Dagblaðið Vísir - DV - 18.03.1999, Qupperneq 16

16
Sigurjón B. Sigfússon meindýraeyðir:
Silfurskottur þrffast
best I raka
„Stærstur hluti minna útkalla í
heimahús er vegna hveiti- eða korn-
möls, silfurskottna og rakabjallna.
Það er misjafnt hve viðkvæmt fólk
er fyrir þessum kvikindum þannig
að fiöldi útkalla er ekki öruggur
mælikvarði á umfang vandans.
Sumir láta sér fátt um fmnast þótt
þeir sjái lítið kvikindi skriða á gólf-
inu hjá sér meðan aðrir stökkva
upp til handa og fóta,“
segir Sigurjón B. Sigfús- •-
son meindýraeyðir við
DV.
Stétt meindýraeyða fer
ört stækkandi, svo ört />
að sumir í faginu tala //;,
um faraldur. Og það er J^'>
nóg að gera. Meindýr ív :j
heimahúsum, kvikindi If
sem talin eru óæskileg h
frá sjónarmiði manns-
ins, eru í nánast öllum
húsum. Sum sjást en önn-
ur ekki. En hvað gerist
þegar hringt er í Sigurjón og hann
beðinn um að útrýma slíkum mein-
dýrum, t.d. silfurskottum?
Rakavandamál
„Ég byrja alltaf á að skoða að-
stæður. Ég geri aldrei verðtilboð úr
síma, kem alltaf á staðinn og kanna
umfang og eðli vandans. Silfurskott-
ur þrífast eingöngu ef raki er til
staðar, t.d. í þvottahúsi, á baðher-
bergi eða í eldhúsi. Ástæður rakans
geta verið margs konar en algengt
Veggjalús.
er að leki með fram þéttilistum, t.d.
við baðkör og sturtubotna eða með
eldhúsvöskum, orsaki rakavanda-
mál. Auk þess getur verið leki eða
smit frá rörum í vegg eða raki sem
myndast í niðurgröfnum íbúðum
þar sem drenlagnir eru lélegar eða
engar. Að skoðun lokinni er ég bet-
ur í stakk búinn að ákveða aðgerðir
og gera verðtilboð."
y. - Og er þá gripið til eitrun-
ar?
„Já. Ég nota algengt og
áhrifaríkt eitur í vökvaformi
sem úðað er með rafmagns-
dælu. Hún tryggir jafna
dreifingu eitursins. Ég
úða á þá staði þar sem
kvikinda hefur orðið
vart, og þar sem raki get-
ur verið til staðar, t.d.
undir baðkörum og
sturtubotnum og í sökklum
innréttinga. Getur þurft að
bora örlítil göt á sökkulinn
til að koma eitrinu inn fyrir. Að
eitrun lokinni þarf íbúðin að vera
mannlaus í að minnsta kosti fjórar
klukkustundir. Því er best ef ég kem
á morgnana. Þá hefur eitrið þornað
áður en heimilisfólkið kemur
heim.“
Sigurjón segir að blóm og plöntur
lifi eitrunina af en forða þurfi öllum
matvælum og gæludýrum og breiða
yfir fiskabúr.
Eldra húsnæði
- En þarf að eitra í öllum íbúð-
um í fjölbýlishúsi ef silfurskott-
ur eru i einni?
„Ekki endilega. Hins vegar
getur þurft að eitra í öllum ibúð-
um sömu megin í stigagangi þar
sem þær hafa sameiginlegan lagna-
vegg. En oft getur rakavandamál
verið einangrað og því nóg að eitra
í einni íbúð.“
Sigurjón segir að lítil meindýr
eins og silfurskottur og bjöllur sé
aðallega að finna í eldra húsnæði.
Hins vegar viti hann dæmi þess að
alvarlegt silfurskottuvandamál hafi
komið upp í 4 ára gömlu
húsi. Ástæðan var leka-
vandamál á baðherbergi.
„Það getur t.d. lekið hressilega
með fram sturtubotni þó að
ekki sé sjáanleg nein rifa.
Þéttilistar geta verið lélegir
eða illa unnir og það verður
töluverður vatnsgangur ef all-
ir í fjögurra manna fjölskylda /
fara daglega í sturtu."
og sér. Það getur þurft að gera við
lagnir, sem þá kosta múrbrot og við-
eigandi umstang, eða að húsráðend-
um nægir að setja þéttiefni við mót
baðkars eða sturtubotns og veggs.
Silfurskotta
Getur verið dýrt
- Hvað kostar að láta eitra
fyrir silfuskottur?
