Dagblaðið Vísir - DV - 02.02.1999, Blaðsíða 12
12
ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1999
Fijálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfusfjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SlMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerö: (SAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblaö 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins I stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Samfylking eðalkratans
Alþýðuflokkurinn gleypti Alþýðubandalagið og Þjóð-
vaki gleypti Alþýðuflokkinn í prófkjöri Samfylkingarinn-
ar í Reykjavík. Þjóðvaki er kominn heim og raðaði sér í
efstu sæti framboðslistans, en Alþýðubandalagið stað-
festi, að það er að niðurlotum komið í pólitík.
Nú kljúfa forverar Alþýðubandalagsins ekki lengur Al-
þýðuflokkinn og skipta um nafn. Alþýðuflokkurinn hefur
snúið taflinu við, klýfur Alþýðubandalagið og skiptir um
nafn. En hann er áfram Alþýðuflokkurinn og hefur valið
sér týnda eðalkratann í efsta sæti framboðslistans.
Samfylkingin getur ekki vikið sér undan forustu eina
eðalkratans í þingmannssætum listans, Jóhönnu Sigurð-
ardóttur. Hún var um tíma hrakin úr áttavilltum flokki
sínum, en beið síns tíma og er nú komin heim með feikn-
arlegt fylgi og pálmann í höndunum.
Jóhanna Sigurðardóttir hefur reynzt öðruvísi en aðrir
stjómmálamenn íslenzkir. Hún er málefnafóst fremur en
samningalipur. Sem ráðherra tók hún ekki þátt í lúxus-
leikjum kofleganna. Sem leiðtogi stjórnarandstöðunnar
mun hún egna ferska storma gegn ládeyðunni.
Fyrirhuguð formennska Margrétar Frímannsdóttur í
Samfylkingunni er snögglega úr sögunni. Jóhanna Sig-
urðardóttir er hinn raunverulegi leiðtogi, enda mun
væntanlegt prófkjör í Reykjaneskjördæmi staðfesta, að
Alþýðuflokkurinn er allsráðandi í Samfylkingunni.
Alþýðubandalagið hefur raunar átt erfitt með að
manna sæti sín á sumum framboðslistum Samfylkingar-
innar í öðrum kjördæmum. Og væntanlegir þingmenn úr
röðum flokksins munu sóma sér vel í útvíkkuðum Al-
þýðuflokki undir róttækri forustu Jóhönnu.
Með prófkjörinu er Alþýðuflokkurinn loksins kominn
heim til sín sem eðalkrataflokkur Jóhönnu Sigurðardótt-
ur. Hann verður að vísu að skipta um nafn og kafla sig
Samfylkingu jafnaðarmanna til að minna á, að hann sé
breiðfylking íslenzkrar stjómarandstöðu.
Þótt margir Alþýðubandalagsmenn séu ósáttir við út-
komuna og sumir þeirra hverfi á vit annarra framboða,
er ljóst, að prófkjörið í Reykjavík markar þau tímamót,
að samfylkingin er ekki lengur höfð að háði og spotti og
getur farið að afla sér fylgis óákveðinna kjósenda.
Fram að prófkjörinu birtist samfylking jafnaðarmanna
almenningi sem hópur hagsmunagæzlufólks, sem þjark-
aði endalaust um hólf og sæti á framboðslistum. Nú er
það svartnættisskeið að baki. Samfylkingin er komin
með kunnuglegan svip, sem getur aflað fýlgis.
Núverandi ríkisstjórnarflokkar vilja gjarna halda
áfram samstarfi sínu eftir kosningar. Eftir prófkjörið í
Reykjavík er útvíkkaði krataflokkurinn undir stjórn
Þjóðvaka orðinn að sterkri stjórnarandstöðu, sem hefur
burði til að velgja ríkisstjóminni undir uggum.
Ekki er enn hægt að sjá, hvort samfylking jafnaðar-
manna verður að hliðstæðu afli og jafnaðarflokkar víða
um Vestur-Evrópu. Fyrir prófkjör var tómt mál að tala
um slíkt, en nú er skyndilega unnt að leika sér að hug-
myndum um eitthvert slíkt ferli hér á landi.
