Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.1999, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 30. MARS 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaéur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÓRN KÁRASON
Aöstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Nægjusemi gamals krata
„Sigur er 31-32 prósent og þar yfir,“ segir Sighvatur
Björgvinsson, formaöur Alþýðuflokksins, í viðtali við Dag
á laugardaginn. Menn gleðjast yfir mismiklu og sumir
eru nægjusamari en aðrir. Sighvatur Björgvinsson er
með nægjusömustu mönnum.
í síðustu alþingiskosningum fengu vinstriflokkamir
fjórir, sem að Samfylkingunni standa, 37,7% fylgi eða yfir
62 þúsund atkvæði. Fylgi þeirra var nokkru meira en
Sjálfstæðisflokksins, sem fékk 37,1%, eða rúm 61 þúsund
atkvæði. Það eru sérkennileg fræði þegar stjómmála-
menn fara fyrir fram að tala um sigur í kosningum ef þeir
tapa 5-6% atkvæða milli kosninga. Mikil er nægjusemin
að telja slíkt vera sigur eftir að hafa setið í stjórnarand-
stöðu. Slík nægjusemi kann að vera réttlætanleg eftir
fjögurra ára stjómarsetu þar sem tekist hefur verið á við
erfið mál og efnahagslegar þrengingar.
Staðreyndin er sú að samfylking vinstrimanna hefur
ekki náð því flugi sem Sighvatur Björgvinsson og félagar
hans vonuðust eftir - létu sig dreyma um á góðri stundu.
Hvert áfallið hefur rekið annað. Fyrst komu furðuleg
drög að stefnuskrá á liðnu ári, þegar verið var að berja
vinstrimenn saman undir einn hatt. Þá benti Jóhanna
Sigurðardóttir á það hér í kjallaragrein í DV að þeir sem
höfnuðu samfylkingu væru að treysta í sessi valdakerfi
„peninga- og íhaldsaflanna í þjóðfélaginu“. Málefnaá-
greiningur væri ekki til staðar. „Meira að segja eru slegn-
ir sömu tónar ... um afstöðuna til Evrópusambandsins og
um brottfór hersins en ekki er áformað að ísland sæki
um aðild að ESB á næsta kjörtímabili.“
Þessi stefnuskrárdrög voru síðar dregin til baka og
vilja fáir kannast við þau, enda gengið þvert á grundvall-
arstefnu Alþýðuflokksins í utanríkismálum. Þess í stað
vill Samfylkingin ekki minnast á utanríkismál, en hún er
sundruð í þeim málaflokki og samkvæmt sérstökum úr-
skurði Margrétar Frímannsdóttur eru utanríkismál ekki
á dagskrá í komandi kosningum. Kjósendur eru hins veg-
ar engu nær um stefnu Samfylkingarinnar í utanríkis-
málum né hvað það þýðir þegar Sighvatur Björgvinsson
segir að „deilumar um EFTA og EES eru ekki lengur
átakaefni milli þorra alþýðubandalagsmanna og alþýðu-
flokksmanna“, hvað þá ágreiningur um hvort íslendingar
„eigi að taka þátt í viðskipta- og vamarsamstarfi vest-
rænna þjóða“.
Áfóll Samfylkingarinnar eru ekki aðeins bundin við
óskýra stefnu og drög að stefnu sem aldrei átti að birtast.
Niðurstaða prófkjörsins í Reykjavík var formanni Alþýðu-
flokksins ekki að skapi þar sem gamall klofningsforingi,
Jóhanna Sigurðardóttir, vann glæsilegan sigur og stóð
öðrum framar í kröfunni til þess að leiða Samfylkinguna,
eins og skoðanakönnun DV fyrir nokkrum vikum sýndi.
Til að koma í veg fyrir slíkt útnefndi Sighvatur Margréti
Frímannsdóttur, talsmann Samfylkingarinnar, án þess að
ráðgast við Jóhönnu Sigurðardóttur. Með þessu reyndi
formaður Alþýðuflokksins að slá tvær flugur í einu höggi
- annars vegar að setja plástur á sár Alþýðubandalagsins,
sem hafði náð litlum árangri í prófkjörum, og hins vegar
að setja stein í götu Jóhönnu, þvert á úrslit prófkjörsins í
Reykjavík. En úrslit prófkjöra eru heldur ekki endanleg
eins og kom í ljós á Norðurlandi eystra.
