Dagblaðið Vísir - DV - 06.03.1999, Blaðsíða 30

30
LAUGARDAGUR 6. MARS 1999 33 "W
Börnin hafa sjálfsagt fengið að finna fyrir því að ég væri lítið heima, ekki ósvipað og ég væri sjómaður. Það er nú
ekkert flóknara en það. Ég ólst upp við að pabbi var alltaf á sjó og ég vorkenni þeim ekkert meira en sjálfum mér.
Haraldur Haraldsson í Andra hef-
ur ásamt fleirum eignast Áburð-
arverksmiðju ríkisins. Hann er
kampakátur þessa dagana en eins
og flestum er í fersku minni bauð
hann 801 milljón króna í annað rík-
isfyrirtæki - Síldarverksmiðjur rík-
isins, SR-mjöl - fyrir nokkrum
árum en aðrir fjárfestar fengu - þó
að þeir væru með lægra tilboð.
Þorsteinn Pálsson hag-
aði sár eins og fífl
Þú ert talinn hafa „fjárhagslegt
bolmagn" núna til þess að standa í
viðskiptum af þessu tagi. Þegar þér
var neitað um SR-mjöl var skýring-
in sú að þú hefðir það ekki.
„Þannig vill verkast þegar menn
vilja ekki sjá spilin hjá hir.um. Þá
er ekki von á góðu,“ segir Harald-
ur. „Þetta var alveg hræðilegt. Ég
sat bara í makindum heima hjá
mér rétt fyrir miðnætti þann 29.
desember og var að ráða krossgátu.
Þá var hringt og mér sagt að það
yrði í blöðunum daginn eftir að
búið væri að selja fyrirtækið öðr-
um. Ég var með hæsta boð og það
var ekki talað við mig. Þetta var
eins hallærislegt og mest getur ver-
ið.“
En hefurðu nú tekið ríkið í sátt
og ríkið þig?
„Ég hef ekki verið ósáttur við
ríkið sem slíkt heldur ráðherrann
sem stóð að málinu, Þorstein Páls-
son, sem hagaði sér eins og fífl. Það
er nú ekki flóknara en það. Hann
talaði ekki við mig sem hæstbjóð-
anda af því að hann hafði ákveðið
að selja öðrum. Nú veit ég að þetta
var allt undirbúið og fastgert og
löngu afgreitt. Útboðið var bara
sýndarmennska. Útboð Áburðar-
verksmiðjunnar var hins vegar til
mikillar fyrirmyndar og ég vona að
það hafi lærst af vitleysunum sem
hafa verið gerðar. Ef til vill hefur
maður eitthvað lagað til í subbu-
skapnum með nöldrinu.“
Stór orð notaði Haraldur í viðtöl-
um á þessum tíma. í einu þeirra
segir hann að í SR-málinu hafl ver-
ið „höggvinn af sér hausinn i
mjölviðskiptum“.
„Það var gert,“ segir Haraldur og
er ómyrkur í máli. „Ég var settur
út af sakramentinu. Alveg frá 1973
og fram að þessum tíma var ég með
stærstu útflytjendum á lýsi og
mjöli. í litlum heimi eins og heim-
ur fiskmjölsins er þá fréttist það
strax að stjórnvöld landsins hefðu
hafnað mér. „Af hverju var honum
hafnað?“ spurðu menn. „Það hlýtur
eitthvað að vera að honum. Farsæl-
ast er því að eiga ekki viðskipti við
hann.“ Þarna hvarf mitt viðskipta-
lega umhverfí bara sisona.“
Tekur ekki ritalín
Hvers vegna hættirðu við að fara
í mál á sínum tíma?
„Mér var hótað og ég hætti við.
Það er nú eins og gengur. Stundum
tekur maður rangar ákvarðanir."
Haraldur segist mjög lítið hafa
komið nálægt mjölinu eftir SR-æv-
intýrið því það taki langan tíma að
ná aftur mannorðinu i viðskiptum.
