Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.1999, Qupperneq 10

io +menmng
W ^ ---
FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1999 JLlV
Umsjón
Silja Aðaisteinsdóttir
Tilnefningar til Menningarverðlauna DV fyrir leiklist:
Skortur á tilraunum
Hvað
í brúðuleiksýningu Helgu
Amalds, Ketilssögu ílatnefs, er
spunnin saga af foreldrum Auð-
ar djúpúðgu, landnámskonu í
Breiðafirði. Sú sem segir áhorf-
endum söguna er þvottakonan
Isafold, aðdáandi Þjóðarþels og
Njálunámskeiða Jóns Böðvars-
sonar, málglöð kona með af-
brigðum og dottin ofan í sögur
áður en hún veit af.
Leiklist
Silja Aðalsteinsdóttir
Ketill flatnefur er víkingur
sem þarf að vinna sér það til
lífs fyrir óbermið Kolskegg að
komast að því hvað allar konur
þrá heitast. Hann vindur upp
segl og ferðast um fjarlæg lönd
þar sem konur segja honum
hvað þær þrá - snyrtivörur,
karlmann með sterkar, mjúkar
hendur, peninga - uns honum
berst til eyma að ein kona í
veröldinni viti svarið, Yngvild-
ur Ketilsdóttir af Hringaríki.
Flatnefur hraðar sér á hennar
fund en hittir þá fyrir skessu
mikla í stúlku stað. Hún er fús
til að láta hann hafa leyndar-
málið - ef hann giftist henni -
og vandast þá málið heldur bet-
ur.
Sagan og þó einkum lausn
hennar er ekkert minna en eit-
ursnjöll hjá Helgu en ekki er
nokkur leið að koma upp um
svarið hér. Textinn er góður og
rammapersónan ísafold er
Elva Ósk Ólafsdóttir í hlutverki Nóru.
Árið 1998 var góðæri í leiklistinni, að mati
leiklistamefndar, en þó fremur „topplaust".
Þótti nefndinni leikhúsin leggja um of
áherslu á „ömgg“ verk og heíðbundna út-
færslu á árinu og að áberandi skortur væri
á metnaðarfullum tilraunum. En enginn
skortur er á frábæmm listamönnum, þar var
af nógu að taka og enginn vandi hefði verið
að fylla tilnefningarlistann af nöfnum ein-
stakra leikara, enda einleikssýningar þó
nokkrar á árinu 1998 og tveggja manna sýn-
ingar líka þar sem reynir verulega á einstak-
linginn.
Svo fór þó að öll vora nöfnin skorin burt
nema tveggja leikkvenna. í staðinn komu
nöfn á sýningu, leikstjóra og leikmynda-
hönnuði, og þegar heOdin er skoðuð er gam-
an að sjá hvað tilnefningamar dreifa sér
víða. Þjóðleikhúsið fær tvær, Leikfélag Reykja-
vikur eina, Hafnarfjarðarleikhúsið fær eina sem
Nemendaleikhúsið og Herranótt eiga einnig hlut-
deOd að og Leikfélag Akureyrar fær eina.
í nefndinni sátu Hávar Sigurjónsson leikhús-
fræðingur og HrafhhOdur Hagalín Guðmunds-
dóttir leikskáld, auk Auðar Eydal, gagnrýnanda
DV.
Elva Ósk Ólafsdóttir leikkona er tO-
nefnd fyrir hlutverk Nóru í sýningu Þjóðleik-
hússins á Brúðuheimili eftir Henrik Ibsen.
Elva Ósk leikur Nóru á einlægan og áhrifa-
mikinn hátt; túlkun hennar er persónuleg og
nútímaleg en jafnframt innOega trú verkinu.
Nóra verður þannig nítjándualdarkona og
samtímakona í senn og efni verksins hittir í
mark enn í dag.
Feður Og synir. Uppsetning Leikfélags
Reykjavíkur á Feðrum og sonum eftir skáld-
sögu Túrgenjevs er tOnefnd tO Leiklistarverð-
launa DV. Sýningin hafði yfir sér ferskt og
óvenjulegt yfirbragð. Leikstjóm Alexeis
Borodins var finleg og næm, efnistökin skýr
og andrúmsloftið afar seiðandi. Leikmyndin í
sýningúnni var einstaklega faOeg.
