Dagblaðið Vísir - DV - 16.01.1999, Blaðsíða 18

18
LAUGARDAGUR 16. JANÚAR 1999 UV
fóygarðshornið
Krossferð barnanna
Upp úr seinna stríði - löngu fyr-
ir daga bítlaæðis og skipulegrar
unglingauppreisnar - ríkti ævin-
lega stríðsástand í miðbæ Reykja-
víkur á gamlárskvöld. Bærinn
fylltist af blindfullum krökkum
sem gerðu aðsúg að lögreglunni,
reyndu að sprengja upp lögreglu-
stöðina og hvað annað sem á vegi
þeirra varð - vinsælt var líka að
reyna að sprengja Jón Sigurðsson
af stalli sínum á Austurvelli. Var
þetta tákn um rótleysi tímanna þá?
Vissulega.
Þegar ég var unglingur í Voga-
skóla á sjöunda og fram á áttunda
áratuginn enduðu skólaskemmtan-
ir iðulega með rúðubrotum, við
sungum: í skólanum í skólanum er
leiðinlegt að vera / að rífa kjaft við
kennarann og kasta skít í meistar-
ann... Þeir fengu það óþvegið:
kennarar voru lagðir sumir hverj-
ir í þvilíkt einelti að þeir gengu
með taugaveiklunarkippi í andliti
inn í tima til okkar - sem þó áttum
að heita góðu bömin. Einn kenn-
ari mátti þola aö hurðarhúnninn
var rækilega hitaður með
kveikjara áður en hann kom og
greip hressilega um hann til að
opna kennslustofuna - og skað-
brenndist. Var það tákn um rót-
leysi æskunnar og algjört virðing-
arleysi hennar fyrir þekkingu og
menntun? Að sjálfsögðu.
Sögur gengu um ástand mála á
Króknum á gamlárskvöld, á Sel-
fossi, í Vestmannaeyjum og víðar.
Þá var herútboð í Krossferð Bam-
anna. Þá var bærinn í herkvi
drukkinna bama og unglinga sem
fóm með ófriði sem minnti á kyn-
þáttaóeirðir í Bandaríkjunum á
sjöunda áratugnum: þau reistu
götuvígi, þau kveiktu í bílum.
Annálar alþýðunnar herma að
krakkamir hafi á gamlárskvöld á
áttunda áratugnum náð að
sprengja sér leið inn á lögreglu-
stöðina á Króknum og frelsað þar
alla fanga, ákaft eggjaðir af göml-
um hestamönnum og kvæðagörp-
um. Árið eftir barst lögreglunni
liðsauki að sunnan sem stóðu eins
og friðargæsluliðar Sameinuðu
þjóðanna á hverju horni og sendu
hvern mann á ferli heim. Frá þess-
um atburðum var aldrei sagt fyrr
en í skáldsögu Kristjáns B. Jónas-
sonar, Snákabani.
Vora þessi ósköp til marks um
djúpa vansælu unga fólksins og að
eitthvað mikið og stórt væri að i
uppeldi þessara barna? Nema
hvað.
Munurinn á öllum þessum við-
burðum þá og sprengingunum í
Hagaskóla nú er sá að á áranum
áður lutu fjölmiðlar aga.
******
Fyrsta fórnarlamb fjölmiðlaum-
ræðu um váleg tíðindi er alltaf hið
sögulega samhengi atburðanna. Og
beint í kjölfarið siglir skinhelgin,
hræsnin og hneykslunargirnin.
Nokkrum strákum, óöraggum
stjórnendum, bókstafsbundnum
fræðsluyflrvöldum og hysterískum
fjölmiðlum tókst með samstilltu
átaki að skapa óöld í Hagaskóla.
Sprengingar innan um fólk er ekki
saklaust athæfi en það er barna-
skapur. Röng viðbrögð á sérhverju
stigi hafa síðan magnað ósköpin.
