sem
hún er nánast í öllum atriðum
myndarinnar reyndi mikið á
þessa ungu leikkonu sem þurfti
að eyða sumarfríinu sinna inn-
an skólaveggja í stað þess að
fara í körfuboltabúðir eins og
ætlunin hafði verið og segir
leikstjórinn að hann hafi verið
dauðhræddur um að hún mundi
missa áhugann þegar hún kæm-
ist að því hve seinlegt það væri
Welcome to £
T§| the Dollhouse
^ Bandaríkin, 1995. ísl. texti.
Leikstjórn og handrlt: Todd Solondz.
Kvikmyndataka: Randy Drummond.
Kllpping: Alan Oxman.
Tönllst: Jill Wisoff.
Lelkarar: Heather Matarazzo,
Brendan Sextonjr., Eric Mabius
og Matthew Faber.
að búa til kvikmynd: Sú
hræðsla var ástæðulaus," segir
Solondz, „það var mikil ánægja
að vinna með henni.“
Todd Solondz á ekki skemmti-
legar minningar frá upphafsár-
um sínum í kvikmyndum. Eftir
að hafa gert athyglisverðar
stuttmyndir var honum boðinn
þriggja mynda samningur hjá
Columbia: „Því miður var þessi
samningur og annar sem ég
hafði gert um handritsskrif með
alls konar gloppum og hafði ég
lítið að segja um hvað ég átti að
gera og því var eina ánægja mín
að geta sagt að ég hefði gert
þriggja mynda samning við Col-
umbia, enda fór það svo að
fyrsta mynd mín, Fear, Anxiety
and Depression (1989) var ekki
góð mynd og reynsla mín af
henni gerði það að verkum að
ég hætti í bransanum eða
kannski ættum við að segja
bransinn hætti við mig.“ Eftir
þessa reynslu gerðist Solondz
enskukennari fyrir rússneska
innflytjendur og segist hafa ver-
ið hamingjusamur í því starfi í
nokkur ár. Meðan hann var á
samningi hafði hann skrifað
handritið að Welcome to the
Dollhouse og þegar einn vinur
hans, lögfræðingur sem hafi les-
ið handritið bauðst til að hjálpa
honum við að fjármagna mynd-
ina sló hann til enda hafði hann
alltaf talið þetta handrit það
besta sem hann hafði skrifað.
Nýjasta kvikmynd Solondz
Happiness var frumsýnd seint á
síðasta ári og hefur hefur hún
vakið mikla athygli og sterk
viðhrögð.
Ofbeldisfull kvikmynd
þar sem lítið skilur á
milli raunveruleika og
blekkingar
Sá Ijóti
Með jöfnu mUlibih koma athygl-
isverðar kvikmyndir frá Nýja-Sjá-
landi sem minna heimsbyggðina á
að þar þrífst öflug kvikmyndagerð
og er The Ugly ein slíkra kvik-
mynda. Myndin gerist að mestu á
geðveikrahæli. Þar er fjöldamorð-
inginn Simon Carthwright (Paolo
Rotondo) lokaður inn þar sem
hann hefur ekki verið tahnn hæf-
m- th að gangast undir réttarhöld.
í fimm ár hefur gæslumaður hans
verið læknirinn Marlowe (Roy
Ward). Dag einn kemur til starfa
sálfræðingurinn Karen Shoemaker
(Rehecca Hohbs) og er hún fengin
th að taka viðtöl við Simon sem
hefur um tíma haldið þvi fram að
hann sé orðinn hehl á geðsmun-
um. Simon segir Karen að hann
hafi verið haldinn hlum anda
sem hafi stjórnað gerðum sínum
en nú sé sá fjandi farinn úr lík-
guna hans. Þótt sagan sé ekki
sennheg þá er framkoma Simons
slík að hún treystir honum í
fyrstu og jafnvel stendur sig að
þvi að trúa honum. Það renna þó
á hana tvær grímur þegar fer að
slá út í fyrir honum og brátt veit
hún ekki hvað er sannleikur og
hvað ekki.
Því fleiri sem mótsagnirnar
verða því ákveðnari verður hún í
að komast að því hver sannleikur-
inn er og hún er hrædd um að
hann sé skelfilegri en nokkuð ann-
að sem komið hefur af vörum
Simons.
Það er ekki aðeins að Simon
segi frá gerðum sínum heldur er í
Leikstjórn og handrit: Scott Reynolds.
Kvlkmyndataka: Simon Raby.
Tónlist: Victoria Kelly.
Leikarar: Paolo Rotondo, Rebecca Hobbs,
Jennifer Ward-Lealand og Roy Ward.
Paolo Rotondo lelkur titllhlutverkiö
í The Ugly.
nokkrum atriðum farið aftur í
tímann, aht th þess er Simon var
lítill drengur í umsjá hálfklikk-
aðrar móður. Leikstjórinn Scott
Reynolds er ekkert að hlífa áhorf-
andanum sem á erfitt með að gera
sér grein fyrir hvað er raunveru-
leiki og hvað er blekking. The
Ugly, sem þykir mjög ofbeldisfúh,
hefur unnið th ýmissa verðlauna
á kvikmyndahátíðum, meðal ann-
ars var Reynolds valinn besti leik-
stjórinn á Katalónsku kvikmynda-
hátíðinni í Sitges.
Þusund undur alheimsins
Franska kvikmyndin Þúsund
undur alheimsins (Mhle mer-
veilles de l’universe) er frá ár-
inu 1997 og er stjómað af Jean-
Michel Roux. Um er að ræða
dramatíska framtíðarmynd sem
fengið hefur góða dóma. Var
hún meðal annars tilnefnd sem
besta kvikmynd á Fantasporto-
kvikmyndhátíðinni þar sem ein-
göngu framtíðarmyndir eru
sýndar. Þekktir leikarar eru í
Frakkland, 1997.
Mille merveilles de *
l'universe
Leikstjóri: Jean-Michel Roux.
Lelkarar: Julie Delphy, Pascale Bussieres,
Tchéky Karyo, Chick Ortega og
Maria de Medeiros.
hlutverkum í myndinni. Má þar
nefna Julie Delphy, Tchéky Kar-
yo og Maria de Medeiros.