Það er alltaf varasamt að vera með mikla spádóma um
þróun í stjómmálum en leiða má sterk rök að því að Sam-
fylkingin liðist í sundur eftir kosningar ef niðurstaðan
verður ekki sú sem að er stefnt. Þar skiptir nægjusemi
Sighvats Björgvinssonar ekki miklu.
Óli Björn Kárason
Snfða má alvarlegustu gallana af kvótakerfinu með því að láta kvótaeign fyrirtækja fyrnast, segir Snjólfur m.a. í
grein sinni.
Kvótar sem fýrnast
Fyrirtæki geta keypt
og selt grunnkvóta sín
á milli sem hefur það í
för með sér að árleg út-
hlutun aflaheimilda
flyst milli skipa.
Fyrirtæki geta ein-
göngu keypt og selt
aflaheimildir með því
að eiga viðskipti við
Kvótaþing og er verð á
aflaheimild íyrir þorsk
á fiskveiðiárinu
1998-1999 nú um 100
kr./kg.
Einföld og áhrifarík
breyting
Nú legg ég til að gerð
verði sú einfalda breyt-
„Nú legg ég til að gerð verði sú
einfalda breyting á núgildandi
kerfi að grunnkvótar fyrnist um
5% á ári. Ólíkt venjulegum fyrn-
ingum, sem fela það í sér að
verðmæti hverfur, renna þessi
5% til ríkisins sem hefur það
hlutverk að gæta sameignar
þjóðarinnar - fiskistofnanna
Kjallarinn
Snjólfur Ólafsson
prófessor
Flestar eignir fyr-
irtækja fymast (af-
skrifast) smátt og
smátt og þykir það
eðlilegur þáttur í
rekstri fyrirtækja.
Þetta gildir þó ekki
um þá merkilegu
eign sem er kvóti,
enda kannski ekki
nema von, því þessi
eign er ekki eign í
venjulegum skiln-
ingi, þótt hún gangi
kaupum og sölum.
Reyndar geta fyrir-
tæki afskrifað á ör-
fáum árum þann
kvóta sem þau
kaupa, jafnvel þótt
þessi eign minnki
ekki í verðgildi með
árunum en það er
einmitt ástæðan fyr-
ir öðrum fyrning-
um.
Svo merkilegt
sem það kann að
virðast þá má sníða
alvarlegustu gallana
af kvótakerfinu með
því að láta kvóta-
eign fyrirtækja fyrn-
ast. Áður en þetta
verður útskýrt nán-
ar verður núgild-
andi kvótakerfi í sjávarútvegi lýst
fyrir þeim sem ekki þekkja það
vel.
Núgildandi kvótakerfi
Á hverju vori ákveða stjórnvöld
heildarkvóta fyrir hverja fiskiteg-
und á því fiskveiðiári sem hefst 1.
september það ár. Fyrir hverja
fiskitegund er þessum heildar-
kvóta deilt á fiskiskip í samræmi
við grunnkvóta skipsins í tegund-
inni. Ef grunnkvóti skips í þorski
er 1% og heildarafli árs er 200.000
tonn þá fær skipið það ár afla-
heimild (árskvóta) sem nemur
2.000 tonnum.
ing á núgildandi kerfi að grunn-
kvótar fyrnist um 5% á ári. Ólíkt
venjulegum fyrningum, sem fela
það í sér að verðmæti hverfur,
renna þessi 5% til ríkisins sem
hefur það hlutverk að gæta sam-
eignar þjóðarinnar - fiskistofn-
anna.
Ár hvert eru þessi 5% grann-
kvótanna seld til hæstbjóðanda.
Þannig renna miklar tekjur í rík-
issjóð sem verður þá betur i stakk
búinn til að takast á við hin
óþrjótandi verkefni sín. Þannig
verða þau fyrirtæki sem vilja
halda óbreyttri stöðu að kaupa 5%
af kvóta „sínum“ á hverju ári.
Þannig standa nýir aðilar jafnfæt-
is gömllim með að hasla sér völl í
sjávarútvegi án þess þó að rekstr-
argrundvelli starfandi fyrirtækja
sé kollvarpað.
Ýmsir fletir á málinu
Hæstiréttur feUdi í vetur dóm
sem margir telja að sé krafa um að
aUir eigi jafnan rétt tU að nýta
fiskistofnana. Ljóst má vera að
þessi krafa verður uppfyUt með
því að láta kvótana fymast á þann
hátt sem hér er lagt tU.
