Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.1999, Blaðsíða 10
10
MÁNUDAGUR 25. JANÚAR 1999
Hestar
Aldrei stefnt aö því að verða
hrossaræktarráðunautur
- segir Ágúst Sigurösson frá Kirkjubæ
Ágúst Sigurðsson frá Kirkjubæ, hinn nýi hrossaræktarráðunautur. DV-mynd EJ
Eftir mikinn óróa meðal hrossaræktenda
undanfarin ár lauk deilunum með því að
Kristinn Hugason og Bændasamtökin gerðu
með sér starfslokasamning síðastliðið haust.
Kristinn hætti en Ágúst Sigurösson frá
Kirkjubæ var ráðinn í staðinn.
Ágúst er 34 ára, fæddur að Hólum í Hjalta-
dal en flutti ungur að Kirkjubæ á Rangárvöll-
um. Hann býr þar með konu sinni, Unni Ósk-
arsdóttur frá Hvolsvelli, og tveimur börnum,
og rekur Kirkjubæjarbúið með Guðjóni bróð-
ur sínum.
Ágúst er með doktorsgráðu i búfjárerfða-
fræði frá Uppsölum i Svíþjóð og útskrifaðist
árið 1996.
„Ég var í raun óviðbúinn því þegar mér var
boðið þetta starf og ég held ég verði að játa
það aö ég hef aldrei stefnt að því aö verða
hrossaræktarráðunautur,“ segir Ágúst.
Kynbótamat er sérgrein mín
„Ég hef aftur á móti verið í vinnu hjá
Bændasamtökunum um nokkurt skeið í af-
mörkuðum verkefnum og þekki þvi vel til þar
á bæ. Eitt af námsverkefnum mínum var til
dæmis unnið fyrir Bændasamtökin. Doktors-
ritgerðin mín fjallaði reyndar að stærstum
hluta um þróun aðferða til útreiknings á al-
þjóðlegu kynbótamati og var hluti af stærra
samstarfsverkefni. Kynbótamat á fjölþjóða
grunni er þannig i raun sérgrein mín. Úr því
að ég er farinn að tala um kynbótamat þá vil
ég nefna að eitt af áhersluatriðum hjá mér í
starfl hrossaræktarráðunautar mun verða að
vinna að uppbyggingu á fjölþjóðlegum gagna-
grunni fyrir íslensk hross sem síðan mun
verða grunnur að kynbótamati fyrir islensk
hross á heimsvísu. Slíkur gagnagrunnur ætti
að nýtast hrossaræktendum og áhugafólki um
íslenska hestinn hvar sem er í heiminum, en
vísirinn að þessu sem hægt er að byggja út frá
er til nú þegar hér á íslandi.
Frá því að ég tók við starfi hrossaræktar-
ráðunautar nú um áramótin hef ég verið að
koma mér inn í málin, ræða við samstarfsfólk
mitt, og átta mig á stöðu þeirra mála sem
heyra undir starfið. Eitt fyrsta verkið var að
funda með fagráði hrossaræktar en fagráðið
hefur ákvörðunarvald hvað varðar stefnu í
kynbótum, rannsóknum, fræðslumálum og
þróunarstarfi greinarinnar. í Fagráði eru fjór-
ir fulltrúar skipaðir af Félagi hrossabænda,
þar af einn í samráði við LH, tveir frá Bænda-
samtökunum og einn úr rannsókna- og
kennslugeiranum. Formaður félags hrossa-
bænda er um leið formaður fagráðs en eins og
kunnugt er tók Kristinn Guðnason í Skarði
við stjómartaumum þar i haust. Landsráðu-
nautur í hrossarækt situr einnig í fagráði og
starfar þar sem eins konar framkvæmdastjóri.
Fréttir af þessum fundi eru þær helstar að
við vorum að undirbúa og skipuleggja sýn-
ingahald á árinu en reiknaö er með svipaðri
framkvæmd á því og verið hefur undanfarin
ár og verður að öllum líkindum byrjaö með
sýningu á stóðhestum i Gunnarsholti siðustu
vikuna í apríl."
Landsráðunautur taki þátt í dómum
„Fyrsta mál á dagskrá þessa fundar fagráðs
var þó tillaga frá Félagi hrossabænda um að
landsráðunautiu- myndi ekki taka þátt í dóm-
störfum. Miklar umræður urðu um málið en
það varð samhljóða ákvörðun fagráðsmanna
að miðað við núverandi skilgreiningu á starfi
landsráðunautar sé nauðsynlegt að hann taki
virkan þátt í dómstörfum. Rökin eru þau að
landsdómari er aðalkennari kynbótadómara
auk þess að vera ætluð stefnumótun í ræktun-
arstarfi og dómum og þarf af þeim sökum að
vera í góðri æfmgu við dóma. Dómsstörfm
krefjast æfingar og aftur æfingar til að öðlast
hæfni og sjálfstraust. Hitt er annað að engin
þörf er á því að landsdómari sitji í öllum dóm-
nefndum."
