Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1999, Síða 13

ÞRIÐJUDAGUR 13. APRIL 1999
13
Frelsið kemur
Ami Bergmann
rithöfundur ritaði
grein í DV þann 25.
mars, þar sem hann
fjallaði um viðtal
sem tekið var við
mig í Stúdentablað-
inu fyrir skömmu.
Virðist hann hafa
misskilið eitt svar
mitt, sem ég hefði
sjálfsagt getað orðað
skýrar. í viðtalinu
sagði ég að þótt ég
hefði skoðanir um
að frelsi ætti að vera
meginregla í öllum
málum, þ.m.t. í
fikniefnamálum, þá
teldi ég að forystu-
menn Sjálfstæðis-
flokksins ættu að ■
velja mál á stefnu-
skrána sem líklegt er
Kjallarinn
Gunnlaugur
Jónsson
stjórnarmaður í
Heimdalli
að hljóti ir við að
betri hljómgrunn.
Þessi orð má vissulega
ekki skilja á þann hátt
að ég vilji að Sjálfstæð-
isflokkurinn setji
hvaða mál sem er á
stefnuskrána, sem lik-
legt er að hljóti góðan
hljómgrunn. Hann á
að einbeita sér að þeim
stefnumálum sínum
sem raunhæft er að
nái fram að ganga.
Fullur hugur verður
að fylgja máli. Vali
baráttumála á stefnu-
skrána á flokkurinn að
haga þannig að sem
mest frelsi náist á sem
skemmstum tíma.
Hins vegar held ég
raunar að flokksmenn
séu stundum of hrædd-
boða frelsi. Þeir ættu oft
Frá landsfundi Sjálfstæðisflokksins. „Þessi orð má vissulega ekki skilja
á þann hátt að ég vilji að Sjálfstæðisflokkurinn setji hvaða mál sem er á
stefnuskrána sem líklegt er að hljóti góðan hljómgrunn. Hann á að ein-
beita sér að þeim stefnumálum sínum sem raunhæft er að nái fram að
ganga.“
að ganga lengra, því máttur rök-
semdanna fyrir frelsinu er mikill.
Frelsið er betra en atkvæð-
in
Árni spyr hvort við ungliðamir
í Sjálfstæðisflokknum séum að
segja að frelsi sé að vísu gott, en
atkvæðin betri. Svarið er nei.
Frelsið er betra en atkvæðin. Mér
er sama þótt við fáum engin at-
kvæði, svo lengi sem við njótum
frelsis. Eg veit það þó að þetta
verður að fara saman. Til þess að
auka frelsi þurfum við atkvæði.
Atkvæðin má hins vegar ekki fá á
fólskum forsendum og atkvæðin
mega ekki fást með lýðskmmi
heldur með því að útskýra hug-
sjónir okkar svo að fólk skilji þær.
Það hefur verið ágætis fyrir-
komulag á frelsisbaráttu Sjálf-
stæðisflokksins á síðustu áratug-
um. Flokkurinn hefur náð miklum
árangri. Þróun mála hefur gjaman
verið þannig að fyrst boða unglið-
arnir hugsjónir um frelsi á ein-
hverju sviði, sem hljóma jafnvel
framandi og stuðandi. Stuðningur
við þær eykst smám saman í þjóð-
félaginu. Sjálfstæðisflokkurinn
tekur málið upp á arma sína og
nær breytingum fram á Alþingi.
Nokkrum ámm síðar em svo tek-
in viðtöl við vinstri menn sem
stóðu gegn breytingunum og þeir
spurðir hvers vegna i ósköpunum
þeir hafi verið á móti. Þeir svara
þá yfirleitt þannig að þeir telji að
breytingamar hafi ekki verið
tímabærar, eða þá að þeir hafi
bara verið á móti framkvæmdinni.
Hægriróttæknin er ekki
bara meinlaus
Ámi telur að þessi hægriróttækni
sé meinlaus. Ég er sammála honum
um það. Hún er ekki bara meinlaus
heldur er hún til
þess fallin að bæta
mjög hag manna.
Hún hefur fært
okkur mikið frelsi
á síðustu áratug-
um. Frelsi, sem nú
þykir sjálfsagt,
þótti áður fyrr
vera öfgar, til
dæmis þegar nú-
verandi forystiunenn Sjálfstæðis-
flokksins voru að boða frelsi í versl-
un og viðskiptum á sínum yngri
ámm. Árni vill samt sennilega
meina að hægriróttæknin sé mein-
laus vegna þess að hægriróttækling-
ar muni aldrei hafa nein áhrif. Það
held ég að hafi verið afsannað.
