Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.1999, Blaðsíða 4

ÞRIÐJUDAGUR 20. APRÍL 1999
\r$Tm
SjagaaiM*
Wr ■ ■ ■ ■ mmW
Viöar Víkingsson, áhugamaöur um Mars:
Dýrara aö stækka NATO
en senda mann til Mars
- nýlenda á Mars nauðsynleg fyrir framtíö mannkyns
Ferðamanna-
staðir
Þeir sem heimsækja Mars
ættu ekki að láta hjá líða að
kíkja á fjallið Olympus Mons.
Það er stærsta fjall sólkerfis-
ins, um 24 km hátt, eða næst-
um þrefalt hærra en Everest.
Einnig væri sniðugt að kíkja á
Tharsis sem er risastór bunga
á yfirborði plánetunnar, næst-
um 4000 km löng og 10 km há.
Valles Marineris er einnig
áhugaverð en það er gjá sem
er alls 4000 km löng og 2 til 7
km djúp. Og svo er hægt að
kíkja á Hellas Planitia sem er
6 km djúpur gígur sem er 2000
km í þvermál.
Mars í tölum
Plánetan rauða er fjórða
plánetan frá sólu og sú sjö-
unda stærsta í sólkerfinu. Hún
er að meðaltali í 227.940.000
kílómetra fjarlægð frá sólu og
þvermál hennar er 6.794 km.
Sporbaugur plánetunnar um
sólu er mjög sporöskjulaga og
hefur það talsverð áhrif á hita-
stig hennar. Meðalhitastig þar
er um -55 gráður á Celsíus en
hitinn getur sveiflast allt frá
því að vera 133 gráða frost á
pólunum um vetur upp í 27
gráða hita yfir daginn að
sumri til. Þó að Mars sé miklu
minni en jörðin er landflæmi
plánetunnar svipað að flatar-
máli og sá hluti jarðarinnar
sem ekki er höf.
Marssamtökin eru um þess-
ar mundir að vinna að verk-
efni sem gengur út á að búa til
eftirlíkingu af Mars hér á jörð-
inni. Ætlunin er með því að
búa til stað þar sem væntan-
legir geimfarar geta æft sig í
að búa og starfa við svipaðar
aðstæður og þeir myndu lenda
í ef af því yrði að þeir yrðu
sendir til Mars. Staðurinn sem
verður notaður til þessara æf-
inga heitir Haughton-gígur en
hann myndaðist norðarlega í
Kanada við árekstur loftsteins
við jörðu fyrir 20 milljón
árum. Telja menn að landslag
og veðurfar gígsins sé ótrúlega
líkt því sem gengur og gerist á
Mars. Þegar er hafin þróun á
vistarverum „geimfaranna"
og búist við að bygging geti
hafist strax á næsta ári.
Viðar Víkingsson kvikmyndagerðarmaður spókar sig á plánetunni rauðu. Ekki eins ólíklegt og það hljómar því hann segir að nú þegar búi mannkynið yfir
nógu mikilli tækni til að senda mann til Mars og skila honum heilum heim. Það eina sem þarf til að af því verði er viljinn.
Marsnýlenda
á jörðinni
ísland og Mars
Ýmsar tengingar má fmna
milli íslands og Mars. Margir
álíta t.d. að ísland sé það land
á jörðinni sem komist næst
Mars í útliti. Það er ekki fjarri
lagi ef skoðuð er stóra myndin
hér til hiiðar þar sem sjá má
að landslagið er alls ekki frá-
brugðið því sem viö þekkjum
frá ýmsum stöðum hér á
landi. Einn íslendingur var í
rannsóknarteyminu sem gerði
út Pathfinder-leiðangurinn
fræga fyrir tveimur árum og
nú nýlega birti jarðfræðingur-
inn Jóhann Helgason grein í
bandaríska vísindatímaritinu i
Geology þar sem hann setur
fram nýstárlega kenningu um
myndun fjallsins Olympus
Mons.