Kaupa þjónustu fagfólks
„Til að fólk hafi traust á dómstörfum þarf
aö mínu mati að leggja áherslu á nokkur at-
riði. í fyrsta lagi er nauðsynlegt að ræða á op-
inskáan hátt um ræktunartakmark í íslenskri
hrossarækt enda þurfa menn að vera í stórum
dráttum sammála um hvert eigi að stefha. Til
að opna þá umræðu nú, þegar nýir menn eru
að taka við, erum við að skipuleggja málfundi
um ræktunarmarkmið og hrossabúskap með
hrossaræktendum og hestafólki hringinn í
kringum landið nú í febrúar og mars. Við
Kristinn Guðnason munum halda þar stutt
framsöguerindi en megintilgangur fundanna
er að fá fólk til að tjá sig og koma hugmynd-
um sínum og skoðunum á framfæri til um-
ræðu.
Annað áhersluatriði er að menntun og
starfsþjálfun dómara sé traustvekjandi í hví-
vetna. Enda tel ég lykilatriði að fólk sem kem-
ur með hross til dóms skynji að það er fyrst
og fremst að kaupa þjónustu fagfólks.
Reglumar nú segja að dómari þurfi að vera
búfræðikandidat, en ég sé ekkert athugavert
við það að fólk með hliðstæða menntun og
þjálfun komi að dómstörfum, þar með talið út-
lendingar.
Ég tel að það sé góður kostur að dómarar
hafi verkreynslu og fagmenntun í reið-
mennsku auk framhaldsmenntunar í búfræði
eða einhverju hliðstæðu. Ég sé fyrir mér að
þetta er að gerast með samstarfi framhalds-
deildarinnar á Hvanneyri og Hólaskóla, og ég
hef engar áhyggjur af því að það verði hörgull
á hæfu fólki til dómsstarfa á næstu árum.
Hvað varðar dómafyrirkomulag að öðru
leyti þá held ég að núverandi kerfi sé að
mörgu leyti ágætt. Það er búið að prófa hvort
komi betur út að dómarar dæmi sjálfstætt eða
saman í dómnefnd og eru kostir og gallar við
báðar aðferðir. Svo virðist þó sem dómnefnd-
arfyrirkomulagið sé gallaminna og ég held að
ekki sé ástæða til að hræra meira í því í bili.“
Birta dóma á risaskjám eða Ijósa-
töflum
„Það er áhugamál hjá mér að gera kynbóta-
sýningar enn opnari en fyrr og jafnframt
meira spennandi fyrir áhorfendur. Með því að
birta dóm á ljósatöflu, risaskjá, eða þvilíku,
strax að afloknum dómi þannig að allir áhorf-
endur geti fylgst grannt með ættu sýningam-
ar að verða enn áhugaverðari. Ég held að
nauðsynlegt sé að gera eins vel og unnt er viö
hina fjölmörgu áhugasömu og þaulsætnu
áhorfendur kynbótasýninganna.
Það þarf að kanna kostnað við að koma
upplýsingunum á framfæri með þessum að-
ferðum en það væri gaman að gera þetta
svona a.m.k. á stærri mótum og nauðsynlegt
að gera ráðstafanir í þessa veru fyrir Lands-
mótið í Reykjavík árið 2000.
Margir vilja hafa sérstakan reiödómara
eins og í Þýskalandi. Ég hef kynnst því af eig-
in raun og starfað mikið sem reiðdómari er-
lendis. Reiðdómararnir fara á bak hverju
hrossi til að meta vilja og geðslag en einnig til
að sannreyna skoðanir sínar á öðrum hæfi-
leikum hrossins. Mín reynsla er sú að þetta sé
til hjálpar í sumum tilfellum, sérstaklega þeg-
ar um er að ræða einstaklega þjál og eftirgef-
anleg hross sem virka oft á tíðum ekki eins
viljug. Þó verður að segjast eins og er að í
langflestum tilfella ber reiðdómara og hinum
sem ekki prófa hrossið saman. Væru sýning-
amar ekki eins ásettar og tilfellið er hérlend-
is væri ég ekki í vafa um að prófa hrossin í
reið en taka verður með í reikninginn tímann
sem fer í þetta og vega það á móti því sem
ávinnst.