Að lokum langar mig að spyrja
Áma hvort hann vilji ekki senda
mér eintak af sáttmála sem hann
talaði um i greininni sinni og
nefndi samfélagssáttmála. Vinstri
menn nota gjarnan svona orð til
að réttlæta margvísleg mannrétt-
indabrot. Þeir telja þá væntanlega
að borgaramir haft skuldbundið
sig til þess að þola alls kyns frels-
isskerðingu. Ég veit ekki hvenær
undirritunin fór fram. Hún hefur
alveg farið fram hjá mér. Kannski
hef ég ekki verið fæddur.
Gunnlaugur Jónsson
„Árni spyr hvort við ungliðarnir í
Sjálfstæðisflokknum séum að
segja að frelsi sé að vísu gott, en
atkvæðin betri. Svarið er nei.
Frelsið er betra en atkvæðin.u
Eðlileg útgjöld
DV slær því fram í
leiðara sl. föstudag að
heilbrigðiskerfið sé í
ógöngum, þar stjórni
menn með smáskammta-
lækningum að eigin geð-
þótta, jafnvel eftir ábend-
ingum fjölmiðla. Þessum
vangaveltum ritstjóra er
eðlilegt að svara.
Framkvæmd og
frasar
Fyrst skal tekið fram
að grandvallarbreyting-
ar hafa verið gerðar á ís-
lenskri heilbrigðisþjón-
ustu á kjörtímabilinu. í
fyrsta lagi hefur grunn-
þjónustan, heilsugæslan,
verið byggð enn frekar
upp. í öðra lagi hefur
forstjóri verið skipaður
til að stjórna sjúkrahúsunum í
Reykjavík, með það að markmiði að
einfalda stjómun og auka samvinnu
þessara mikilvægu stofnana, sem
taka til sín dijúgan hluta heilbrigðis-
útgjalda. í þriðja lagi hefur verið horf-
ið frá stefnu fyrrverandi heilbrigðis-
ráðherra að „auka kostnaðarvitund"
sjúkra með þjónustugjöldum. í fjóröa
lagi hefur verið ráðist í að byggja
barnaspitala og í fimmta lagi hafa
heilbrigðisstofnanir á landsbyggðinni
verið sameinaðar undir eina stjórn tO
einfóldunar, til að tryggja þjónustu og
öryggi við íbúana á viðkomandi
svæðum og tO að skapa starfsmönn-
um viðunandi faglegt umhverfi. Hér
era aðeins talin upp fimm atriði af
stefnu framsóknarmanna í heObrigð-
ismálum.
Einföldun
Ritstjóri DV setur fram í löngu
máli einfaldan boðskap: „Mara sam-
keppnisleysis" hrjáir íslenskt heO-
brigðiskerfi. Þessar aðstæður „hækka
kostnað og draga úr
framleiðni", segir rit-
stjórinn, og lausnarorð
hans er „lögmál sam-
keppninnar".
Samkeppni er vissu-
lega ríkjandi í heil-
brigðisþjónustunni.
Starfsfólk ber sig
stöðugt og sína stofnun
saman við aðrar, en
einkum þó við útlönd.
Ritstjóri áttar sig hins
vegar ekki á að lögmál
samkeppni þurfa ekki
að skOa sömu hag-
kvæmni og í ýmsum
öðrum greinum. Sam-
keppni getur nefnOega
hækkað kostnað í heO-
brigðisþjónustunni.
Til dæmis ef við réð-
umst í að byggja upp
aðra vökudeOd - eða annan Barna-
spítala.
HlutfaO heObrigðisútgjalda af þjóð-
arframleiðslu í Bandaríkjunum var
8,9% árið 1980. Árið 1998 var þetta
tdutfaO komið í 13,7%, eða rúmlega
4000 doOara á hvern Bandaríkja-
mann. Jafnframt þessu hafa 15%
Bandaríkjamanna liOar heObrigðis-
tryggingar og njóta lélegrar þjónustu.
