Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1999, Blaðsíða 18
18
Íhfiygarðshornið
LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1999 Í IV
Sérstaða íslands
Ég hnaut um gamalt blaðadrasl í
gær og þar blasti við mér frétt -
sennilega í Degi - þess efnis að
matstaðurinn Pizza 67 væri að
loka síðasta staðnum sínum í
Kaupmannahöfn á sjálfu Ráðhús-
torginu. Þá rifjuðust upp hátíða-
höldin þegar staðurinn
opnaði - á sjálfu Ráð-
hústorginu - að við-
stöddu helsta stór-
menni þjóðarinnar því
staðurinn átti að heita
tákn um stórhug ís-
lendinga, viðskiptavit
þeirra og djúpa þekk-
ingu á launhelgum nú-
tímalegrar matargerðar
og nútímalegrar mark-
aðssetningar. Það var
eins og allir héldu að
það væru engir pitsu-
staðir í Kaupmanna-
höfn; Danir kynnu ekk-
ert að búa til pitsu, eða
kynnu ekkert að mark-
aðssetja pitsu, eða
kynnu yfirleitt ekki
kaupskap. Og nú væri
komið að íslendingum
að kenna sinni gömlu
herraþjóð sitthvað um
heimsmenninguna. Til
hvers er ég að rifja
þetta upp? Til að
hlakka yfir óförum
landa minna? Nei - en þetta er
merkileg saga, þetta er saga um ís-
lenskt oflæti
Þetta er saga um sérstöðu ís-
lands.
******
Þetta er saga um fullkominn
mislestur Islendinga á stöðu sinni
í heiminum. En þetta er því miður
ekki eina dæmið - kannski það
spaugilegasta (að ætla að fara að
kenna Kaupmannahafnarbúum
kaupmennsku) en alls ekki það
hrapallegasta. Versta dæmið um
þennan mislestur er að gerast fyr-
ir augum okkar núna og það er
ríkisstjóm íslands sem stendur
fyrir því.
Kyoto: landinu virðist stjómað
af hægri öfgamönnum sem
þverskallast við að horfast í augu
við að nútímaiðnrekstur og lifnað-
arhættir ógna lofthjúpi jarðar.
Stefnu landsins virðast stýra öfga-
fullir þjóðemissinnar sem
þverskallast við að viðurkenna að
þjóðríkið á ekki nokkurn rétt þeg-
ar kemur að því að vemda lofthjúp
jarðar. Framtíð landsins virðist í
höndum úrræðalausra manna sem
virðast standa í þeirri trú að fólks-
flótti frá landsbyggðinni sé af þeim
sökum að ekki séu þar nægar
verksmiðjur - eins og fiystihús sé
eitthvað annað en verksmiöja.
* A * * * A
Rök íslendinga í þessu máli em
fáránleg. Verksmiðja er verk-
smiðja hvemig sem hún er knúin,
og loftegundir eru lofttegundir
hvemig sem þær era búnar tiL
Lofttegundir sem ógna lofthjúpi
jarðar hætta því ekkert jafnvel
þótt þær myndist í verksmiðju-
rekstri sem fær vatnsorku. Ógnin
við lofthjúp jarðar er söm. Og sú
röksemd að íslending-
ar séu búnir að menga
svo lítið og svo miklu
minna en allir hinir -
og eigi því eitthvað
inni af mengunar-
kvóta - er beinlínis
ósæmileg.
Kalda stríðinu er lok-
ið. Þjóðemissinnamir
í stjómarráðinu virð-
ast enn ekki hafa átt-
að sig til hlítar á þvi
hvað það táknar fyrir
stöðu íslands í samfé-
lagi þjóðanna. Enginn
virðist hafa leitt hug-
ann að því hvað veld-
ur að íslendingar sigr-
uðu öll þorskastrið
sem þeir lögðu í en
guldu afhroð í hval-
veiðistríðinu - og létu
Bandaríkjamenn
meira að segja kné
fylgja kviði þegar þeir
sendu hingað sjálfan
Bamba úthafanna í
helstu verstöð lands-
ins og hjarta íslenska veiðimanna-
samfélagsins og gulltryggðu þar
með að íslendingar geti ekki hafið
þessar þarflausu veiðar á ný. ís-
land er sem sé allt í einu í þeirri
stöðu að geta ekki hundsað al-
þjóðasamfélagið, eða öllu heldur
verið nokkurs konar laumufarþeg-
ar í velferðarhraðlestinni. Á áran-
Guðmundur Andri Thorsson
um áður nægði utanríkisráðherra
landsins á erfiðum fundum að
rölta sér upp að næsta landakorti
og benda og segja: Sjáiði hvar við
erum? Við tölum þá bara við Rúss-
ana. Og Rússamir keyptu baki
brotnu úldinn ufsa af okkur undir
nafninu gaffalbitar, stingunærfót
og annan slíkan vaming í von um
að vinna hylli okkar.