Fá eða engin dæmi þess em hér, að eitt prófkjör valdi
slíkum straumhvörfum sem þetta. Fyrirfram var vitað,
að í því mundi felast sögulegt uppgjör tveggja stjómmála-
flokka um arfleifð upphaflega Alþýðuflokksins, en út-
koman var eindregnari en menn bjuggust við.
Alþýðuflokkurinn hefur gleypt Alþýðubandalagið og
Þjóðvaki hefur gleypt Alþýðuflokkinn. Til valda í
samfylkingunni hefur brotizt sjálfur eðalkratinn.
Jónas Kristjánsson
Tryggja ber aðgengi Alþingis að kerfinu, svo að þingmenn geti sinnt stjórnarskrárbundnu eftirlitshlutverki sínu
með framkvæmdavaldinu, segir m.a. í grein Árna.
Opnum stjórn-
kerfið
Stjórnkerfið á að
vera opið og gagn-
sætt. Á þeim vett-
vangi hefur miðað í
rétta átt á umliðnum
árum, sumpart
vegna þess að aðild
okkar að EES og þar
með tenging okkar
regluverki ESB hef-
ur sett á okkur stífar
kvaðir um að fara
eftir sameiginlegum
reglum Evrópusam-
bandsins á þessum
og fleiri sviðum. Það
er umhugsunarvert
að við þurfum að fá
þrýsting „að utan“
til að taka okkur tak
varðandi samskipti
„kerfisins" og ein-
staklinganna sem
hið fyrrnefnda er
sett á stofn til að
þjóna. - Ég vil nefna
hér nokkur atriði
sem brýnt er að tek-
ið verði á fyrr en síð-
ar.
Upplýsingalög
Kjallarinn
Guðmundur Árni
Stefánsson
ur verið á því. Kveður
svo rammt að því að
erindum fólks er ekki
svarað innan tilskilins
frests og lögvarið að-
gengi að upplýsingum
er stundum torsótt.
Uppstokkun
raðuneyta
Ég vil stokka upp
skiptingu ráðuneyt-
anna og verkefni
þeirra. Til greina kem-
ur að sameina at-
vinnuvegaráðuneytin
í eitt, huga að stofnun
jafnréttisráðuneytis og
skipta heilbrigðis- og
tryggingamálaráðu-
neytinu (sem í dag tek-
alþingismaður
„Þaö er umhugsunarvert að viö
þurfum að fá þrýsting „að utan“
til að taka okkur tak varðandi
samskipti „kerfisins“ og ein-
staklinganna sem hið fyrrnefnda
er sett á stofn til að þjóna.“
Upplýsingalög
þurfa að vera í sífelldri endurskoð-
un. Þar er réttur einstaklinga
gagnvart upplýsingum úr kerfinu
tryggður að vissu marki. Þau lög
þarf hins vegar að endurskoða og
endurbæta i ljósi reynslu þessara
fyrstu ára frá setningu þeirra.
Jafnframt þarf að gera opinberum
stofnunum, ráðuneytum, undir-
stofnunum ríkisins og sveitarfé-
lögum það ljóst að eftir þessum
lögum ber að fara. Misbrestur hef-
ur til sín yfir 40% af fjárlögunum).
Enn fleirí atriði ber að skoða.
Yfirstjórn ráðuneyta, ráðuneyt-
isstjórar og æðstu embættismenn
eiga að vera hreyfanlegir í kerf-
inu en ekki mosavaxnir á sama
stólnum áratugum saman. Ég vil
halda áfram að flytja verkefni frá
riki til sveitarfélaga. Málefni fatl-
aðra eru svo næst á dagskrá,
einnig framhaldsskólarnir. Þá
þykir mér einsýnt að fyrsta stig
heilbrigðisþjónustunnar, heilsu-
gæslan í landinu, flytjist á hendur
sveitarfélaganna.
Eftirlitshlutverk Alþingis
Þá ber að tryggja aðgengi Al-
þingis að kerfmu til að þingmenn
geti sinnt stjórnarskrárbundnu
eftirlitshlutverki sínu með fram-
kvæmdavaldinu. I seinni tíð hefur
færst í vöxt að ríkisfyrirtækjum er
breytt í hlutafélög. Þá tun leið lok-
ast á leiðir til að fá eðlilegar upp-
lýsingar úr bókhaldi og rekstri
þessara ríkishlutafélaga. Það er
auðvitað fráleitt.