í buOandi samkeppni og einkareknu
heObrigðiskerfi er kostnaðurinn á
mann um 300 þúsund krónur á ári. Á
íslandi er er kostnaðurinn á mann
150 þúsund á ári, eins og ritstjóri
bendir réttOega á í leiðara sínum. Á
íslandi vOja menn ekki þessa amer-
ísku martröð, þar sem óheft sam-
keppni ræður fór. Okkar frammistaða
er enn betri þegar haft er í huga fá-
mennið og hin dýra tækni sem íslend-
ingar era manna fljótastir að tdeinka
sér.
Trúboð
..1980 námu útgjöldin á hvern
mann 93 þúsund krónum á verðlagi
síðasta árs. Kerfið kostar því 56 þús-
und krónum meira á mann á síðasta
ári en fyrir tæpum tuttugu árum.“
Þetta era óbreytt orð ritstjóra DV og
þetta lítur svo sannarlega iOa út. Ef
ég vissi ekki betur hefði ég hrokkið
Ola við „ábendingu fjölmiðOsins".
Ritstjórinn lætur þess ekki getið að
hedbrigðisútgjöld á mann era jafn
mikO nú og fyrir áratug, eða 1989.
HeObrigðisútgjöld á mann eru nú
svipuð og þau vora
árið 1991; en hafa
hækkað nokkuð frá
1995, mestan part
fyrir þá sök að hlut-
ur launa í sam-
neyslu hedbrigðis-
þjónustunnar hefur
hækkað umtalsvert
frá 1995 og gríðar-
lega frá 1989. Út-
gjöldin á mann hafa
með öðram orðum fram undir það
síðasta ekki hækkað í 14 ár. Því er
hins vegar ekki að leyna að aðlögun-
arkjarasamningamir sem gerðir vora
á síðasta ári, hafa reynst miklum
mun kostnaðarsamari en samninga-
menn sáu fyrir.
Kostnaður og þjónusta
íslendingar hafa almennari, greið-
ari og auðveldari aðgang að hedbrigð-
iskerfinu en þeir sem njóta svipaðra
lífsskOyrða í nálægum löndum. Þjón-
ustan er hér fyrir ada aldurs- og þjóð-
félagshópa. Þetta er aðalsmerki ís-
lenskrar hedbrigðisþjónustu. Kostn-
aður er hér ekki hærri en annars
staðar, þjónustan er fyOOega sam-
bærileg við það sem best gerist meðal
miOjónaþjóða og þrátt fyrir „sam-
keppnisleysið" hefur griðarleg fram-
þróun orðið innan hedbrigðisþjónust-
unnar. Þetta sýnir ekki hvað síst að
heilbrigðisstarfsmenn eru hér vak-
andi fyrir nýjungum og um leið gæta
þeir fydstu hagkvæmni í störfum sín-
um.
Sú stefnumótun í heObrigðsmálum
sem drepið var á í upphafi miðast við
að halda kostnaði svipuðum og hann
er í dag, án þess að skerða þjónustuna
- eða láta sjúklinga greiða fyrir hana
meira en þeir gera nú. Þetta hefur í
stórum dráttum tekist frá 1995. Flókn-
ari aðgerðir, dýrari lyf, uppbygging
hedsugæslunnar og betri þjónusta
hefur ekki leitt td aukinna útgjalda,
umfram það sem eðldegt getur talist.
Þessi stefna sem ríkisstjómin hefur
fylgt á kjörtímabdinu og ég er sátt
við, gengur að sumu leyti gegn hug-
myndunum sem sjálfstæðismenn
sumir halda nú fast fram með löngum
greinum í Morgunblaðinu. Stefnan
gengur í ílestum atriðum gegn hug-
myndafræði fyrrverandi hedbrigðis-
ráðherra um „kostnaðarvitund sjúk-
linga“.
Lögmál viðskiptalífsins og mark-
aðslausnir hafa skdað okkur mjög
langt, en reynslan kennir mér hins
vegar að hedbrigðisþjónustan lýtur
öðrum en umfram allt flóknari lög-
málum. Þótt lögmálin séu flókin þá
veit ég mætavel hvað það þýðir þegar
menn segja: Það þarf að ná meira fé
inn í hedbrigðisþjónustuna. Það þýð-
ir einfaldlega það sama og „að auka
kostnaðarvitundina", það þýðir að
sjúklingamir eigi að greiða meira úr
eigin vasa. Þvi er ég andvíg.
