Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.1999, Blaðsíða 25

MÁNUDAGUR 25. JANÚAR 1999
Rannsókn á fellibyljum gerir gagn:
Auðveldara að spá
fyrír um hamfarir
Samvinnuverkefni um rannsókn-
ir á fellibyljum, sem fram fór síð-
asta haust, hefur veitt visindamönn-
um gífurlegt magn gagna til rann-
sókna á nasstu mánuðum. Verkefnið
fólst í að senda flugvélar, hlaðnar
rannsóknartækjum af nýjustu
tækni, inn í ský fellibyljanna. Flug-
vélarnar fóru í tvöfalda til þrefalda
hæð venjulegra rannsóknarflugvéla
og gerðu þar ýmsar mælingar sem
ekki er hægt að gera með gervi-
hnattamyndatökum.
Að sögn þeirra sem hafa farið yfir
gögnin á síðustu mánuðum er magn
þeirra og gæði svo mikil að nánari
rannsóknir munu gera
mönnum kleift að gera
mun nákvæmari spár
um fellibylji en hingað
til hefur verið mögu-
legt.
Rannsóknirnar fóru
fram á tímabilinu milli
12. ágúst og 23. septem-
ber á síðasta ári og
rannsakaðir voru fjórir
fellibyljir, Bonnie,
Danielle, Earl og Geor-
ges, sem áttu upptök
sín á Atlantshafi. Eitt
af því sem vísinda-
menn hafa þegar kom-
ist að við rannsókn
gagnanna er að ferli
vinda inn og út úr felli-
byljum er mun flókn-
ara en áður hafði verið
talið.
Mikilvægt er að geta spáð fyrir um hegðun felli-
bylja með góðum fyrirvara.
Það efast enginn um að Satúrnus sé pláneta, með sína tignarlegu hringi.
Spurningin er hins vegar hvort geimgrjótið Plútó eigi skilið að verða nefnd-
ur í sömu andrá og Jörðin, Júpíter, Satúrnus og hinar plánetur sólkerfisins.
Plútó á undir högg að sækja:
Gæti misst stöðu sína sem pláneta
Geimvísindamenn deila rnn þess-
ar mundir harkalega um það hvort
eðlilegt sé að Plútó teljist pláneta.
Margir vilja nefnilega meina að
Plútó eigi frekar heima í hópi hala-
stjarna eða smástima.
Þessar deilur eru ekki nýjar af
nálinni, en á síðustu dögum hefur
hitnað verulega í kolunum eftir að
alþjóðlegt félag geimvísindamanna,
IAU, gerði skoðanakönnun meðal
meðlima sinna með tölvupósti. Þar
var spurt um það hvort flokka ætti
þetta litla grjót við endimörk sól-
kerfisins með öðru litlu geimgrjóti,
eða leyfa Plútó að vera áfram í hópi
„alvöru" reikistjama.
Plútó hefur alltaf verið talinn háif
undarleg reikistjama, sérstaklega
vegna þess að sporbaugur hans er
egglaga en ekki hringlaga eins og
hinna plánetanna. Þetta gerir það
t.d. að verkum að sporbaugur Plútó
sker sporbaug Neptúnusar, þannig
að á vissum tímapunktum er hann
nær Sólinni en Neptúnus.
Að undanfómu hafa geimvísinda-
menn fundið um 80 hluti í geimnum
sem hafa svipaðan sporbaug sem
einnig sker sporbaug Neptúnusar.
Þegar þeir ákváðu að búa til einn
hóp geimfyrirbæra til að flokka
saman alla þá hluti sem skera spor-
baug Neptúnusar fannst mörgum
sem verið væri að niðurlægja Plútó
og í kjölfar þess hófst hin heita um-
ræða um það hvað Plútó í rauninni
sé.
Áhöfn MÍR vinnur nú baki brotnu að því að koma geimspegli í gagnið, en hann á að geta lýst upp næturhimininn á
dimmum vetrarnóttum norðurhvels jarðar.
Tilraunir gerðar úti í geimnum:
Geimspeglar gætu
komið í stað götuljósa •
Áhöfiiin um borð í MÍR geimstöð-
inni býr sig nú undir að breiða út
stóran geimspegil í næsta mánuði.
Með slikum spegli verður hægt að
varpa sólarljósi til þess hluta jarðar
sem er dimmur hverju sinni, að
sögn Valery Lyndin, talsmanns
rússnesku geimferðastofnunarinn-
ar.
„Mögulegt væri að nota spegla
sem þessa tO að lýsa upp ákveðna
hluta jarðar að nóttu, eins og t.d.
þegar vinna þarf eitthvað ákveðið
verkefni, t.d. vinna hjálparstarf í
landshluta sem veröur fyrir nátt-
úruhamforum," segir hann. „Einnig
væri hægt að hugsa sér að lýsa upp
landssvæði á norðurhveli jarðar á
vetramóttmn til að draga úr notkun
götuljósa."
Tilraunin sem gerð verður 4. febr-
úar fer þannig fram að gamalt farm-
skip mun aftengjast MÍR og breiða
út hinn 25 metra langa spegil í allt
að 18 klukkusúmdir. Þeir sem gætu
orðið lýsingarinnar varir eru íbúar
á landamærum Bandarikjanna og
Kanada auk íbúa Hollands, Þýska-
lands, Tékklands, Úkraínu, Suður-
Rússlands og Kasakkstan. Þetta
verður önnur tilraunin af þessu
tagi, en áður var þetta reynt árið
1993 án þess að aukinnar birtu yrði
vart á jörðu.
Að sögn Lyndin á birtan frá
speglinum að verða álíka mikil og
birtan frá tunglinu - að því gefnu að
himinninn sé heiðskír. Þeir bjart-
sýnustu segja að vel sé mögulegt að
setja heilt speglakerfí á loft sem
væri hægt að nýta á ýmsan máta.
Nýr mHf|ul@iki
Veisluna nánast
hvar sem er.
Rent a tent tjöldin eru
virkilega falleg. Þau eru
sterk og auðveld í upp-
setningu. Mismunandi
stærðirfrá 12-300
manna.
Leigjum einnig borð,
bekki/stóla. Vinum
þínum finnst gaman
í tjaldveislu.
Hvað með ættarmótið
- afmælið -
brúðkaupið ?
Yjaláay ðigan
Skemmtilegt hf.
Dalbrekku 22, sími 544 5990
Leið til betra lífs
Miðvikudaginn 3. febrúar mun aukablað um mat,
líkamsrækt og heilsu fýlgja DV.
Meöal efnis veröur:
Sundleikfimi, barnaleikfimi, heilsurækt
forstjóranna,leikfimi fyrir veröandi mæöur, bætiefni,
uppskriftir, einkaþjálfun, fjölskyldan saman í líkamsrækt
o.fl.
Auglýsendum er bent á aö hafa
samband við Selmu Rut Magnúsdóttur,
auglýsingadeild
DV í síma 550 5720
sem allra fyrst, en þó eigi síðar en
fimmtudaginn 28. janúar.
Augiýsendur athugið!
Síðasti skiladagur auglýsinga
er fimmtudaginn 28. janúar.
'k