Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.1999, Blaðsíða 11

JjV FIMMTIJDAGUR 18. FEBRÚAR 1999
enning
Upplyfting..
Það hefur verið lítið um
tónleika á höfuðborgar-
svæðinu að undanfórnu
enda tónlistarmenn að
pústa eftir holskefluna sem
reið yfir í janúar. Tónleik-
ar Önnu Guðnýjar Guð-
mundsdóttur, Einars Jó-
hannessonar og Unnar
Sveinbjamardóttur í Saln-
um á þriðjudagskvöldið
voru því kærkomin upp-
lyfting í skammdeginu.
Verk Þorkels Sigur-
bjömssonar Intrada frá
1971 sómdi sér vel sem
fyrsta verk á efnisskránni.
Eirðarlaust og órólegt, þó
með faUegum strófum sem
skjóta upp kollinum við og
viö og endar á púlsandi
bassanótu í pianóinu. „Ég
held að allir tónlistarmenn
hafi reynslu af örari
hjartslætti hvort sem er við
upphaf eða lok tónleika,"
segir tónskáldið í efnis-
skrá. Þremenningarnir
virtust þó í fullkomnu jafn-
vægi og fluttu verkið eink-
ir lipurlega.
Eftir það tók rómantíkin völdin, fyrst í
veimur lögum ópus 83 eftir Max Bmch. Það
ýrra, Rúmenskt ljóð, minnist ég ekki að hafa
íeyrt áður en fátt er skemmtilegra en að upp-
’ötva falleg stykki, sérstaklega ef þau em bor-
n á borð fyrir mann likt og gert var á þriðju-
laginn - enda passa hljóðfærin þrjú, píanó,
darínett og víóla - og hljóðfæraleikaraminr
ifar vel saman. Seinna stykkiö, Allegro
dvace, var'einnig vel flutt þó víólan ætti til að
Irukkna í hljómi flygilsins.
Johannes Brahms samdi tvær klarínett-
únötur sem hann útbjó einnig fyrir víólu, af-
kaplega finar tónsmíðar og i hávegum hafðar
>æði af klarínett- og víóluleikurum. Þær vom
>áðar á efnisskránni, sú fyrri í f moll, dramat-
sk og dökk eins og stendur í efnisskránni sem
að vera, svellandi
tilfmningar og
nóg til þess að
smjatta á. Auðvit-
að væri líka auð-
velt að ofgera en
sú var ekki raun-
in hjá þeim Önnu
og Einari heldur
var leikið frá
innstu hjartarót-
um og tilgerðar-
laust.
Eftir hlé var
svo komið að
Unni í annarri
sónötunni sem er
í Es dúr og „fúll
ljóðrænnar birtu“
svo ég vitni aftur
í efnisskrá. Hún
er styttri, i þrem-
ur köflum og dá-
lítið ástúðlegri en
hin þótt ólgandi
tilfinningarnar
séu hvergi langt
undan. Flutning-
ur sónötunnar
var allur hinn
vandaðasti og
Anna í miklu stuði. Samt fannst mér Unnur
halda sig of til baka eins og hún væri hrædd
um að verða væmin eða gefa of mikið. Útkom-
an var því dálítið blátt áfram og of köld til
þess að maður léti hrífast með.
Síðast á efnisskránni var Marchener-
zahlungen eða Ævintýri ópus 132 fyrir klar-
inett, víólu og píanó eftir Robert Schumann.
Verkið er í fjóram köflum, sá fyrsti sætur og
Ijúfur, annar punkteraður og snarpari, sá
þriðji hægur og rómantískur og sá síðasti sig-
urglaður. Verkið var í heild vel leikið, þó sér-
staklega þriðji kaflinn, en líkt og í Bmch týnd-
ist víólan svolítið í hljómi píanósins í síðasta
kaflanum sem kom þó ekki í veg fyrir að æv-
intýrið hlyti góðan endi.
Þau voru í stuði í Salnum: Anna Guðný Guðmundsdóttir, Einar Jóhannesson og Unnur Svein-
bjarnardóttir. DV-mynd Teitur
Tónlist
Arndís Björk Ásgeirsdóttir
á vel við fyrstu tvo kaflana, aðeins bjartara er
yfir tveimur síðari. Flutningur þeirra Önnu og
Einars var afbragðsfínn; fyrsti kaflinn ákafur
og ástríðufullur en samt svo undurblíður í lok-
in, annar kaflinn svo tmaðsfagur að mann
greip óstjómleg löngun til þess að fara að há-
skæla. Það var líkt og þau rynnu í eitt, Anna,
Einar, tónlistin og túlkunin, þannig að ég
hafði á tilfinningunni að svona ætti sónatan
í ævintýraríkinu
Sýningin Hans Christian Andersen, líf
og list 1805-1875, verður opnuð í sýningar-
sölum Norræna hússins á laugardaginn
kl. 15.00. Hún lýsir í máli
og myndum ævi Andersens
frá fæðingu hans í Óðinsvé-
um árið 1805, uppvaxtarár-
um hans og rithöfundar-
ferli í Danmörku og ferða-
lögum erlendis þar til hann
andaðist í Kaupmannahöfn
árið 1875. Við opnunina
mun sendiherra Danmerkur á íslandi,
Flemming Morch, flytja ávarp, Johannes
Mollehave rithöfúndur flytur stutt spjall
um H.C. Andersen og danska trióið Kind
of Jazz leikur.