Afleiðingin er verra andrúmsloft í
skólanum - skemmtilegir, klárir
og finir krakkar era allt í einu
orðnir múgur í vitund samborgar-
anna og yfirvaldanna og það sem
verst er: sjálfra sín. Og múgur hef-
ur alltaf rangt fyrir sér.
Andrúmsloftiö er líka verra í
samfélaginu gervöllu. Tortryggni,
ótti, refsigleði og fordómar taka að
einkenna alla umræðuna langt
umfram tilefni: í fjölmiðlum, leigu-
bílum, hárgreiðslustofum og ann-
ars staðar þar sem umræðan mót-
ast er dregin upp mynd af gjör-
vallri æsku
landsins sem
þar fari skjáeyg
og froðufellandi
hryllingsbörn,
siðlaus og of-
beldisfullur
skríll, múgur
sem þurfi að
hýða. Fólk sem
sparkar í kviði
vanfærra
kvenna. í fjöl-
miðlum verður
eintala alltaf að
fleirtölu, dæmi
um einstaka
fólsku að al-
mennri reglu.
Það gleymist að
sá sem sparkar
í þungaðan
kvið er sykk-
ópat en ekki
æska landsins. Og sá sem slíkt ger-
ir má aldrei geta sagt: ég gerði
þetta út af þjóðfélagsástandinu...
Þegar öllu er á botninn hvolft
má kannski ímynda sér að óöldin í
Hagaskóla sé ekki endilega til
marks um að okkur hafi borið
svona langt af leið, heldur hitt: að
svona skammt á veg séum við
komin. Því að öll dæmin sem rak-
in voru eru til marks um skort á
siðmenningu. Allt þetta færir okk-
ur heim sanninn um að íslenskt
samfélag er enn býsna villt. Hvern-
ig ætli flóttafólkinu frá fyrrum
Júgóslaviu líði á gamlárskvöld?
Hvað skyldi stemningin minna á?
Allt fýrverkeríið er ekkert annað
er glórulaus geggjun. Hömlulaust,
dásamleg og snargeggjuð sýning á
nýfengnu ríkidæmi - sambærileg
við herflokkana sem maður sér
stundum í sjónvarpinu frá stríðs-
svæðum Afríku sem fara um í
jeppum plaffandi
í djöfulmóð úr
hríðskotabyssun-
um sínum út í
loftið, af tómri
gleði.
******
„Listir fækka,
letin eykst, land
er fátækt, rúið, /
agann vantar,
illskan leikst, /
er við háska
búið.“ Orti Páll
Vídalín lögmað-
ur kringum alda-
mótin 1700 og
hvatti til meiri
aga. Rétt eins og
nú: Það er verið
að tala um gömul
gildi - að taka
þurfi upp agann
sem ríkti hér á
öldunum áður. Veit fólk hvað það
er að tala um? Þá ríkti hér barna-
þrælkun eins og við erum alltaf að
fordæma nú í Indlandi og Pakist-
an, nema hvað að hér á landi voru
bömin send út í öllum veðrum að
elta sauðfé upp um fjöll, daglega
máttu þau þræla nema á ferming-
ardaginn fengu þau að fara í spari-
föt rétt á meðan þau fermdust og
fóra að því búnu beint út í fjós. Er
það þetta sem fólk er að biðja um?
Er kannski verið að rugla með
hugtök? Þarf endilega að kenna
það við svo hvimleitt orð sem aga
að foreldrar eigi að hætta að vera
á harðahlaupum undan samvist-
um við börn sín á alls konar nám-
skeið og leikfimi og í aðrar tómar
stundir? Er afskiptaleysi foreldra
endilega agaleysi? Hafa ekki börn-
in hér nægan kross að bera þó að
auknar rassskellingar bætist ekki
þar við?
dagur í lífí
Myrkur músíkdagur í lífi Kjartans Ólafssonar, formanns Tónskáldafélags Islands:
Dagskrá um dagskrá
Brot af þriöjudeginum 12. janúar 1999.
