Dagblaðið Vísir - DV - 29.03.1999, Blaðsíða 25

33
MÁNUDAGUR 29. MARS 1999

* ^ j*....-......... HM|| .
lylbjjjiij vs\ jsijJjjjj
Flug Wright-bræðra rannsakað:
Ekki enn Ijóst hvernig fyrsta flugvélin virkaði
í risastórum vindgöngum i Ames,
rannsóknarstöð NASA í Kaliforníu,
er um þessar mundir verið að prófa
flughæfni flugvélar sem lítur tals-
vert öðruvísi út en þær nýtísku
fluggræjur sem venjulega eru próf-
aðar þar.
Þarna er á ferðinni eftirliking af
sjálfri móður flugsins, flugvél
Wright-bræðra sem tókst á loft þann
17. desember árið 1903. Hún flaug
með Orville Wright innanborðs en
Wilbur bróðir hans hljóp með til að
styðja við vængina. Á þeim 12 sek-
úndum sem vélin var í loftinu
komst hún 120 feta vegalengd. Þetta
var fyrsta flugferð mannkynssög-
unnar.
En hvernig virkaði flugvélin og
hvernig tókst þeim Orville og Wilb-
ur að fljúga þegar svo mörgum öðr-
um hafði mistekist?
Þessum spumingum ætla verk-
Vísindamenn í dag vita nákvæmlega hvernig hátækniþoturnar virka allar saman
en enn er ekki Ijóst hvernig Wright-bræður fóru að því að komast á loft.
fræðingar NASA að svara með til-
raununum í vindgöngunum, um
leið og þeir hjálpa hópi flugáhuga-
manna sem hafa unnið að því lengi
að smíða eftirlíkingu i fullri stærð
sem getur flogið. Ætlunin er að
verkefni áhugamannanna verði lok-
ið árið 2003 þegar hundrað ár eru
liðin síðan hið margfræga flug
Wright-bræðranna fór fram.
„Wright-bræðurnir voru algerir
sniUingar og unnu ótrúlegt afrek,“
segir Jack Cherne, forstöðumaður
hópsins sem hyggst fljúga eftirlík-
ingunni eftir fjögur ár. „Hins vegar
skildu þeir ekki mikið skrifað eftir
handa okkur til að rannsaka, bara
einstaka minnispunkta sem ekki
em mjög nákvæmir tæknilega séð.
Þess vegna viljum við rannsaka
þetta hér til að átta okkur á þvi ná-
kvæmlega hvernig þeir hönnuðu
flugvél sína.“
GSM-baninn veldur deilum
Geimskot verða sífellt algengari
og ekki bætir það umhverfið fyrir
þá sem eftir sitja á jörðinni.
Geimskot skaðieg
, umhverfinu:
Ábyrg fyrir stórum
hluta ósonþynn-
ingarinnar
Mengun frá geimflaugum á stór-
an þátt í þynningu ósonlagsins, auk
þess sem eitrað eldflaugaeldsneyti
er að verða sífellt meiri ógnun við
heilsu fólks viða um heim. Þetta
kom fram í dagblaðinu . Moscow
Times fyrir helgi.
Alexei Yablokov, forstöðumaður
stofnunar um stefnumörkun í nátt-
úmvemd, segir þar að rekja megi
um helming þynningar ósonlagsins
til hinnar miklu aukningar á
geimskotum sem orðið hefur að
undanfómu. Að hans mati þarf að
huga alvarlega að því að takmarka
fjölda geimskota til að vemda um-
hverfið. „Eftir 20 til 30 ár verður
ástandið orðið gríðarlega alvarlegt,“
segir Yablokov, sem var vísinda-
ráðunautur Borísar Jeltsins frá 1992
til 1993.
Yablokov er ritstjóri bókar sem
nýverið var gefin út og fjallaði um
áhrif geimskota á umhverfið. í bók-
ina skrifa margir vísindamenn sem
hafa stundað rannsóknir á þessu
sviði.
Þar kemur einnig fram að geim-
flaugar sprauta eifruðu eldflauga-
eldsneyti yfir stór landsvæöi og