Sýningin er byggð upp á textum og
myndum um viðburðaríkt líf og vel-
gengni ævintýraskáldsins og völdum text-
um úr endurminningum og bréfum And-
ersens og samtímamanna hans. Einnig
eru þar skemmtilegar litprentaðar mynd-
ir af handritum og munum. Sýningin er
samstarfsverkefni danska sendiráðsins á
íslandi, Norræna hússins, Bæjarsafnanna
í Óðinsvéum, Háskóla íslands, Norrænu
tungumálaráðgjafarinnar, Félags dönsku-
kennara og Menningarmiðstöðvarinnar
Gerðubergs. Hún verður opin alla daga
nema mánudaga til 14. mars.
Á sunnudaginn kl. 14 spjallar prestur-
inn, rithöfundurinn, fyrirlesarinn og ís-
landsvinurinn Johannes Mollehave um
ævintýraheim H.C. Andersens. Johannes
hefúr samið tvær bækur um Andersen,
sú fyrri heitir H.C. Andersens salt (1985)
og fjallar um húmor í ævintýram hans,
sú seinni heitir Lystig og ligefrem (1995)
og fjallar um stuðlun í skáldskap hans.
Johannes Mollehave er einstakur fyrir-
lesari og munu þeir sem heyrðu hann tala
hér í fyrra flykkjast á þennan fyrirlestur.
Kl. 14 á sunnudaginn hefst lika sýning
danska barnaleikhússins Gadesjakket á
ævintýrinu um Þumalinu eftir H.C. And-
ersen uppi í Gerðubergi. Þetta er brúðu-
leikhús af nýstárlegu tagi og verður
brúðu- og myndlistarverkstæði fyrir unga
áhorfendur bæði á undan og eftir sýningu
(frá kl. 13-16).
Af Snorra
og munnlegri hefð
Priðja
Fáir evrópskir leikhúsmenn höfðu jafn af-
;erandi áhrif á leiklistarsögu 20. aldar og Ber-
old Brecht sem átti aldarafmæli á síðasta ári.
>ó sáu stóra atvinnuleikhúsin hér ekki
.stæðu til að heiðra minningu hans en Út-
■arpsleikhúsið og Rás 1 stóðu fyrir veglegri
fmælisveislu í október síðastliðnum.
Þótt afmælisárið sé liðið er uppfærsla
Ikemmtihússins við Laufásveg á þremur ein-
láttungum Brechts einnig hugsuð sem virð-
ngarvottur á aldarafmælinu. Einþáttungam-
r era úr safni ríflega tuttugu þátta sem
irecht nefndi „Ótti og eymd Þriðja ríkisins"
g fjalla um Þýskaland Hitlers á áranum
933-37. Það tímabil einkenndist af markviss-
im kúgunaraðgerðum sem á endanum
ryggðu fullkomna undirgefni við „flokkinn",
g eitt öflugasta tækið í þeirri baráttu var
trúlega víðtækt njósnanet sem í raun teygði
nga sína inn á hvert heimili og hvem vinnu-
tað í landinu.
Leiklist
Halldóra Friðjónsdóttir
Foreldrar áttu jafnvel á hættu að böm
>eirra klöguðu þau fyrir lélega flokksvitund
ins og fjallað er um í þættinum Spæjarinn.
>ar leika Hjalti Rögnvaldsson og Steinunn
Jlafsdóttir hjón sem reyna af fremsta megni
.ð aðlaga sig breyttu þjóðfélagi sem er þeim
>ó á móti skapi. Þegar ungur sonur þeirra
iregður sér út einn daginn án þess að gera
xein fyrir ferðum sínum gera þau strax ráð
yrir hinu versta. Hjalti og Steinunn stóðu sig
igætlega og sama er að segja um Grím Helga
íislasson sem leikur soninn enda þræl-
viðsvanur þrátt fyrir ungan aldur.
