Dagblaðið Vísir - DV - 12.02.1999, Blaðsíða 10

10
'★★
ennmg
í öðru lagi vildi ég leggja áherslu á hvernig menn tala
hver um annan í þessu verki. Það eru merkilegar and-
stæður í leikritinu milli þess hvemig menn tala um aðr-
ar persónur og hvemig þær reynast svo vera. Best kem-
ur þetta frám í því hvemig Georg talar um Lenna. Hann
talar oft illa um hann, kannski til að stækka sjálfan sig.
Hann er óömggur um sig og reynir að öðlast sess í nýju
samfélagi með því að hafna Lenna svolítið Júdasarlega,
eins og í samtalinu við Slim.
Það er líka talað illa um konu Curleys - allir tala illa
um hana - og við fyrstu sýn virðist hún vera flenna. En
þegar hún talar sjáif kemur fram að aht sem hún þráir
er félagsskapur, vinátta og hetra líf. Hún á átakanlega
ævi að baki.“
- En ef maður skoðar verkið i sögulegu samhengi er
trúlegt að hún hafi ekki kunnað önnur ráð til að vekja
athygli á sér í þessu karlasamfélagi en skjóta fram barm-
inum og klæða sig djarflega. Þú dregur mjög úr hvom
tveggja í sýningunni. . .
„Hennar fyrirmyndir koma allar úr kvikmyndum,"
segir Guðjón, „og í rauniimi er margt svipað með tísk-
unni þá og nú. Hún vill vera falleg og glæsileg eins og
fyrirmyndirnar era, og hana langar til að tala við fólk
um drauma sína, en meinið er að í kringum hana era
bara karlmenn með sinar einhæfu hugsanir um konur.
Hún er gift manni sem hefur aldrei þurft að hafa fyrir
neinu í lífinu. Sumir hafa talað um að hann sé kvenleg-
ur í sýningunni og ég er ánægður með það. Því þó að
Curley sé sá sem hefur völdin er hann fyrir mér puntu-
dúkka sem var settur upp á stól í matrósafótum og hafð-
ur til sýnis. Það er hans tragedía.
í þriðja lagi fjaliar verkið um draumana sem allir
eiga, og þessir draumar kristallast í draumi Georgs og
Lenna. En er það einn og sami draumurinn? Og hvenær
rætast draumar? Við segjumst vera kristin en samt eru
draumar okkar allir um eitthvað efnislegt. Þó rætast
hefur sig
þeir ekki fyrr en við fórum til þess sem vakir yflr okkur. Lenni
fær sem sagt óskir sínar uppfylltar í leikslok, þess vegna endum
við sýninguna ekki á dauða heldur upprisu. Þá fyrst skilur Georg
draum Lenna.“
Ef Georg hefði tekið Lenna að sér eftir að Klara frænka dó þá væri
eðlilegt að Georg væri eldri en Lenni. En þá fjallaði leikritið líka um
skyldurækni og það er allt annar póll. Hilmir Snær Guðnason og
Jóhann Sigurðarson í hluverkum sínum. DV-myndir E.ÓI.
Ekki skyldurækni
- Ertu ánægður með sýninguna eins og hún er?
„Ég er aldrei fyllilega ánægður með mína vinnu en ég er stolt-
ur af fólkinu sem ég vann með, leikurunum, Vytautas Narbutas
sem gerir leikmynd og búninga, Agli Ólafssyni sem kom með hár-
réttan tón inn í hljóðmyndina og Lárusi Björnssyni sem sá um
ljósin. Sjálfur er maður alltaf að bíða eftir að búa til sýninguna en
kannski verður hún aldrei til!“
- Ekkert sem þú vildir hafa gert öðravísi?
„Nei,“ segir Guðjón eftir langa umhugsun, en bætir svo við: „Og
þó er svarið auðvitað líka já því á framsýningu fer maður oft að
velta fyrir sér hvemig sýningin hefði orðið ef maður hefði farið
aðra leið.“
- Nú hefur leikaravalið verið gagnrýnt...
„Já, menn hafa sagt að Hilmir Snær sé of ungur í hlutverk Ge-
orgs, en ég skil söguna þannig að hún fjalli um vináttu og þá kem-
ur aldur leikaranna málinu hreint ekkert við. Ef Georg hefði ver-
ið eldri en Lenni og tekið Lenna að sér eftir að Klara frænka dó
þá hefði mér fundist verkið fjalla um skyldurækni. Það er allt ann-
ar póll. Vinátta hefur sig yflr aldur, kyn, litcirhátt, allt.“
- Einhvers staðar var gefið í skyn að verkið yrði harmsögulegra
ef Georg væri eldri.