Kjallarinn
Ingibjörg
Pálmadóttir
heilbrigðisráðherra og
fyrsti þingmaður Vestur-
lands
„Ritstjórinn [Óli Björn Kárason] lætur
þess ekki getið að heilbrigðisútgjöld
á mann eru jafn mikil nú og fyrir ára-
tug, eða 1989... Útgjöldin á mann
hafa með öðrum orðum fram undir
það síðasta ekki hækkað í 14 ár.u
Með og
á móti
Er fjármálastjórnun ríkis-
stjórnarinnar eölileg?
Orri Hauksson, að-
stoöarmaöur for-
sætisráöherra.
Kosningabrella
Samfylkingar
„Erlendar lánastofnanir veita ís-
lenska ríkinu sífedt betri lánskjör.
Matsfyrirtæki gefa íslandi sífeOt
hærri einkunn-
ir fyrir efna-
hags- og að-
haldsstefhu
sína. Verðlag
hefur verið afar
stöðugt um ára-
bil. Kaupmátt-
araukningin í
landinu er sú
mesta í íslands-
sögunni og at-
vinnuleysi er
svo gott sem horfið. Skattar fara
lækkandi og skuldir ríkisins era
greiddar niður um 35 miOjarða á
tveimur árum. Þá reynir Össur
Skarphéðinsson að draga upp sér-
lega dökka mynd af stööu mála!
Vissulega hefur verið viðskipta-
haOi eins og jafnan gerist eftir að
kreppu lýkur. Fjárfestingar og við-
hald höfðu setið lengi á hakanum.
Fólk treystii' því að stöðugleikinr.
verði ekki eyöilagður og byrjar að
búa í haginn sem getur verið
kostnaöarsamt í ákveðinn tíma.
Rlkisstjómin hefur gætt vel að.
Skuldir ríkisins lækka hratt,
einkavæðingu hefur veriö hraðað
sem slær á peningamagn í umferð
og hvatar td hlutabréfakaupa og
lö'eyrissparnaðar hafa verið aukn-
ir. Enda fer viðskiptahallinn nú
hratt minnkandi þótt áfram verði
að hafa vakandi auga. Hins vegar
eru sveitarfélögin áhyggjuefni, sér-
staklega það stærsta, sem hækkar
skatta og safnar skuldum í miðri
uppsveiflunni. Reykjavíkurborg
takmarkar jafnframt svo framboð
lóða að fasteignaverð á höfuðborg-
arsvæðinu pressast upp og ýtir
undir lántökur. Össur ætti frekar
að líta þangað en að fyOa fólk óör-
yggi og þyrla upp kosningaryki."
Viðskiptahallinn
er tímasprengja
„Ríkisstjómin hefur misst tökin
á viðskiptahaOanum. Gagnstætt
því sem Geir
Haarde segir fer
hann vaxandi.
HaOinn grefur
undan genginu
og í framhaldi
getur verðbólg-
an farið úr
böndum. í
þessu efni hefur
Stjórninni Orðið *°n alþlnglsmaaur.
á röð mistaka.
Ég get í fljótu bragði nefnt femt:
Aðferðin sem notuð var til að
einkavæða bankana var útlána-
hvetjandi og jók því þensluna.
Skattalækkun yfir línuna þegar
hagkerfið er að ofhitna er einfald-
lega heimskuleg og vegur að rótum
stöðugleikans. Ríkisstjórnin náöi
ekki afgangi á fjárlögum nema
með því að selja eignir ríkisins,
sem er afar slök frammistaða í góð-
æri og ekki líkleg tO að draga úr
þenslu. Síðast en ekki síst hafa yf-
irlýsingar Davíðs Oddssonar og
HaOdórs Ásgrímssonar fyrr í vetur
vakið væntingar um miklu lengra
góðæri en innstæða er fyrir eins og
nú er komið í ljós. Þær leiddu hins
vegar tO mikillar bjartsýni al-
mennings og ýttu undir lántökur
og neyslu sem örvar viðskiptahall-
ann. í þessu efni hefur ríkisstjórn-
in faOið á prófinu.
Tökin á ríkisfjármálunum má
svo meta út frá þeirri staðreynd að
fjármálaráðherrann veit ekki einu
sinni hve mikiO haOi var á ríkis-
sjóði í fyrra. Varla er það tO marks
um traust tök, eða hvað?“
-KJA
Óssur Skarphóöins-