Með rússnesku ógninni hvarf
þessi sérstaða íslands. Eftir er að-
eins sú sérstaða að halda að við
séum á sérsamningi í heiminum.
******
Það var eitthvað táknrænt við
það að umhverfisráðherra skyldi
vera veðurtepptur í Austurríki á
meðan alvöru-ráðherramir
ákváðu stefnu landsins í stærsta
umhverfismáli allra tíma. Á með-
an hann var að kúldrast þama hef-
ur hann eflaust getað hugleitt
áhrif loftslagsbreytinga á líf sitt.
Einhvern veginn hefúr Guðmund-
ur Bjamason verið veðurtepptur í
þessari ríkisstjóm frá því að hann
tók við embætti - veðurtepptur í
landbúnaðarráðuneytinu.
dagur í lífi
Dagur í lífi Melkorku Teklu Ólafsdóttur:
Með hugann við Halldór Laxness
Meikorka Tekla Ólafsdóttir hefur viðað að sér efni um Halldór Laxness og Sjálfstætt fólk fyrir leikskrá
Þjóðleikhússins. DV-mynd E.ÓI
Bakgarðar húsanna við Brávalla-
götu og Ásvallagötu era þaktir snjó
þegar ég lít út um svefnherbergis-
gluggann um morguninn. Hjólið
verður að bíða heima enn um sinn
og fyrir liggur að ganga í vinnuna.
Við Kristján maðurinn minn borð-
um saman morgunverð og svo legg
ég af stað. Gönguleiðin niður í Þjóð-
leikhús er skemmtileg. Hún liggur
fyrst í gegnum þetta gróna hverfi
sem þiggur tignarlega ró sína frá
gamla kirkjugarðinum en segja má
að hjarta þess slái í hverfisverslun-
inni Kjötborg á homi Blómvalla-
götu og Ásvallagötu. Gamli kirkju-
garðurinn er fallegur í vetrarkyrrð-
inni og svo er alltaf gaman að
ganga í gegnum miðbæinn.
Innsýn Halldórs í
mannssálina
Sem leiklistarráðunautur Þjóð-
leikhússins sinni ég margvísleg-
um verkefhum en leiklistarráðu-
nautur er aðstoðarmaður þjóðleik-
hússtjóra í listrænum efnum.
Starfið felst m.a. í því að lesa leik-
rit, íslensk sem erlend, vegna vals
á verkum til sýninga, vera íslensk-
um höfundum til ráðgjafar sem og
leikstjóram sem eru að setja upp
sýningar í húsinu og síðast en
ekki síst hafa umsjón með leik-
skrám en leikskrárvinna er meg-
inverkefni þessa dags.
Næsta verkefni á Stóra sviðinu
er einstaklega viðamikil sýning;
leikgerð af Sjálfstæðu fólki Hall-
dórs Laxness í tveimur hlutum
sem Kjartan Ragnarsson leikstýrir
eftir handriti þeirra Sigríðar Mar-
grétar Guðmundsdóttur. Ég hef
viðað að mér efni um Halldór Lax-
ness og þetta stórbrotna verk hans
úr ýmsum áttum. Það er maka-
laust hve mikla innsýn Halldór
hafði í mannssálina.
Áhugaverð námskeið
Að vinnudegi loknum þegar ég
kem heim borðum við Kristján
kótelettur sem hann hefur grillað.
Eftir kvöldverð fer ég á námskeið
hjá Endurmenntunarstofnun Há-
skóla íslands sem er haldið i sam-
vinnu við Þjóðleikhúsið. Halldór
Guðmundsson mag. art. flytur
fjórða og síðasta fyrirlestur sinn
um Sjálfstætt fólk. Þetta er sjötta
námskeiðið af þessu tagi og sjálf
hef ég verið fyrirlesari á hinum
fimm. En í þetta skipti er ég bara
einn af umsjónarmönnunum og
get því tekið mér sæti meðal
áheyrenda og notiö þess að hlusta
á fyrirlesturinn. Á námskeiðum
EHÍ og Þjóðleikhússins hlýða þátt-
takendur á fyrirlestra um tiltekin
verk sem leikhúsið sýnir og höf-
unda þeirra, koma í heimsókn á
æfingu, sjá svo sýninguna full-
búna og ræða að lokum við að-
standendur hennar. Fjöldi þeirra
sem sækja þessi námskeið hefur
farið sívaxandi og nú þurfti að
skipta þátttakendum í tvo hópa,
því að þeir era nálega 180. Þegar
ég kem heim spjöllum við Kristján
saman yfir tesopa. Áður en við
göngum til náða glugga ég í
franska leikhúsfræðibók sem ég er
að lesa um þessar mundir. Einn af
kennurum mínum í leikhúsfræði
við Sorbonne í París, Georges
Banu, tók þessa bók saman. Hún
er safn stuttra frásagna af því
hvemig ýmsir fremstu leikstjórar
tuttugustu aldarinnar vinna og er
ákaflega fróðleg.