Úr sýningu L.R., Feður og synir.
Hilmar Jónsson leikstjóri er tilnefndur
fyrir uppsetninguna á Síðasta bænum i dcdn-
um hjá Hafnarfjarðarleikhúsinu Hermóði og
Háðvöru. I sýningunni var unnið á frumleg-
an og fjörlegan hátt úr sagnaarfinum og nú-
tímalegum leikhúsaðferðum beitt tO að
kynna þann hugmyndaheim. Uppsetningin,
sem fyrst og fremst var ætluð börnum, var
veisla fyrir augað og höfðaði ekki síður tO
fullorðinna. Hilmar sýndi auk þessa mikla
fjölhæfni i þeim ólíku sýningum sem hann
leikstýrði á árinu, t.d. Uppstoppuðum hundi
hjá Nemendaleikhúsinu og Vorið kallar á
Herranótt.
Kristin Bredal leikmyndahönnuður er
tilnefnd fyrir leikmynd og lýsingu í uppsetn-
ingu Leikfélags Akureyrar á Pétri Gaut. Leik-
mynd og ljós mynda hér áhrifamikla heOd
sem kaOast í hvivetna á viö hugmyndavinnu
leikstjórans. Umgjörðin ljær sýningunni á
köflum dulúð og ævintýrablæ og heildarsvip-
urinn er sterkur og stOhreinn.
þrá konur heitast?
Þorsteinn les Passíusálmana
Áhangendur rásar 1 vita fuOvel að Þor-
steinn skáld frá Hamri hóf lestur Passíu-
sálma HaOgríms Pét-
urssonar á mánudaginn
var. Sálmarnir hafa
verið lesnir á föstunni í
ríkisútvarpinu aOt frá
árinu 1944, og er lestur-
inn nú stundvíslega kl.
22.15.
í fyrra var opnaður
vefúr á heimasíðu Rík-
isútvarpsins um Passíu-
sálmana þar sem finna má eiginhandarrit
séra HaOgríms að sálmunum, sýnishom af
eldri útvarpslestrum, píslarsöguna og ýms-
ar greinar um skáldið. Þar er lestur Þor-
steins einnig aðgengOegur. Slóðin er
http://www.ruv.is
Ég held með Svíþjóð
Meira af rás 1. Þar verður á laugardag-
inn kl. 14.30 flutt leikritið Ég held með Sví-
þjóð eftir rússneska leikritaskáldið Ljud-
milu Petrushevskaju í þýðingu Áma Berg-
mann og undir leikstjóm Ásdísar ÞórhaOs-
dóttur.
Þar segir fx-á Díma sem er fjórtán ára og
býr hjá stjúpu sinni en pabbi hans er dá-
inn. Til tíðinda dregur í lifi hans þegar
móðuramma hans birtist aOt í einu og viO
bókstaflega aOt fyrir hann gera! Bergur
Ingólfsson (Litli Kláus og Ranúr) leikur
Díma.
Einar Áskell kemur aftur
Aukasýning verðrn- á leiksýningunni
Góðan dag, Einar ÁskeO í Möguleikhúsinu
við Hlemm á laugardag-
inn kl. 14. Verkið var
frumsýnt fyrir rúmu ári
og hefur notið mikiOa
vinsælda víða um land.
Leikritið er unnið upp
úr þremur sögum Gun-
idu Bergström um þenn-
an góðvin norrænna
barna. Leikgerðin er eft-
ir Pétur Eggerz sem líka
leikstýrir og leikur föður
Einars Áskels. Katrín
Þorvaldsdóttir bjó til
brúðuna Einar Áskel en Skúli Gautason
leikur fyrir hana.
Litróf kennsluaðferðanna
Æskan hefur gefið út nýja bók um að-
ferðir við kennslu eftir dr. Ingvar Sigux--
geirsson. Hún er miðuð við kennslu í
grurmskólum en getur nýst kennunim á
öOum skólastigum og heitir Litróf kennslu-
aðferðarma.