Sú staðreynd að hann fékk Áburð-
arverksmiðjuna geri það hins veg-
ar að verkum að hann gæti komist
á kortið aftur. „Það fréttist fljótt að
ég er ekki þessi skunkur sem menn
ætluðu,“ segir Haraldur brosandi.
Hvað rekur viðskiptamenn eins
og þig áfram í sífellt umfangsmeiri
viðskipti? Hvers vegna geturðu
ekki verið rólegur með eitt eða tvö
járn í eldinum?
„Ég er ofvirkur og tek ekki rita-
lín,“ segir Haraldur og hlær. „Nei,
ég hef þá trú að ef maður er kyrr
þá sé maður á niðurleið. Góða
dæmisögu kann ég um tvo menn
sem sátu saman i flugvél og annar
komst að því að hinn væri mark-
aðsstjóri hjá Coca Cola. Hann sagð-
ist alltaf hafa verið að velta því fyr-
ir sér hvers vegna Coca Cola eyddi
þessum háu fjárhæðum i auglýs-
ingar þegar öll heimsbyggðin vissi
hvað kók er og allir drykkju það.
„Það er rétt,“ sagði markaðsstjór-
inn. „En hvað heldurðu að myndi
gerast í þessari vél ef flugmaðurinn
hætti að fljúga?“ Maðurinn svaraði
því til að auðvitað myndi vélin
hrapa. „Einmitt," sagði markaðs-
stjórinn. Eins er það hjá okkur. Um
leið og menn hætta að fljúga þá
hrapa þeir.“
Ég er á því að maður verði alltaf
að hafa eitthvað fyrir stafni og
vinna sífellt að því að þroska sig og
þróa. Það er gott fyrir líkamann og
sálina að vera ekki alltaf fastur á
sama stað. Óbreytt ástand er að
mínu mati það sama og hnignun."
Mátti ekki selja allt
mjölið einn
„Ég á strák sem heitir Andri og
allir halda að það sé samband
milli nafnsins á honum og fyrir-
tækinu,“ segir Haraldur þegar
hann rifjar upp árið 1970, þegar
honum var boðin þátttaka í heild-
versluninni Andra. „Það var þó
ekki þannig. Mér var boðin þátt-
taka 19. júní en sonur minn var
skírður 17. júní. Hann heitir Har-
aldur Andri, Haraldur eftir pabba
og Andri í höfuðið á Andreu, konu
minni. Þegar mér bauðst að koma
inn í Andra sagði ég bara já af því
að mér fannst það svo sniðugt."
Hvað varstu að gera áður?
„Áður var ég að vinna hjá fyrir-
tæki sem hét íslenska verslunarfé-
lagið og var í eigu Eggerts Gísla-
sonar, fóður Þráins Eggertssonar.
Ég byrjaði þó i heildverslun sem
hét G. Ólafsson & Co. Þá voru dá-
lítið öðruvisi þjóðfélagsaðstæður
en nú. Til þess að fá að kaupa
barnafót frá Austur-Evrópu varð
að kaupa eitthvað annað með, til
dæmis gamlan lager af einhverju
dóti.“
Haraldur segir að þessi tími hafi
verið alveg ótrúlegur. Viðskipta-
hættimir hafí verið langt frá því
að vera venjulegir, leyfi hafi þurft
til þess að versla við útlönd og
menn hafi beðið í biðröðum til
þess að fá þau. Samt ákvað Harald-
ur að leggja fyrir sig viðskipti. En
var aldrei neitt annað sem kom til
greina?
„Nei,“ segir Haraldur ákveðinn.
„En ég hafði og hef alltaf haft mik-
inn áhuga fyrir útflutningi og var
að spá í ullarvöruútflutning þegar
ég fékk inni í Andra. Árið 1973 hóf
ég útflutning og gerði þá stærsta
samning sögunnar í fiskimjöli.
Pólitíkin gerði það að verkum að
það mátti ekki samþykkja hann.