„Georg á sér draum sem hann er alltaf að skemma fyrir sjálfum
sér þó að hann finni að efnislegir hlutir fylla ekki líf hans af raun-
veralegri gleði. Þess vegna er sorglegra að hann skuli vera ungur
maður en ekki miðaldra. Og þess vegna hoppaði ég af kæti þegar
ég fékk Hilmi Snæ í hlutverk Georgs."
Guðjón Pedersen: Ákvörðunin um að nota þýðingu Ólafs Jóhanns Sigurðs-
sonar á Músum og mönnum réð áferð sýningarinnar.
yfir
allt
Þann 20. janúar sl. var leikritið Mýs og menn eftir John Stein-
beck framsýnt í Loftkastalanum undir stjórn Guðjóns Pedersens.
Þó að verkið sé vandlega sett niður í kreppunni á 4. áratugnum í
Bandaríkjunum er þetta mögnuð saga sem á við á öllum tímum.
Uppfærsla Guðjóns er nærgöngul og að ýmsu leyti óvænt, og Jó-
hann Sigurðarson og Hilmir Snær Guðnason era eftirminnilegt
par í hlutverkum Lenna og Georgs.
En gagnrýnendur gerðu ýmsar athugasemdir við grundvallarat-
riði í uppsetningunni og okkur lék forvitni á að heyra viðbrögð
Guðjóns við þeim. Hann byrjaði á að skýra hugmyndir sínar bak
við uppsetninguna.
Vinátta og draumar
„Fyrsta málið sem við stóðum frammi fyrir var hvort við ætt-
um að nota gamla þýðingu Ólafs Jóhanns Sigurðssonar eða láta
þýða verkið á nútíma hliðstæðu við slangurmálið sem Steinbeck
notar sjálfur. Við ákváðum að nota gömlu þýðinguna og áferð sýn-
ingarinnar stýrist mjög mikið af þeirri ákvörðun.
En ég lagði aðallega áherslu á þrennt í þessari sýningu," held-
ur Guðjón áfram. „í fyrsta lagi vináttuna milli mannanna tveggja,
Georgs og Lenna, sem ég held að hafi verið eitt aðalviðfangsefni
Steinbecks sjálfs. Menn þurftu að hafa mikið fyrir lífinu á kreppu-
áranum og svona náin vinátta var kannski sjaldgæf þess vegna.
Auk þess er vinátta milli þessara ólíku einstaklinga spennandi
vegna þess aö líklega hafa þeir ekki skilið hana til fulls sjálfir.
Ekki staðlaðar ímyndir
- Hefur fleira komið þér á óvart í umsögnum fólks um sýning-
una?
„Ég hef hitt enskukennara ásamt nemendum þeirra nokkrum
sinnum eftir sýningar, og ég átti von á því að þetta fólk sem hef-
ur lesið skáldsöguna vel myndi mótmæla uppfærslunni af því að
við settum verkið ekki í smekkbuxur, ef svo má segja. Ameríski
kvikmyndaiðnaðurinn hefur stimplað inn í okkur ákveðna og
mjög einfalda mynd af hvernig allt leit út fyrr á timum, og maður
er afar þakklátur mönnum eins og Cohen-bræðram sem koma
með aðra sýn á þessa stóra heimsálfu, Ameríku, og láta okkur vita
að þar er til margs konar fólk, ekki bara staðlaðar ímyndir. En
nemendurnir kvarta ekki, segja bara að þetta hafi verið allt öðra-
vísi en þeir héldu. Og þeim finnst gaman að spekúlera í hvemig
við höfum hugsað þetta í stað þess að fella verkið inn í samræmda
kreppuímynd.
Sumir hafa talað um að við höfum hlaðiö táknum utan á verk-
ið. Það finnst okkur dálítið broslegt því það sem við voram að
reyna var að búa til andrúmsloft sem gæfi tilfinningu um að öll-
um væri svo sama um heiminn að hann væri að sökkva í sand-
inn, og þá líka hlutir sem tilheyra vísindum, menningu og listum.
Meiningin var alls ekki að teyma neinn á asnaeyranum með há-
fleygum táknum."
FÖSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1999
ARSIS-tónleikar
Á sunnudaginn kl. 17 verða ARSIS-tónleikar í
Norræna húsinu. Þar leika Bemard Korfiker á
fiðlu og Kana Yamaguchi á píanó verk eftir Fauré,
Wieniawski, Beethoven og Janacek.
