Dagblaðið Vísir - DV - 13.02.1999, Blaðsíða 11

DV LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1999
11
- á v. y ’ : ' , Míf 11
; jiM 1 ||8H|

Þögult tilgangsleysi
„Heima ræður mamma“. Svo
sagði í fyrirsögn í Mogga fyrr í
vikunni. Fréttin var látlaus og
fyrirferðarlítil og langt inni í
blaði. Hún er þó merkari en
stærðin og staðsetningin sagði til
um og gott innlegg i eilífa um-
ræðu um jafnrétti kynjanna. í
fréttinni sagði af dönskum félags-
fræðingi, Sörensen að nafni, sem
tók sig til og rannsakaði verka-
skiptingu og kynjahlutverk á
heimilinu. Fræðingurinn kom fyr-
ir segulbandi hjá útvöldum fjöl-
skyldum úr öllum lögum þjóðfé-
lagsins. Þegar sá danskí spilaði af
böndunum komst hann að hinu
sanna um fjölskyldulífið þar í
landi og því hver hefur þar tögl og
hagldir. Það er enginn annar en
mamman á heimilinu. Pabbinn og
bömin mega sín lítils.
Nú þarf þetta ekki að koma á
óvart. Sumir segja eflaust að ekki
þurfi hámenntaðan fræðing til
þess að segja okkur það sem allir
vissu. Félagsfræðin er jú þeirrar
náttúru að greina það sem er að
gerast í daglega lífinu, og flestir
kannast við, en færa það í fræði-
legan búning. Viö þykjumst til
dæmis vita að hið sama eigi við
um íslensk heimili þótt fræðileg
rannsókn liggi ekki fyrir. Danir
em jú skyldir okkur og líkir í
háttum.
Víginu haldið
Danski félagsfræðingurinn
vakti sérstaka athygli á því að
konum hefði orðið talsvert ágengt
í jafnréttisbaráttunni undcutfarin
ár og áratugi og mætti meðal ann-
ars marka slikt af þátttöku
kvenna í atvinnulífinu. Hið sama
þekkjiun við hér á landi og einnig
hitt að konum í stjórnmálum
fjölgar þótt enn eigi þær talsvert í
land með að ná körlunum. Gengi
þeirra í prófkjömm flokkanna að
undanfomu er til dæmis athyglis-
vert og augljóst að konum á þingi
mun fjölga talsvert eftir kosning-
arnar i maí.
Jafnréttisumræðan öll breytir
þó ekki því að konur gefa ekkert
eftir þar sem vígi þeirra er
sterkast, á heimilunum. Karl-
menn eru þar í heldur ómerkilegu
hlutverki. Sörensen félagsfræð-
ingur segir, og tekur segulbands-
spólumar til vitnis, að konumar,
þ.e. mömmurnar á heimilunum,
tali langmest. Pabbarnir segi lítið
eða ekki neitt og bömin komast
heldur ekki að fyrir mömmu.
Mamma ákveður líka, segir Sör-
ensen í Mogganum, hver geri
hvað af þeim hlutum sem að mati
mömmunnar, vel að merkja, era
nauðsynlegir. Niðurstaða félags-
fræðingsins er því sú að konan
ráði öllu, karlinn þvælist í besta
falli fyrir í þögulu tUgangsleysi
sinu og bömin sitji og standi eftir
kröfu mömmu. AUt heimUislífið
snýst því í kringum eina konu og
eftir þeim línum sem hún leggur.