í Krítarkrossinum leiðir raunverulegur
pæjari flokksins nokkra óbreytta borgara í
illan sannleika um starfsaðferðimar. Hann
r i heimsókn hjá unnustrmni sem er þjón-
istustúlka á finu heimili; einnig kemur bíl-
stjórinn á heimilinu við sögu sem og matráðs-
Nú er komið að næsta fyrirlestri
Snorrastofú í Reykholti í röð erinda sem
nefnd er „Fyrirlestrar í héraði“. í kvöld
kl. 21 mun Gísli Sigurðsson, íslensku-
fræðingur hjá þjóðfræöadeild Stofnunar
Árna Magnússonar á íslandi,
halda fyrirlestur sem ber heitið
„Munnleg hefð, heimildir og
menntun Snorra Sturlusonar".
Gísli er M.Phil. í miðaldafræð-
um frá University College i Dyfl-
inni. Meðal rita hans era Gaelic
Influence in Iceland (Studia Is-
landica 46) 1988 og heildarútgáfa
Eddukvæða, sem kom út hjá Máli og
menningu í fyrra. Gísli vinnur að dokt-
orsritgerð um túlkun íslendingasagna í
ljósi munnlegrar hefðar og undirbýr út-
gáfu á vegum Árnastofnunar á munnleg-
um sögum Vestur-íslendinga sem var að
mestu safnað í Kanada veturinn 1971-72.
Gísli er lesendum DV einnig kunnur sem
skeleggur kjallarahöfundur.
Brecht dregur Hitler og hans menn sundur og saman í háði í sýningu Skemmtihússins á Ótta og
eymd Þriðja ríkisins. DV-mynd Hilmar Þór
konan og bróðir hennar. Hjalti leikur bróður-
inn og fór á kostum í senu þar sem hann svið-
setur samtal við gamla konu sem vogar sér að
gagnrýna flokkinn. Þórir Steingrímsson pass-
aði vel í hlutverk kokhrausta nasistans og
Steinunn túlkaði kærastuna af þokka og ör-
yggi. Ingibjörg Þórisdóttir leikur matráðskon-
una eðlilega og óþvingað. Eiríkur Guðmunds-
son var kannski óþarflega sauðslegur i hlut-
verki bílstjórans en tókst þó að koma
þrælsóttanum sem er einn aðalskotspónn
Brechts til skila.'
Gyðingakonan fjallar um konu af gyðinga-
ættum sem er gift „hreinræktuðum“ Þjóð-
veija. Hann er farinn að líða fyrir mægðir
sínar við þennan óæskilega þegn og því hefur
eiginkonan ákveðið að flýja land - en vonast
þó til að eiginmaðurinn reyni að telja henni
hughvarf. Gyðingakonan er langdramat-
ískasti þátturinn þvi þar era innri átök aðal-
persónunnar og raunveruleg örvænting i for-
grunni. Leikur Guðlaugar Maríu Bjamadótt-
ur er of hófstilltur og nær því miður ekki að
koma þessari örvæntingu yfir til áhorfenda.
Handahreyfingar sem áttu að undirstrika sál-
arástand persónunnar virkuðu lærðar og
bættu litlu við.
Þröngt rými Skemmtihússins setur leikur-
um nokkrar skorður og leikstjórinn velur þá
leið að leggja höfuðáherslu á textann og skop-
ið sem þar er að finna. Fyrir vikið verður sjón-
ræni þátturinn i túlkuninni nokkuð einhæfur
og ég saknaði þess að finna aldrei fyrir þeirri
ógn sem þó er undirliggjandi í textanum.
Skemmtihúsið sýnir:
Ótti og eymd Þriðja ríkisins
eftir Bertolt Brecht
Þýðandi: Þorsteinn Þorsteinsson
Búningar: Andrea Oddsteinsdóttir
Ljós: Jóhann Bjarni Pálmason
Leikmunir: Sigurjón Jóhannsson
Leikstjóri: Erlingur Gíslason
Norrænir rithöfundar
s á sýningu
Á morgun veröur opnuö sýning í and-
f dyri Norræna hússins á ijósmyndum eft-
i;; ir sænska ljósmyndarann Ullu Montan.
I Hún verður opin daglega kl.
19-18, nema sunnudaga kl.
1 12-18, og lýkur sunnudaginn
S;; 21. mars.
i Á sýningunni eru ein-
göngu andlitsmyndir af nor-
rænum rithöfundum sem
hafa komið til íslands og tek-
ið þátt í bókmenntadag-
skrám og bókmenntahátíðum í Norræna
húsinu. Sérsvið Ullu Montan er að taka
portrettmyndir af rithöfundum og hún
hefur ferðast víða um lönd til þess að
heimsækja rithöfunda og taka myndir af
þeim. Ulla hefur komið til íslands og tek-
ið andlitsmyndir m.a. af Thor Vilhjálms-
Isyni, Vigdísi Grímsdóttur, Einari Má
Guðmundssyni og Einari Kárasyni.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttír
ríkið spottað