Passíusálmar og fyrirlestur
í Hallgrímskirkju
SÁ sunnudagsmorgun kl. 10 flytur dr
elsson prófessor erindi um trú og
vísindi á fræðslumorgni í Hallgríms-
kirkju. Jóhann er lífeðlisfræðingur
og verður fróðlegt að heyra hvemig
1 hann tengir þessar gömlu andstæð-
I UT-
Að venju verða Passíusálmar Hall-
gríms Péturssonar lesnir í Hall-
grímskirkju hvern virkan dag á
| löngufóstu, frá mánudegi til fóstu-
| dags, og hefst lesturinn með tónlistarflutningi kl.
| 12.15. Fyrsti lesturinn verður á mánudaginn.
Við ströndina fögru
Á sunnudaginn kl. 14. hefst á rás 1 þáttaröð um
líf og starf Sigfúsar Einarssonar tónskálds og af-
komenda hans. Þættirnir verða níu talsins en
veröa fluttir í þremur lotum. í fyrstu lotu segir frá
forföður Bergsættarinnar, Bergi Sturlaugssyni,
forsöngvara í Stokkseyrarkirkju, komu nokkurra
orgela í kirkjur austanfjalls og bemskuáram Sig-
fúsar þangað til hann fór utan tfi náms eftir stúd-
entspróf.
Þættimir eru í umsjón Bjarka Sveinbjömsson-
ar.
Wagner
Á morgun kl. 14 sýnir Wagner-félagið fyrsta
hluta kvikmyndar Tonys Palmers um ævi Ric-
hards Wagners. Alls er myndin um átta klukku-
stundir að lengd og „wagnerísk“ að öllu umfangi.
Hún kostaði um 11 milljónir dala í framleiðslu og
var tekin upp í mörgum borgum sem
Wagner starfaði í, til dæmis Múnchen,
Vín, Sienna, Búdapest, Núrnberg,
Bayreuth og Feneyjum. Myndin var
frumsýnd í tveimur hlutum í London
í apríl 1983. í október sama ár var
hún sýnd á La Scala í Mílanó og er
eina bíómyndin sem sýnd hefur verið
1 því húsi. Hér hefur hún verið sýnd í
sjónvarpi.
Aðalhlutverk myndarinnar leikur
Richard Burton og varð þetta eitt síðasta
hlutverk þessa mikla listamanns; hann dó
1984. Eiginkonur Wagners leika Vanessa Redgrave
(Cosima) og Gemma Craven (Minna).
Kvikmyndin verður sýnd í þremur hlutum og
verða seinni sýningarnar tvo næstu laugardaga,
20. og 27. febrúar, og hefjast einnig kl. 14. Myndin
er með ensku tali án skjátexta. Aðgangur er ókeyp-
is og öllum heimill meðan húsrúm leyfir. Selma
Guðmundsdóttir er nú formaður Wagner-félagsins
sem heldur aðalfund sinn kl. 13 á morgun.
Barnatónleikar
Kvennakór 'Reykjavíkur heldur tvenna
bamatónleika í Möguleikhúsinu viö Hlemm á
morgun, kl. 14 og kl. 16. Snuðra og Tuðra ætla að
vera með á tónleikunum og láta öragglega hrika-
lega illa eins og þær era vanar. Kannski verða þær
flengdar, hver veit?
Snuðra og Tuðra verða svo með sína sérstöku
leiksýningu á sunnudaginn kl. 14 í Möguleikhús-
inu og þegar þetta er skrifað eru enn þá til miðar
á hana.
Þæoii
strákar
Þægir strákar
Hjá Máli og menningu kom út fyrir jólin
skáldsagan Þægir strákar eftir Helga Ingólfsson.
Þar segir frá hrekklausum kennara sem er einn
heima hjá sér í makindum þegar kött-
ur nágrannans stekkur skyndilega inn
um gluggann hjá honum. Þessi hvers-
dagslegi atburður verður til þess að
hann kynnist rithöfundinum granna
sínum og saman lenda svo þessi
dyggðaljós í hinum mestu hremming-
um.
Sagan er sjálfstætt framhald tveggja
síöustu bóka Helga, Andsælis á auðnuhjólinu og
Blá nótt fram í rauða bítið. í nýju bókinni leiðir
höfundur saman aðalpersónur þeirra bóka og
spinnur sögu þeirra áfram.Um leið og þetta er saga
tveggja reykvískra meðaljóna er þetta skörp rann-
sókn á íslenskum samtíma og ólíkindum hans.
Helgi Ingólfsson er sagnfræðingur og fékk Bók-
menntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar 1994
fyrir skáldsöguna Letrað í vindinn - samsærið.
Umsjón
Silja AðalstBÍnsdóttir