Ingvar segir í inngangi að höfundar
handbóka um kennslufræði hliðri sér yfir-
leitt hjá að svara því hvað kennsluaðferðir
séu, en skOgreinir orðiö sjálfur sem „það
skipulag sem kennarinn hefur á kennslu
sinni, samskiptum við nemendur, við-
fangsefnum og námsefhi í því skyni að
nemendur læri það sem að er keppt". I bók-
inni fjallar hann svo meðal annars um fas,
framkomu og verklag kenn-
ara og eðli og einkenni
kennsluaðferða, en aðal-
kaflar bókarinnar fjalla
um ákveðnar kennsluað-
ferðir; Útlistunar-
kennslu, þulunám og
þjálfunaræfingar, verk-
legar æfingar, um-
ræðu- og spurnarað-
ferðir, innlifunarað-
og tjáningu,
leitaraðferðir, hóp-
vinnubrögð og sjálfstæð, skapandi við-
fangsefni.
Höfxmdur notar hugtakið kennsluaðferð
um skipulag tO skamms tíma, einnar eða
fárra kennslustunda, og samkvæmt hans
skilningi beitir kennari gjarnan nokkrum
ketmsluaðferðum í hverri kennslustund
nema þegar um er að ræða hópvinnubrögð
af ýmsu tagi og sjálfstæð viðfangsefhi. Mik-
Ovægt er að átta sig á að adar aöferðirnar
hafa sína kosti sem um er að gera að nýta
sér þegar þaö á við.
Ingvar sendi frá sér árið 1996 handbók
um undirbúning kennslu og stefht er að
því á næstu árum að gefa út fleiri rit um
keimarastarfiö, aga og samskipti, kennslu-
tækni og námsmat.
Hilmar Jónsson.
Kristin Bredal.
Steinunn Ólína Þorsteinsdótt-
ir fær sér kaffisopa í Kaffi.
Steinunn Óllna Þorsteinsdóttir er
tilnefnd fyrir túlkun sína í hlutverki Mar-
grétar í leikriti Bjarna Jónssonar, Kaffi, sem
sýnt var á Litla sviði Þjóðleikhússins. Stein-
unn Ólína byggði upp eftirmixmilega mynd af
ungri, islenskri nútímakonu og miðlaði sárs-
auka hennar og ófudnægju af djúpu innsæi.
Túlkun hermar á persónunni setti sterkan
svip á frumuppfærslu þessa nýja íslenska
leikrits.
reglulega fyndin. Tilvistar-
spumingar verksins - hvað
gerir maður tO að halda lífi og
hvort er betra óbærdegt líf eða
dauði - eru kannski djúpar í
verki fyrir börn, en ödu máli
skiptir hvað þær verða eðldeg-
ar og sjálfsagðar í framvindu
leiksins.
Brúðumar era þó sú listin
sem hæst rís í sýningunni,
frumlegar og mátulega hlægi-
legar. Ketid einkennist af
miklu yfirskeggi, sokkabönd-
um og stretsbuxum; Yngvildur
er bara (hræðdegt) höfuð, lak
og tvö löng sköft og var dans
hennar fyrir sinn útvalda afar
skondinn. Ekkert er sérstak-
lega verið að halda sögxxkon-
unni og stjómanda brúðarma
leyndri fyrir áhorfendum, enda
er það sagan og sögugleðin sem
áhorfendur lifa sig inn í.
Ketdssaga flatnefs er farand-
sýning sem þegar hefur verið
sýnd fyrir norðan og austan en
er nú í boði fyrir sunnan og
vestan. Frásagnarhátturinn er
það þróaður að hún er síður
fyrir böm xmdir skólaaldri, en
böm eldri en 9-10 ára tengja
hana beint við landnám ís-
lands sem þau era að læra um
í skólanum, auk þess sem þau
njóta sögunnar og geta rætt
hana áfram og áfram.
Yngvildur af Hringaríki lætur sig ekki muna um að krossleggja fætur fyrir aft-
an hnakka þegar hún dansar fyrir sinn útvaida. Hann horfir skelfdur ó.
DV-mynd E.ÓI.
Leikhúsið 10 fingur sýnir:
Ketilssögu flatnefs
eftir Helgu Arnalds
Leikmynd: Petr Matásek
Brúður og leikur: Helga Arnalds
Leikstjóri: Þórhallur Sigurðsson