„Grunngjaldið er tæpar 7000 krón-
ur. Eitrun getur verið dýr ef vanda-
málið er alvarlegt en algengt verð er
ffá tæpum 7000 og upp í um 13.000
krónur."
En kostnaðurinn getur reyndar
orðið meiri. Ástand vegna raka getur
verið þannig að eitrun dugir ekki ein
Þekking og reynsla
Sigm'jón, sem verið hefur í mein-
/ dýraeyðingu í 8 ár, seg-
/ ir að hörð samkeppni
ríki í þessum bransa og
fólk geti fengið góð verðtil-
boð. „En lágt verð tryggir
ekki alltaf bestu þjónust-
una. Það er mikilvægt að
fólk fái meindýraeyði sem
býr yfir þekkingu og
reynslu til að takast á við
rEJ þessi mál. Almennt veit fólk
'X'Í ^fskaplega lítið um meindýr og
hvernig útrýma má þeim og
því mikil-
vægt að
X V
dýraeyðirinn
búi yflr nauð-
mem-
synlegri
þekkingu."
-lilh
ð'
4
Félag
fasteignasala:
Leyst með
samkomu-
lagi
„Það eru engin lög sem
banna að selja eignir þar sem
meindýr eru til staðar en það
er ólíklegt að nokkur vilji
kaupa íbúð með skordýrum og
því leysist málið nánast af
sjálfu sér. Annars koma mál út
af skordýrum ekki upp fyi'r en
eftir að kaupandi er fluttur inn.
En í öllum tilfellum sem ég
þekki til hafa málin verið leyst
með samkomulagi. Þau hafa
aldrei farið í hart,“ segir Guð-
rún Árnadóttir, formaður Fé-
lags fasteignasala.
Guðrún segir að ef skordýra
verði vart sé eitrað og seljandi
greiði fyrir eitrunina. Megi
rekja ástæðuna til leka eða bil-
aðra lagna sé gert við og sami
háttur hafður á um greiðslu.
Tryggingafélög komi þá í mörg-
um tilfellum til skjalanna. í
fiölbýlishúsum geti vandamálið
síðan orsakast af aðstæðum í
annarri ibúð.
„Það heyrir til algerra und-
antekninga að mál af þessu tagi
fari í hart enda þarf mjög alvar-
legur galli þá að vera til staðar
sem síðan leiðir af sér mein-
dýrafár," segir Guðrún. -hlh
Meindýrafána í húsum er fjölbreytt:
Erta, bíta, stinga og
pirra
Orðið meindýr er yfirleitt notað
um dýr sem einhverra hluta vegna
eru óæskileg frá sjónarmiði manns-
ins. Oft getur verið nóg að dýrin
fari í taugarnar á fólki til að vera
kölluð meindýr. í yfirliti yfir mein-
dýr 1 heimahúsum eftir Sigurð H.
Richter er meindýrum skipt i þrjá
hópa: þau sem erta, bíta eða stinga
fólk, meindýr í matvælum og önnur
meindýr í heimahúsum.
Veggjalýs
Meindýr 1 húsum sem erta, bíta
eða stinga fólk eru frekar fá og
hættulítil hér á landi. Þar á meðal
eru mannalýs, veggjalýs, flær,
mannakláðamaur, rykmaurar og
heymaurar.
Veggjalús er um hálfur sm á
lengd, rauðbrún, sporöskjulaga
og flatvaxin og getur þykknað
verulega þegar hún sýgur
blóð. Veggjalýs lifa m.a. á
mannablóði. Þær fela sig á
daginn en eru á ferli á nóttunni.
Þær fela sig í rifum og
sprungum íbúða, bak við
veggfóður og gólflista, í dýn-
um og fleiri slíkum stöðum
og verpa þar. Aðalbittími * I
veggjalúsa er milli klukkan jj
3 og 6 á nóttunni, þegar Jf
fórnarlömbin sofa sem
fastast. Veggjalýs kunna Hveitibjalla
best við sig í hlýju og þurru
umhverfi. Veggjalýs eru sjaldséðar
hérlendis en láta þó á sér kræla.
Flær
Flær eru dökkbrúar eða svartar
fugla og
bólum
spendýra,
þar á meðal
manna. Þeir
lifa aðallega á
örsmáum húð-
flögum. í
mannabústöð-
um er lang-
mest af þeim
í rúmum.
Þar finna
þeir
húð-
flög-
ur,
og búa yfir miklum
stökkkrafti. Mann-
afló hefur ekki
fundist lengi
en starafló
eða
hænsnafló
getur gert
fólki lífið
leitt. í
hreiðrum
stara get-
ur verið
mikið af
flóm.