Sterkara kynið í raun
Eina lífsmarkið sem félagsfræð-
ingurinn sá hjá karlkyninu á
dönskum heimUum var að strák-
ar, synir málugra kvenna og dauf-
gerðra karla, reyndu stundum að
grípa fram í. Mömmurnar þögg-
uðu niður i þeim. Það er strákun-
um hoU og nauðsynleg lexía fyrir
þeirra eigin sambúð síðar á lífs-
leiðinni. Staða konunnar er því
sterk, svo sterk að hún gefur ekk-
Jónas Haraldsson
aðstoðanitstjórí
ert eftir af valdi sínu. Karlamir
eru að vísu í einhverjum
þykjustuleik úti í samfélaginu en
þegar kemur að undirstöðu samfé-
lagsins, heimUinu, era þeir núU
og nix. Félagsfræðingurinn Sören-
sen veit aUt um stöðu karla, ver-
andi sjálfur einn af þeim. Hann
bendir því réttUega á þau gömlu
sannindi að konur séu betri en
karlar i að koma hugsunum sín-
um i orð og málflutningur þeirra
sé lifandi og skýr en ekki ragl-
ingslegur að hætti karlkynsins.
Konurnar halda fiölskyldunni
gangandi með stuðningi mömmu
og ömmu og vinkvenna eftir at-
vikum. Eiginmaðurinn verður að
sætta sig við að hafa lítið um
framgang mála að segja enda hef-
ur hann líklega lítið fram að
leggja. Sörensen segir karlana því
lítið við.
Hornkarlar í einsemd
Nú kann að vera einhver mun-
ur á íslenskmn og dönskum heim-
Uum hvað þetta varðar. Það er tU
dæmis yfirleitt styttra á næsta
bar í Danmörku en á íslandi þótt
það hafi nokkuð hreyst hin síðari
ár. Við gefum okkur því að is-
lenskir pabbar reyni af fremsta
megni að halda sig innan dyra
heimUanna og taka við fyrirmæl-
um réttmætra stjórnenda þar.
Auðvitað gengur þeim misjafn-
lega að fara að fyrirmælunum.
Það fer eftir þvl hvort eitthvað
skemmtUegt er í sjónvarpinu: fót-
bolti, box, kappakstur eða annað
enn uppbyggUegra.
í látum eiginkvenna, mæðra
þeirra, amma og vinkvenna reyn-
ir eiginmaðurinn að sjálfsögðu að
finna sér horn þar sem hann get-
ur þagað í næði, helst einangrað-
ur frá hávaða í ryksugu eða upp-
þvottaglamri. Það má hugsa sér
að í þessu rólega homi hafi hann
aðgang að sjónvarpi, bókum og
tímaritum og geti jafnvel hnýtt
flugur. Sófi er æskilegur í svona
hom svo ekki fari iUa um hom-
karlinn eða hann detti út af ef
hann dottar þar í einsemd sinni.
Þyki karlinn samt fyrir innan
veggja heimilisins og trufli at-
hafnasemi konunnar er hugsan-
legt að hann láti lítið fara fyrir
sér í hílskúmum. Þar getur hann
dundað sér við að strjúka heimU-
isbílnum og láta sem hann hafi
enn eitthvað með hann að gera,
þ.e. aUt þar tU konan þarf að
skreppa eitthvað.
Tilgangslítið kyn
Svona er jafnréttinu háttað, eða
svo segir danski félagsfræðingur-
inn Sörensen að minnsta kosti.
Konan ræður öUu innan heimUis
og gefur ekki þumlung eftir. Þá
aukast völd kvenna og áhrif utan
heimUis hægt og bítandi. Karlamir
era að gefa eftir þar. Þessi þróun
verður að teljast farsæl, einkum í
ljósi upplýsinga Sörensens um aö
konur séu betur gerðar en karlar.
Þær hugsi einfaldlega skýrar og
tjái sig skilmerkUegar en þeir.
Þessi félagsfræðUega könnun
segir, eins og aðrar slíkar, það
sem menn vissu fyrir, að minnsta
kosti kvenmenn, að karlar eru
fremur tilgangslitlir. Þegar
grannt er skoðað er tUgangur
þeirra varla annar en að viðhalda
stofnimun. Þess á mUli leika þeir
sér, ungir jafnt sem aldnir. Leik-
fóngin stækka bara með aldrinum
eins og glöggt má sjá á jeppaeign
íslenskra karla.
Konur gera því rétt i því að tala
þá í kaf með skýrri framsetningu
og skilmerkUegri. Karlamir era
best geymdir þar sem þeir þvæl-
ast ekki fyrir - og þegja.