Dagblaðið Vísir - DV - 08.02.1999, Blaðsíða 14
14
MANUDAGUR 8. FEBRUAR 1999
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREVRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurg'alds.
r
Imyndarmótin steypt
Það er alltaf gleðilegt þegar stjórnmálamenn koma
fram á sviðið með einhverjar hugmyndir - eru tilbúnir
að leggja sitt pólitíska líf að veði fyrir framgangi þeirra.
Því miður er það undantekning fremur en regla að þeir
sem sækjast eftir hylli almennings hafi kjark til þess að
setja fram skýra stefnu, vel ígrundaðar hugmyndir.
Markaðssetning og skipuleg vinnubrögð ímyndarfræð-
inga hafa tekið við - stjórnmálamennirnir eru steyptir í
ímyndarmót, sem markaðsrannsóknir hafa sýnt að eiga
að falla kjósendum í geð.
Innreið ímyndarsérfræðinganna er hafin í íslensk
stjórnmál. Nú skipta stjómmálamenn um útlit, fara í lit-
greiningu, breyta um hárgreiðslu og klippingu. Eftir sitja
hugmyndirnar sem flestir eru búnir að gleyma, enda ráð-
leggja hinir sprenglærðu ímyndarfræðingar stjórnmála-
mönnum að flagga ekki hugmyndafræðinni of mikið, að
minnsta kosti að halda ekki einhverjum umdeildum
skoðunum á lofti.
Afleiðingin er að smátt og smátt hverfa landamærin
milli stjórnmálaflokka og stjórnmálamanna, - yfirbragð-
ið verður svipað, slétt og fellt. Hugmyndafræðin hefur
vikið fyrir praktískum lausnum og völdin færð frá lög-
gjafarþinginu til framkvæmdavaldsins.
í þau fáu skipti sem stjórnmálamenn ryðjast fram á
völlinn með hugmyndir verður ekki hjá því komist að
eftir þeim sé tekið. Fjölmiðlar líta á slíka menn sem sér-
vitringa, sem þó eru taldir forvitnilegir í annars sléttu
samfélagi stjórnmálanna.
Fyrir prófkjör Samfylkingarinnar á Reykjanesi setti
Ágúst Einarsson fram róttækar hugmyndir um upp-
skurð á skattkerfinu. Þessar hugmyndir eru ekki nýjar
af nálinni, en margt í þeim er skynsamlegt og nytsamt.
Hugmyndirnar nægðu honum hins vegar ekki til að ná
tilætluðum árangri. Almennt og óljóst hjal um góð mál
sem flestir eru sammála um, skiluðu keppinautunum
lengra. Litlar umræður urðu um hugmyndir Ágústar,
sem er miður því umræður um skattkerfi ríkissjóðs eru
mikilvægar.
Skattkerfi skiptir miklu um þróun ríkisumsvifa. Um leið
og eitt kerfi kallar á síaukna skattheimtu og þar með á
aukin umsvif ríkisins hamlar annað gegn hækkandi skött-
um. Færa má rök fyrir þvi að stighækkandi tekjuskattur
sé ávísun á aukna skattheimtu og þar með hærri ríkisút-
gjöld. Enginn innbyggður hemill er á skattheimtuna og þar
með ríkisútgjöldin, ólíkt því sem er þegar tekjuskattur er
flatur, þ.e. ein ákveðin prósenta, óháð tekjum.
Skattkerfið hér á landi er og hefur verið meingallað,
en flestir stjórnmálamenn hafa forðast að ræða um það.
Sú grunnhugmynd að baki tekjuskatti einstaklinga að
skatturinn sé mikilvæg leið til að jafna kjör almennings,
er hrunin til grunna. Tekjuskattur er ekki annað en
skattur á launafólk og mikilvæg uppspretta fyrir ríkis-
sjóð. Um leið og menn viðurkenna þessa staðreynd er
von til þess að breytingar verði. Ágúst Einarsson hafði
þor til að benda á þessi einíöldu sannindi.
Margir hagfræðingar hafa lýst efasemdum um ágæti
þess að reyna að breyta hegðun fólks í gegnum skatt-
kerfi. Þessar efasemdir hafa verið studdar sterkum rök-
um. En fáir stjómmálamenn hafa annað hvort getu eða
hugarflug til þess að koma fram með heildstæðar hug-
myndir um breytingar. Fáeinir setja fram skoðun um
hvemig sníða eigi verstu vankantana af, enda erum við
íslendingar snillingar í skammtímalausnum, enda henta
þær betur í mót ímyndarfræðinganna.