Ástandið
versnar þó
fyrst þegar
staranum er kom-
ið burtu án þess
að hreiðrin séu
fiarlægð eða
hreiður-
stæðin
eitruð.
Púpurnar
biða þá
hreiðrinu
vors. En þegar
enginn stari
\\ kemur leita
l\ þær glorhungr-
U aðar á íbúa
J hússins. Get-
ur þurft að
eitra margsinn-
is til að halda
flónum í skefium
Rykmaurar
Rykmaurar halda
sig einkum i hreiðrum
V
v hlýju og
1 t hæfllegan
V, raka.
''i Ryk-
\
Sigurjón B. Sigfússon meindýraeyðir
mundar úðunartækin sem notuð eru
við eitrun. DV-mynd Pjetur
maurar eru ill-
greinanlegir með berum
augum. Fjöldi rykmaura í
einu rúmi getur skipt þúsundum.
Besta ráðið er að viðra sængurföt og
dýnur og ryksuga a.m.k. vikuleg og
loftræsta svefnherbergi vel.
Hveitibjöllur
Meindýr sem þrífasta á matvæl-
um og oft raka eru silfurskottur,
kakkalakkar, kornmölur, hveiti-
bjöllur, tannabjöllur, rakabjöllur.
tínusbjöllur, húsflugur og maðkafl-
ugur/fiskiflugur.
Silfurskottan er með algengari
dýrum í húsum landsmanna. Full-
vaxnar verða silfurskottur allt að
einn sm á lengd. Þær eru þaktar
silfurgljáandi hreistri. Silfurskottur
eru mjög frjósamar og geta orðið
allt að fimm ára gamlar. Þær eru
snarar í snúningum og mest á ferli
á nóttunni en skjótast í skjól undan
ljósi. Eru þær einkum á ferli þar
sem mikill raki er, t.d. í baðher-
bergjum, eldhúsum og þvottaher-
bergjum. Silfurskottur komast ekki
upp úr vöskum og baðkörum og
leita því skjóls í vatnslásnum. Koma
þær upp þegar vatni er hleypt á. Af
því er sprottinn sá misskilningur að
þær haldi til í niðurfollum og klóök-
um. Þær lifa á ör-
smáum myglusvepp-
um en eru hrifhast-
ar af vörum sem
innihalda sterkju.
Kakkalakkar halda aðallega til í
brauðgerðum og eldhúsum hér á
landi en eru ekki algengir.
Hveitibjallan er algengari. Hún er
dökkbrún, 5-6 mm löng og 2 mm
breið. Kvendýrin geta verpt allt að
1000 eggum um ævina sem þær
_ verpa þá i mjöl eða kornvör-
ur. Eftir tvær til þrjár vikur
klekjast út örsmáar ljósar
' lirfur sem geta orðið allt að
einn sm á lengd á örfáum
vikum. Eftir að púpan er orðin
að bjöllu geta bjöllurnar lifað í allt
að þrjú ár og flækst um allt hús.
Hafa þær ótrúlega hæfileika til að
snuðra uppi smæstu brauðmylsnu.
Hreinlæti til bóta
Meðal annarra meindýra í heima-
húsum má nefnda ryklýs, fatamöl,
myglubjöllur, veggjatítlur, sem rúst-
uðu húsi i Hafnarfirði og sagt var
frá í síðustu viku, hambjöllur, húsa-
maurar, húsaköngulær og gras-
maurar.
Þegar ráðist er í aðgerðir gegn
meindýrum í heimahúsum er því
stundum líkt við að ráðast á spör-
fugla með fallbyssum. Stundum er
hægt að losna við þau án stórtækra
eitrunaraðgerða. Fyrsta skrefið er
að fá dýrið rétt tegundargreint, t.d.
á Náttúrufræðistofnun. Þá fást leið-
beiningar um hvernig bregðast
skuli við.
Almennt er hreinlæti alltaf til
bóta. Mikil vatnsnotkun getur
hækkað rakastig í rifum og sprung-
um og bætt lífsskilyrði meindýra.
Öflug ryksugun er oft sterkasta
vopnið. Þá sogast ekki aðeins dýrin
upp heldur einnig egg þeirra úr rif-
um og sprungum. Þá geta aðgerðir
sem flokkast undir viðhald komið
að góðu gagni, t.d. þegar rifum er
lokað, lausir dúkar límdir niður eða
gólflistar fiarlægðir. Einnig getur
verið nauðsynlegt að koma i veg
fyrir raka eða leka eða laga
skolplagnir. Allt þetta hjálpar til við
að halda meindýrum frá heimilinu.
-hlh