10.00. Æfing Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands í Háskólabíói fyrir tónleika á Myrk-
um músíkdögum fóstudaginn 15. janúar.
12.10. Stuttur fundur með Helgu Hauks-
dóttir hjá Sinfóníunni vegna fyrirkomulags
sinfóníutónleikanna.
12.20. Símtal við Ævar Kjartansson,
málþingsstjóra og útvarpsmann, vegna
væntanlegs málþings um tónskáldið og
brautryðjandann Jón Leifs sem haldið
verður í Gerðubergi laugardaginn 16. janú-
ar, á eftir tónleikúm Blásarakvintetts
Reykjavíkur.
12.30. Símafundur með Mist Þorkelsdótt-
ur, ritara Tónskáldafélags íslands, vegna
tónleika Arnalds Arnarssonar gítarleikara
um kvöldið.
12.50. Vinna í tónveri Tölvutónlistar-
miðstöðvarinnar við nýtt verk mitt fyrir
kontrabassablokkflautu og tónband sem
samið er fyrir Camiliu Söderberg blokk-
flautuleikara og hún frumflytur á Myrkum
músíkdögum föstudaginn 22. janúar.
14.30. Símtal 'við Björn Th. Árnasson,
formann Félags íslenskra hljóðfæraleikara,
um samninga Tónskáldafélags íslands við
Ríkisútvarpið vegna Myrkra músíkdaga.
14.45. Simtal við Camerarctika-tónlist-
arhópinn vegna væntanlegra tónleika næst-
komandi sunnudag.
15.00. Símtal við Jón Árna, skólastjóra
Rafiðnaðarskólans, vegna væntanlegs tölvu-
námskeiðahalds í tónlist og myndlist á
næstunni.
15.15. Símtal við Mist Þorkelsdóttur vegna
tónleika Camerarctika tónlistarhópsins.
15.20. Áframhaldandi vinna í tónveri
Tölvutónlistarmiðstöðvarinnar við verkið
fyrir Camillu Söderberg blokkflautuleikara.
15.40. Símtal við Ævar Kjartansson
vegna málþings um Jón Leifs í Gerðubergi
16. janúar.
16.25. Símtal við Arnald Arnarsson
vegna væntanlegra tónleika um kvöldið.
16.35. Vinna við efnisskrá fyrir tónleika
Arnalds Arnarssonar um kvöldið.
17.15. Símtal við Hilmar Oddsson, kvik-
myndagerðarmann og leikstjóra myndar-
innar Tár úr steini“, vegna málþings um
Jón Leifs í Gerðubergi 16. janúar.
17.35. Símtal við Sigurð A. Magnússon
rithöfund vegna málþings um Jón Leifs í
Gerðubergi 16. janúar.
17.55. Simtal við Örn Magnússon píanó-
leikara vegna væntanlegra tónleika hans
og Finns Bjamasonar söngvara á sönglög-
um Jóns Leifs.
18.20. MANTRA.
18.35. Símtal við Valgeir, vefstjóra Sin-
fóníuhljómsveitar íslands, varðandi tón-
leikana á föstudag.
18.40. Símtal við Hjálmar H. Ragnarsson
tónskáld vegna upplýsinga í efnisskrá um
hljómsveitarverk Jóns Leifs „Tilbrigði við
tema eftir Beethoven" sem flutt verður á
sinfóníutónleikunum á föstudaginn.
19.00. Prentun efnisskrár fyrir tónleika
Arnalds Arnarssonar um kvöldið.
20.00. Salurinn í Kópavogi, undirbúning-
ur fyrir gítartónleika Amalds Arnarssonar.
20.30. Salurinn í Kópavogi, tónleikar
Amalds Arnarssonar á Myrkum músíkdög-
um 1999.
23.00. Undirbúningur fyrir morgundag-
inn vegna tónleika Finns og Arnars.