valda þannig mikiili hættu á
heilsutjóni manna og dýra. Til dæm-
is er tali að um 2% af öllu landflæmi
Rússiands verði reglulega fyrir
mengun af völdum eldflaugaelds-
neytis.
m'i-iiiZKM 'fv
LJ LJ L_j lj l
- mannráttíndi eða aðför að almannaheill?
Göran Persson, forsætisráðherra Svíþjóðar, blaðrar í GSM-símann sinn á
ráðstefnu fyrir skömmu. Greinilega ekki kveikt á GSM-bana þar.
Fyrirtækið Netline Commun-
ications Technologies frá ísrael hefur
sett á markaðinn tæki sem kallast C-
Guard og sendir út útvarpsbylgjur
sem gera GSM-síma óvirka innan
ákveðins svæðis. Á meðan kveikt er
á slíku tæki geta símaeigendur ekki
hringt úr símum eða tekið við símtöl-
um með þeim.
Eins og svo margt annað kom
þessi tækni fyrst fram í hemaðarleg-
um tilgangi en Netline er á þeirri
skoðun að tækið eigi erindi á al-
mennan markað. Líklegt er t.d. að
umsjónarmenn leikhúsa, kirkna,
bókasafna og annarra staða þar sem
GSM-píp er talið óæskilegt myndu
taka tæki sem þessu fegins hendi.
En það em ekki allir jafhánægðir
með GSM-banann frá Netline. For-
svarsmenn simafyrirtækja em t.d. al-
farið á móti tólinu eins og við mátti
búast og telja að það aðfór að símnot-
endum og almannaheill. Þeir segja
t.d. að mikil notkun GSM-bana geti
haft alvarlegar hliðarverkanir. Illa
stillt tæki af þessu tagi geti t.d. kom-
ið í veg fyrir að menn nái símasam-
bandi þegar þeir ganga ffarn hjá húsi
þar sem tækið er í gangi. Slíkt gæti
valdið óþægindum og jafhvel valdið
málaferlum.
Varaforstjóri Netline, Gil Israeli,
segir að þetta sé bull, hver og einn
megi verja sína lóð fyrir ágangi ann-
arra. „Ef einhver vill ekki að bylgjur
frá GSM-simum komi inn á lóð sina
þá er hann í fúllum rétti til að halda
þeim í burtu með C-Guard,“ segir
Israeli.
Netline mun halda áffarn þróun C-
Guard og búa til sérhæfðar útgáfur
sem t.d. loka fyrir suma GSM-síma
en ekki aðra. Þaö gæti t.d. veriö hent-
ugt í leikhúsum þegar simar starfs-
manna virka en áhorfendur geta
ekki notað sína síma.
Sony-dúllan Kuriko Takeshima sýnir hér nýjustu græjur fyrirtækisins. Fyrir neðan er móttakari fyrir stafrænar gervi-
hnattasendingar en með honum ná áskrifendur nýjum útsendingum frá SkyPerfect TV! í Japan. Fyrir ofan er hins
vegar nýjasta tegund Mini Disc-spilara og upptökutækis frá Sony. Áskrifendur sjónvarpsstöðvarinnar munu geta
sótt gegnum stöðina tónlist og tekið hana upp með Mini Disc-spilaranum með því að tengja tækin saman. Þau verða
sett á japanskan markað í sumar og munu kosta samtals sem samsvarar um 60.000 krónum.
Q CD

* F.J......Itw
1 1
Sól- og öryggisfilma á rúíur. Vernd
gegn nita/birtu - upplitun og er góð
þjófavörn.
Litaíar filmur inn á bílrúSur, gera bilinn
öruggari, þaegilegri, glæsijegri og
seljaniegri.
Asetning rneöhita - fagmenn
rO/ó f //:
Dalbrekku 22, Kóp. S. 544 5770
morso
Hág æða-
bren 10 i nsu- jfnar
■v í«ix f ““‘■'V ‘j ; m LJ , ?
®PR PípugeröinhJ
Suðurhrauni 2 • 210 Garðabæ
Sími: 565 1444 • Fax: 565 2473
Ir
W
IUMFERÐAR
RÁÐ

r