'
' ‘
V I

_
„Það er Ijóst að fyrr eða síðar mun loftsteinn
rekast á jörðina og þurrka út ailt lff,“
Vióar Víkings-
son kvikmynda-
geróarmaóur
hefur löngum
verió einn mesti
áhugamaöurinn
um Mars hér á
landi. Hvaö er þaö aó hans mati sem
er svona heillandi viö plánetuna
rauöu?
„Mars á sennilega ekki síst sér-
stakan sess í hugum margra vegna
allra þeirra bókmennta og kvik-
mynda sem tengjast plánetunni.
Mars er jafnframt sú pláneta í okk-
ar sólkerfi sem er hvað líkust jörð-
inni og sú eina þeirra sem líklegt er
að mannkynið geti heimsótt í ná-
inni framtíð.
Það er mjög spennandi að vera
áhugamaður um Mars um þessar
mundir. í dag sveimar geimfarið
Mars Global Surveyor yfir plánet-
unni og sendir nákvæmari myndir
til jarðar en við höfum nokkurn
tímann séð. Og svo er bara að bíða
eftir að fyrsta mannaða geimferðin
þangaö verði ákveðin."
Er von á aó þaó gerist á nœst-
unni?
„í dag lítur út fyrir aö það verði
ekki fyrr en 2013 í fyrsta lagi. En
félagar í alheimssamtökum áhuga-
manna um Mars halda því fram að
öll nauðsynleg tækni sé nú þegar
til staðar og við gætum því farið af
staö innan örfárra mánaða. Það
eina sem þarf er viljinn. Talsmenn
Marssamtakanna segja einnig að
það sé ekki eins dýrt og NASA vill
vera láta. Sú stofnun er orðin tals-
vert þunglamaleg og allt of mikil
orka fer i skriffinnsku þar á bæ
um þessar mundir.
Það kostar ekki meira að senda
mann til Mars en að byggja Alþjóð-
legu geimstöðina. Persaflóastríðið
var dýrara en mönnuð ferð til
Mars myndi verða og stækkun
NATO er einnig dýrari. Þvi er það
bara viljinn sem vantar."
Nauðsynlegt mannkyninu
„Margir vilja halda því fram að
geimrannsóknir séu eingöngu pen-
ingasóun. Það er alveg rakalaust
bull að mínu mati. Undirbúningur
fyrir nýlendu mannkyns á Mars er
verðugt verkefni fyrir framtíð
mannkyns. Það er ljóst að fyrr eða
síðar mun loftsteinn rekast á jörðina
og þurrka út allt líf. Ef mannkynið
verður búið að koma upp nýlendu á
Mars þá værum við búin að koma
okkur upp öðru tækifæri til að við-
halda lífi.
Robert Zubrin, formaður Mars-
samtakanna, hefur skrifað bók þar
sem hann líkir stöðu mannkyns nú
við stöðu Evrópubúa við upphaf
ferða Kólumbusar. Fæði var orðið af
skornum skammti, skortur á jarð-
næði og njörvað þjóðskipulag. Þegar
Kólumbus fann Ameriku og tugir
þúsunda manna streymdu þangað
varð til nýtt þjóðfélagskerfi og bylt-
ing varð í samgöngum sem þróuðust
frá seglskipum upp í þotur á tiltölu-
lega skömmum tíma. Svipuð bylting
getur orðið þegar við loksins leggj-
um af stað til Mars.
Jafnframt yrði það gríðarlega
mikilvægt fyrir alla vísindastarf-
semi ef vatn fyndist á Mars og svo
örverulíf af einhverju
tagi í kjölfarið. Það yrði
mjög spennandi fýrir
vísindamenn að rann-
saka hvort líf á Mars sé
hliðstætt því sem finnst
hér á jörðinni. Ef svo er
hefur líf að öllum lík-
indrnn borist milli
plánetnanna með ein-
hverjum hætti. Enn
meira spennandi væri
svo ef líflð þar væri alls
óskylt því sem við
þekkjum því það myndi
veita okkur spennandi
upplýsingar um hvernig
lif getur þróast á mis-
munandi hátt.“
I£Í3JjjJ-j
Sbf'j JJ1