Ég mátti ekki selja 20.000 tonn af
mjöli til Póllands einn míns liðs
heldur varð að skipta kökunni. Þá
var Lúðvlk Jósepsson viðskipta-
ráðherra og undir hans stjórn var
ákveðið að ég fengi ekki leyfi.
Mjölverðið fór úr 700 dollurum
tonnið niður í 315 dollara og það
töpuðust svo margar milljónir að
það nemur áreiðanlega andvirði
Ábur ðarverksmiðj unnar. “
Það vitlausasta
á ferlinum
Ef þú lítm- yfir ferilinn: Hvað er
það gáfulegasta sem þú hefur gert
í viðskiptum?
„Ég veit ekki hvað það er en ég
veit vel hvað er það vitlausasta
sem ég hef gert. Það er að taka
mark á islenskum stjórnvöldum
og taka þátt í að nýta samning
veiðanna. Þetta var dæmi upp á
þrjú hundruð milljónir. Síðan
kom í ljós að samningarnir milli
íslenskra stjórnvalda og banda-
rískra voru engir samningar. Það
var virkilega dýr skóli en allt ann-
að held ég að hafi verið farsælt og
gáfulegt."
Hefurðu haft einhvern tíma til
þess að sinna fjölskyldu og áhuga-
málum í öllu atinu?
„Sem betur fer hefur kona mín
ekki unnið úti heldrnr verið við
hlið mér i öllu vafstrinu og ferða-
lögum sem fylgja starfi mínu. Það
hefur haft mikið að segja. Börnin
hafa sjálfsagt fengið að finna fyrir
því að ég væri lítið heima, ekki
ósvipað og ég væri sjómaður, það
er nú ekkert flóknara en það. Ég
ólst upp við að pabbi var alltaf á
sjó og ég vorkenni þeim ekkert
meira en sjálfum mér. Við ferðuð-
umst mikið um helgar, ég er gam-
all skáti og hef alltaf haft gaman
af útiveru. Fátt er líka eins róandi
og að ríða út og ég reyni að gefa
mér tíma til þess. Nú hef ég líka
mikið verkefni á herðunum í
tengslum við hestamennskuna
sem er formennska Landsmóts
2000 ehf.“
sem islensk stjórnvöld gerðu við
Bandarikjastjórn um kvóta við
Alaska. Þá fjárfesti Andri i stór-
um frystitogara, Andra I BA, sem
gera átti út til bolfiskveiða á þeim
slóðum. Á grundvelli samninga
sem ekki reyndust pappírsins
virði fórum við til Bandaríkjanna
með skipið í gegnum Panama-
skurðinn og norður til Alaska.
Sigling var kostnaðarsöm og tók
3-4 vikur, fyrir utan kaupin á
skipinu og breytingarnar á því til
Bændur eru ekkert
öðruvísi en aðrir
Þú hefur sagt að þú sért olnboga-
barn í íslensku viðskiptalífi. Er
það tilfellið?
„Stjórnvöld eru vondur sam-
starfsaðili, eins og saga mín sann-
ar. Mig undrar reyndar að talað sé
um þessa þingmenn eins og viti
borna menn þegar ekkert er eins
fíarri lagi. Hver lætur til dæmis út
1970 Kaupir heildverslunina
Andra
(1997) Hluthafi
Dags
19757] Andri gerir út loönubáta
1980 og bræöslu meö Fiskiðjunni
í Keflavík
(1980) Stofnaði Kreditkort hf.
(1996) Máki á Sat
(1995) Loðnuvinnsl;
firöi sem hai
út úr
(Í985) Stofnaöi Alpan á (1994) Á hæsta tilboð
Eyrarbakka en fékk ekki
(1989) Andri fjárfestir í frysti- ______
togaranum Andra I BA (Í99Ö)
Eg var settur út af sakramentinu. Alveg frá 1973 fram að þessum tíma var ég með stærstu útflytjendum á lýsi og
mjöli. í litlum heimi eins og heimur fiskimjölsins er þá fréttist það strax að stjórnvöld landsins hefðu hafnað mér.
Kaupir Stöö 2 me