í fyrra hófu Þjóðverjar að dæma fyrir þjálni
hesta það sem þeir kalla Leichtrittkeit. Ég hef
ekki þekkingu á þessum dómum en hef í
hyggju að fara til Þýskalands í vor að kynna
mér það og önnur dómstörf í Þýskalandi bet-
ur. Fyrr get ég ekki tjáð mig um málið.
Ég tel afar brýnt að samræma þann dóm-
skala sem íslensk hross eru dæmd eftir víða
um lönd þó svo að ekki sé úrslitaatriði að ná-
kvæmlega eins sé staðið að öllum atriðum
dómstarfanna.
Viö erum að færast nær FEIF dómskalan-
um á þessu ári því búið er að ákveða að taka
upp dóma á feti í vor. Það hafa komiö fram
sterkar óskir um að fet væri dæmt, ekki síst
erlendis frá, enda er þetta ein af fimm gang-
tegundum íslenska hestsins. Ég tel sjálfsagt að
verða við þvi og fagna því að þessi ákvörðun
var tekin ekki síst með það í huga að ákveðið
var að útfæra þetta á þann hátt að fetsýning-
in félli inn i miðja sýningu. Það sem ávinnst
með þvi er hugsanlega tvíþætt. Annars vegar
fær hrossið hvíld í miðri sýningu og hins veg-
ar er sú tilgáta við lýði að við munum fá betri
upplýsingar um geðslag og vilja með því að
fylgjast með því hvemig hrossið bregst við
niðurhægingunni og því að spinna sig af feti
upp á annan gang.“
Erfiðast að dæma geðslag
„Það er mjög erfitt að dæma geðslag hrossa
og vilja, sérstaklega geðslag og hugsanlega
þarf að breyta skilgreiningu einkunnanna og
jafnvel sameina þær. Samspil þessara tveggja
þátta er hinn verðmæti eiginleiki sem við
erum að leita að.
Hvað varðar umræðu um ræktunarmark-
mið er margt sem líta þarf til og athuga. Dóm-
arar meta í dag fax og tagl hrossa og gefa ein-
kunn fyrir svokallaðan prúðleika. Það er ekki
nokkur vafi að þessi eiginleiki hefur mikið
markaðsvirði í dag og sennilega til langframa.
Hvorki einkunnir né kynbótamat prúöleika
hafa verið teknar inn í heildareinkunnir
hrossa. Mér finnst koma sterklega til greina
að vega prúðleikann sérstaklega inn í heilda-
einkunn kynbótamats.
Hið sama er ekki að segja um sérstaka liti
hrossa. Litir eru meira háðir tískusveiflum og
það sem er í tisku í dag verður það ekki endi-
lega eftir nokkur ár og því ómögulegt að
byggja liti sérstaklega inn i einkunn. Við þurf-
um hins vegar að vera meðvituð um þessa
sjaldgæfu liti, kannski sérstaklega þá sem
markaðurinn sér ekki um aö halda við. Það er
áhyggjuefni ef litaafbrigði týnast. Litförótt
hross eru til dæmis með sjaldgæf og má í raun
ætla að litforótt sé útrýmingarhættu í ís-
lenska hrossastofiiinum.
Ég hef mínar hugmyndir um eitt og annað
er viðkemur íslenskri hrossarækt en hef ein-
sett mér að koma inn í þetta starf með opnum
hug. Ég vil heyra hvað hrossaræktendur og
hestafólk hefur til málanna að leggja áður en
lengra er haldið og frekari ákvarðanir verða
teknar.
Rétt er að árétta að róttækar breytingar á
dómsskala eða ræktunarmarkmiðum verða
ekki gerðar á næstu vikum eða mánuðum,"
segir Ágúst.
Ágúst rekur Kirkjubæjarbúið ásamt
bróður sínum Guðjóni.
„Við erum búnir að marka einfalda stefnu
fyrir Kirkjubæjarbúið og henni verður fylgt.
Við reynum að komast í eins góða stóðhesta
og frekast er unnt, leggjum allt í að eiga góð-
ar hryssur til undaneldis og kappkostum að
hafa hrossin ekki fleirri en svo að hægt sé að
halda utan um hlutina sómasamlega. Síðan
gengur þetta náttúrlega upp og ofan, sumt
heppnast en annað ekki, eins og hjá öðrum.
Við tökum okkar áhættu og höldum í eina og
aðra sérvisku enda er svo óskaplega gaman að
rækta hross hér í frjálsræðinu á íslandi. Það
er varla neitt skemmtilegra, held ég“, segir
Ágúst Sigurðsson hrossaræktarráðunautur.
-EJ