Óli Björn Kárason
„Það er afar mikilvægt að heimamenn geti haft eignarhald kvótans í sínum höndum." - Frá Breiðdalsvík.
í vök að verjast
á Breiðdalsvík
Kjallarinn
Gunnlaugur
Stefánsson
sóknarprestur
soknarp
í Heydc
ölum
skulda sem voru tölu-
verðar. Þegar þessi
sameining var undir-
búin höfðu margir á
orði að eignir Breið-
dælinga væru afar
lágt metnar og slæmt
að ekki yrði tryggð
stjómarseta fyrir hlut-
inn í hinu nýja sam-
einaða fyrirtæki.
Það voru hvorki
heimamenn á Breið-
dalsvík né Djúpavogi
sem þrýstu á um þessa
sameiningu heldur ut-
anaðkomandi aðilar,
fulltrúar stórfyrir-
tækja sem tengdust
fyrst og fremst Sam-
bandsgeiranum, m.a.
VÍS og Olíufélagi ís-
„Er nema von að spurt sé: Hvað
varð um hin fögru loforð og
frómu fyrirheit um kvóta í heima-
byggð og fulla atvinnu? Fylgdu
loforðin með í sölu hlutabréf-
anna? Stórfyrirtæki á borð við
VÍS og Olíufélagið hljóta að
standa við orð sín og ábyrgð
eins og þau krefjast af við-
skiptavinum sínum.“
Kvótakerfið í sjáv-
arútvegi hefur farið
illa með atvinnulíf á
Breiðdalsvík eins og í
mörgum öðrum
minni sjávarþorpum.
Ásókn í kvótann,
söfnun hans á stöðugt
færri hendur og
braskið með veiði-
heimildirnar hafa
leikið margar byggðir
illa. í kerfinu felast
engar skyldur né sið-
rænar kvaðir, sem
taka mið af heildar-
hagsmunum fólksins
sem hefur lifsviður-
væri sitt og búsetu
samofha veiðum og
vinnslu sjávarafurða.
Kerfið tekur einvörð-
ungu mið af þeim sem
eiga kvótann og geta
þeir ráðskast með
hann að vild, oft með
skelfilegum afleiðing-
um fyrir fjöldann eins
og dæmin sanna.
Ábyrgö og at-
vinnuhagsmunir
Árið 1990 var tæp-
um 5000 tonnum af
botnfiski landað á
Breiðdalsvík. Níu
árum síðar er lífs-
björgin horfin. Árið
1995 sameinaðist
hraðfrystihúsið á
Breiðdalsvík Búlandstindi á
Djúpavogi eftir að slitnað hafði
upp úr samstarfi um Gunnarstind,
samstarfsfyrirtæki Breiðdælinga
og Stöðfirðinga. Breiðdælingar
lögðu til Búlandstinds 1600
þorskígildistonn, togarann Hafnar-
ey, sem var seldur í tengslum við
sameininguna, alla fiskvinnsluað-
stöðu á Breiðdalsvík auk áhvílandi
lands. Það sem réð úrslitum að til
sameiningar var gengið á fyrir-
liggjandi grundvelli voru margít-
rekuð loforð og fyrirheit þessara
aðila um að með sameiningunni
yrði til öflugt sjávarútvegsfyrir-
tæki með mikinn kvóta sem yrði
fastur í heimabyggð og að full at-
vinna yrði tryggð á báðum stöðum.
Það voru síðan sömu aðiiar, VIS
og Olíufélagið, sem seldu nýlega
sinn hlut úr Búlandstindi án þess
að gefa heimamönnum kost á for-
kaupsrétti og þar með gerðu þeir
nýjum eigendum úr Grindavík
kleift að eignast meirihluta í fyrir-
tækinu sem ákváðu að hætta at-
vinnustarfsemi á Breiðdalsvík. Er
nema von að spurt sé: Hvað varð
um hin fögru loforð og frómu fyr-
irheit um kvóta í heimabyggð og
fulla atvinnu? Fylgdu loforðin með
í sölu hlutabréfanna? Stórfyrir-
tæki á borð við VíS og Olíufélagið
hljóta að standa við orð sín og
ábyrgð eins og þau krefjast af við-
skiptavinum sínum.