Ég hef flutt frumvörp á Alþingi
til að taka á þessari meinloku og
opna á þetta aðgengi þingmanna
að upplýsingum þessara hlutafé-
laga sem ríkið á að helmingi eða
meiru, s.s. í ríkishlutabréfabönk-
unum, Símanum hf., Póstinum
hf., Stofnfiski hf. og fleiri stórum
og smáum fyrirtækjum.
Ég vil jafnframt stórauka mögu-
leika Alþingis til að hafa eftirlit
með framkvæmdavaldinu. Setja
á stofn þingnefndir sem hafi ráð-
rúm til að rannsaka ofan í kjöl-
inn mál sem upp koma og verð-
skulda nákvæma umfjöllun.
Stundum er tilefnið vegna
skýrslna Ríkisendurskoðunar, eða
Umboðsmanns Alþingis, eða ein-
faldlega að upplýsingar koma fram
í fjölmiðlum eða annars staðar
sem kalla á athugun þingsins.
Meginatriðið er samt að stjóm-
kerfið á og þarf að vera í sífelldri
endurskoðun. Því einu megum við
aldrei gleyma í þessu samhengi. -
Stjómkerfið er til fyrir fólkið í
landinu en ekki öfugt.
Guðmundur Árni Stefánsson
Skoðanir annarra
Æruvernd hinna látnu
„Þótt sjálfsímynd manns sé vitanlega ekki vemd-
arandlag eftir andlátið fer mannorð hans ekki með
honum í gröfma. ... Ættmenni látinna manna, aðrir
aðstandendur þeirra og vinir, láta sér að jafnaði
einnig annt um mannorð þeirra, sem á braut eru
famir.... Eðlilegt er því, að löggjöfin vemdi æra lát-
inna manna, þótt þar um gildi nokkur afbrigði frá
hinum almennu reglum, sem ætlað er að vemda lif-
andi menn. ... Almennur skilningur er víðast á því,
að þjóðþingin verði að láta sig þetta málefni varða
og heimila séstök vemdarúrræði sökum þess, að
hinir látnu geta ekki sjálfir borið hönd fyrir höfuð
sér. Aðrir verða að hafa uppi varnir, í þeirra stað,
einstaklingar eða opinberir valdhafar í nafni al-
mannahagsmuna."
Páll Sigurðsson í Mbl. 30. jan.
Engir ellilífeyrisþegar
„Mér er sagt að sá sem er biskup verði alltaf bisk-
up og sá sem er læknir hann sé alltaf læknir og eng-
um dettur í hug að nefna þá ellilífeyrisþega, þegar
þeir verða 67 ára, eða hvað? En þeir fara á eftirlaun
á vissu skeiði í lífinu. Og nú er ég komin að kjam-
anum. Ég vil að við steinhættum að nota þetta ljóta
orð og verðum eftirlaunafólk frá 67 ára aldri, hvað-
an sem greiðslumar koma. ... Væri nú ekki upplagt
að nota þetta „ár aldraðra" til þess að steinhætta að
nefna okkur ellilífeyrisþega en nota þess í stað kurt-
eislegra orð: Eftirlaunafólk?"
Anna Snorradóttir í Mbl. 29. jan.
Kurteisi í tölvupósti
„Flestir létta sér störfin með tölvupósti og könnun
hér á landi hefur sýnt að boðmiðlun er betri innan
fyrirtækja sem nota tölvupóstkerfi og starfsánægja
því meiri. Hins vegar verður að gæta þess að láta
ekki hraðvirkni tölvupóstsins villa sér sýn. Ef eitt-
hvað kveikir viðbrögð, reiði eða særindi, kann ekki
góðri lukku að stýra að setjast við lyklaborðið,
hamra allar hugsanir sínar á blað og senda af stað,
til viðskiptavina, yfirmanna eða undirmanna. Stand-
ið upp, teygið úr ykkur, fáið ykkur kaffibolla og at-
hugið eftir nokkra stund hvort orðalagið var ekki
óþarflega harkalegt. Betri er bið en bráðræði."
Hanna Katrín Friðriksen í Lesbók Mbl. 30. jan.