Nýjasti mælikvarðinn fyrir
gæði fiskveiðistjórnunarkerfis er
hve góð sátt næst um það í þjóðfé-
laginu. Almennt era menn ekki
hrifnir af því að missa forréttindi
sín og því má ganga út frá því að
útgerðarmenn og talsmenn
þeirra mótmæli öUum tiUögum
sem fela í sér auknar greiðslur
þeirra fyrir að nýta sameign
þjóðarinnar. Fylgismenn auð-
lindagjalds ættu að velta þessari
tiUögu vel fyrir sér, og ýmsum
■mögulegum útfærslum á henni,
áður en þeir taka afstöðu til
hennar en ég hygg að þeir geti
flestir orðið sáttir við hana.
Einn af kostum þessarar leiðar
er að útgerðarmenn ákveða upp-
hæð þess auðlindagjalds sem þeir
greiða með tUboðum sínum í
kvóta. Annar kostur er að mjög
einfalt er að koma breytingunum í
framkvæmd. í grein í Vísbendingu
í febrúar 1992 lagði ég tU aðra út-
gáfu af kvótakerfi með fyrningum
sem felur í sér mun meiri breyt-
ingu á kerfinu en sem hefur þann
kost umfram þessa tiUögu að jafna
sveiflur í sjávarútvegi. Vegna
hinna miklu breytinga er ólíklegt
að sátt náist um þá tiUögu í þjóðfé-
laginu á skömmum tíma.
EUaust telja rrfargir að í þessari
breytingu felist sérstök skattlagn-
ing á landsbyggðina og að hún leiði
af sér stórfeUda byggðaröskun. Um
þetta mun ég fjaba í næstu grein.
Snjólfur Ólafsson
Skoðanir annarra
Fiskveiðistjórnin
„Það er ljóst að þrír meginflokkar þjóðarinnar,
Sjálfstæðisflokkur, Framsóknarflokkur og Samfylk-
ingin, hafa nú aUir lýst því yfir að þeir vUji vinna að
því að ná sátt um breytingar á fiskveiöistjórnarkerí-
inu og koma til móts við þá miklu óánægju, sem
árum saman hefur ríkt meðal almennings í landinu
með óbreytt kerfi. Þetta er grundvaUarbreyting á
stöðu málsins á vettvangi stjórnmálaflokkanna.
Menn þurfa ekki annað en horfa til baka til þess að
átta sig á þvi hvers konar breyting er hér á ferð.
Þess vegna hafa nú augljóslega skapast pólitískar
forsendur fyrir því að fmna málamiðlun, sem aUir
geta verið sæmilega sáttir við.“
Úr forystugrein Mbl. 28. mars.
Gjörbreyting með Netinu
„Það fer að verða lúin þula að vitna í bók OrweUs,
1984, um hið alsjáandi auga Stóra bróður. Þegar bók-
in var skrifuð var framtiðarsýn höfundar sú, að rík-
ið fylgdist með sérhverjum þegn með nokkurs konar
sjónvarpsvélum, sem komið var fyrir hvarvetna þar
sem einstaklingurinn fór um ... Spádómurinn reynd-
ist ekki allskostar réttur, því það er ekki ríkið sem
er hið alsjáandi auga, sem fylgist með hverri per-
sónu, heldur alþjóðlegt og stjórnlítið kerfl, sem ein-
staklingarnir gefa sig sjálfvUjugir á vald. Enda er
það freistandi, því Netið hefur gjörbreytt tölvuheim-
inum og gert hann að nokkurs konar einkaeign
hundraða mUljóna manna vítt um veröld ...“
Oddur Ólafsson í Degi 27. mars.
Sala á íslandspósti
„Að sjálfsögðu er póstþjónusta grunnþáttur í nú-
tímaþjóðfélagi og svo verður áfram, þótt stórstígar
tækniframfarir eigi sér stað í sendingu pappírs-
lausra upplýsinga og skUaboða. Engin ástæða er
hins vegar til að æUa, að ríkinu famist betur að ann-
ast póstþjónustu en einkaaðUum. Þvert á móti. Þess
vegna er eðlilegt að hraðað verði sölu hlutabréfa í ís-
landspósti og fram að þeim tíma séð tU þess, að sú
samkeppni, sem þegar á sér stað, fari fram á jafnrétt-
isgrandveUi.“
Úr forystugreinum Mbl. 27. mars.