Eignarhald kvótans í
heimabyggö
Það er afar mikilvægt að heima-
menn geti haft eignarhald kvótans
í sínum höndum. Við útfærslu
landhelginnar voru meginrökin
að þjóðin ætti og réði sínum auð-
lindum sjálf. Þetta er líka kjarn-
inn í öllum umræðum um sam-
skipti viö aðrar þjóðir, t.d. Evr-
ópubandalagið. Þessi sjónarmið
gilda ekki síður gagnvart sjálf-
stæðum sveitarfélögum að
heimafólk geti búið við atvinnu-
öryggi og ráði yfir kvóta sínum i
krafti sameignar þjóðar.
Kerfi sem tryggir ekki slík
grundvallarréttindi og tekur ekki
tillit til almannahagsmuna er bú-
setu á landsbyggðinni stórhættu-
legt eins og dæmið um Breiðdals-
vík sannar og getur gerst á einni
nóttu á Stöðvarfirði og Djúpavogi,
þar sem ég þekki vel til, og án efa
víða annars staðar á landinu. Þeg-
ar eignarhaldið á kvótanum er far-
ið burt úr heimabyggð þá kunna
aðrir hagsmunir að ráða fór en að
tryggja atvinnu og búsetu fólksins.
Það staðfestir reynslan á Breiö-
dalsvík.
Gunnlaugur Stefánsson
Skoðariir annarra
Hvalveiðar og hagsmunirnir
„Vísindalegar forsendur styðja nýtingu ákveðinna
hvalastofna við ísland. ... Það er almenn skoðun að
áhrif svokallaðra umhverfissamtaka séu minni í dag
en þau voru þegar íslendingar stunduðu hvalveiðar
undir þrýstingi þessara samtaka 1986 til 1989. Á þeim
árum varð þessum samtökum ekki ágengt í baráttunni
gegn okkur. ... Varðandi ferðaþjónustuna er ég sann-
færður um að hvalveiðar munu eingöngu hafa jákvæð
áhrif í fór með sér. ... Hagsmunir þjóðarbúsins vegna
hvalveiða eru gríðarlegir. Hafrannsóknarstofnun hefur
gefið það út að stækki hvalstofnar frá því sem þeir eru
í dag megi reikna með að draga þurfi úr þorskveiðum
vegna þess afla sem leggur sig á 6 tO 10 milljarða króna
í útflutningsverðmæti."
Jón Gunnarsson í Mbl. 5. febr.
Gleymum hvalveiöum
„íslendingar leggja mikla áherslu á að nýta aldamót-
in til að vekja sérstaka athygli á íslandi, ekki síst í
Bandaríkjunum. Vonast er til þess að framlag íslend-
inga veki mikla athygli vestra og verði þannig rækileg
auglýsing fyrir land og þjóð. Varla er hægt að hugsa
sér kjánalegra innlegg í þessa fyrirhugðu landkynn-
ingu en að heQa hvalveiðar á ný. ... Árangurinn af
slíkri ákvörðun yrði í besta falli smávægilegur og auð-
vitað í engu samræmi við hugsanlegt tjón fyrir ís-
lenska ferðamannaþjónustu sem byggir í vaxandi mæli
á ábatasömum hvalaskoðunarferðum."
Elías Snæland Jónsson í Degi 5. febr.
Agaleysi er vandamál
„Við höfum ekki lengur vald til að taka á agavandamál-
um nemenda með viöeigandi hætti því sumir foreldrar
rísa þá upp öndverðir, segja jafnvel að skólinn leggi böm
sin í einelti. Hins vegar þegar kvartað er um að afkvæmi
þeirra leggi aðra í einelti, hafa foreldrarnir ekkert að
segja. Hitt er verra að sumir foreldrar virðast líta á kenn-
ara sem andstæðinga sína. Auðvitað ættum við fremur að
styðja hvert annað í stað þess að vinna hvert gegn öðru.
... Móöir í foreldraviðtali hjá mér í morgun svaraði í GSM-
símann í miðju kafi án þess að segja við mig svo mikið
sem „afsakaðu" og sonur hennar sat við hliðina á henni.
Við hverju er svo að búast af börnunum?"
Þóra Kristín Jónsdóttir í Mbl. 5. febr.