Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.1999, Blaðsíða 5

eins og sjá má nánar á grafinu hér
annars staöar á opnunni.
Og holskefla geimfara heldur áfram
að skella á hinum rauðu söndum
Mars á næstu árum. Að minnsta kosti
fjögur sporbaugsgeimfór og fjögur fór
sem lenda verða send á næstu tíu ár-
um, auk þess sem möguleiki er á að
um sjö geimfór til viðbótar verði send
þangað á tímabilinu í smærri verk-
efni. Á tímabilinu 2008 til 2012 munu
svo nokkur geimfór verða send til
Mars í þeim tilgangi að sækja jarð-
vegssýni sem önnur geimfór hafa
safnað saman og komið fyrir á spor-
baug um Mars.
Það verður þvi umtalsverður bún-
aður af ýmsu tagi sem mun verða á
ferð og flugi á milli plánetnanna
rauðu og bláu á næstu árum. En
hvenær má búast við að mannfólkið
taki sig til og skreppi í heimsókn?
Lítið skref fyrir mann, en...
Ekki er líklegt að það gerist fyrr
en í fyrsta lagi árið 2013 en um það
þess að mannað geimfar ver&l sent tll Mars á nýju árþúsundi.
Mars 2001 Orbiter
Geimskot 18. apríl 2001
Á sporbaug 27. október 2001
Verkefni Efnasamsetning
yfirborösins
könnuö. jL
Mars 2001 Lander (meö flakkara)
Gelmskot 10. apríl 2001
Lendlng 22. janúar 2002
Verkefni Lent viö miöbaug og
samsetningjarövegs
rannsökuö.
Geimskot Júní 2003
Á sporbaug Desember 2003
Verkefni Sér um fjarskipti fyrir leiö-
angrana árin 2003 og 2007.
Tekur jafnframt þrívíddar-
myndir af yfirboröinu. Auk
þess er mögulegt aö flytja
meö því lítiö lendingarfar,
Stæröarhlutföll á mynd
eru ekki rétt.
4BS9ISS3HLj*JÍ
Geimskot 4. júlí 1998
Á sporbaug Seinkaö til des. 2003
Verkefni Rannsókn á and-
rúmslofti og '
veöurfari. usÁI
2003
Lendingarfar og flakkari
munu ná í jarövegssýni
og skjóta þeim á spor-
baug. Þangaö veröa þau
sótt og skilaö til jaröar.
Jafnframt eru uppi áform
um nokkra smáleiöangra
þar sem m.a. veröa notuö
lítil lendingarför, loftbelgir
og fjarstýrö flugvél.
3. janúar 1999
3. desember 1999^jy\^_
Lending viö suöur-^Sr
pólinn og rannsókn
á samsetningu jarövegs.
Tveir örmælar sendir
undir yfirboröiö til aö leita aö ís.
Marsíþróttir
Þyngdarafl Mars er einungis
um 38% af þyngdarafli jarðar.
Þvi er skemmtilegt að velta því
fyrir sér á algjörlega óábyrgan
hátt hvernig okkar fremsta
frjálsíþróttafólk myndi standa
sig ef það tæki þátt í stökkmóti
á Mars. Einar Karl Hjartarson
hástökkvari myndi vippa sér
yfir 5,8 metra, Vala Flosadóttir
stangarstökkvari færi yfir 11,8
metra og Jón Amar Magnússon
svifi yfir 13,7 metra í stangar-
stökki. Hvað ætli það gæfl mörg
stig í þraut?
Meira sótt af jarövegssýnum.
Geimfar sent til aö safna
sýnum frá 2003 og 2005 og
skila þeim til jaröar.
Fjórar feröir til aö sækja fleiri
sýni og nokkrir smáleiöangrar.
Mars Climate Orblter
Geimskot 11. desember 1998
Á sporbaug 23. september 1999
Verkefnl Rannsókn á andrúmslofti
og veöurfari.
Geimförin sem lenda á Mars
Sample return lander (2003)
Lendingarfariö mun safna jarövegs-
sýnum meö bor og flakkara meö vélknú-
inn arm. Meö orku sem þaö framleiöir
sjálft á yfirboröinu sendir þaö sýnin á
sporbaug þar sem náö veröur í þau síöar.
Marsflugvél (2003)
Einn af áætluöum smáleiööngrum,
samhliöa aöalleiöangrinum 2003,
felst í aö láta fjarstýröa flugvél rann-
saka hiö gríöarstóra
Valles Mariner-gljúfur.
Heimildin NASA / ESA / Open Unlversity UK
Graphic Joumalist: Jim Peet
Seinni Marsleiðangrar
Mars Polar Lander (1999)
Þriggja mánaöa leiöangur,
rannsokn á jarðvegi suöurpólsins
* Aöaibúnaöur: jj
’ Þríviddarmyndavél.
* Vélknúinn armur. Deep Spaco 2
* Veðurftæöimælitæki. Ormælir (1999)
* 6as og iofítegunda
mælir.
* HljOönemi.
Mars Surveyor Lander (2001)
Tæki og tot prófuö fyrir semn:
leiöangra. Þar á meða! veröa
geröaf tilraunir til framleiöslu
eidsneytis og súreínts úr
andnimslofti Mars.
Aðalbúnaður.
* Flakkart.
* Mynoavei.
' Búnaöur til eldsneytisframleiösíu.
* Bunaöur ti! jarövegsrannsókna.
* Geislunarmælir.
Beagfe 2 (2003)
Áætíítð er aö rar.nsaka
gríót ögjaröveg meö pesst
s.r.áa lend.ngarfari.
Aöaioúnaöur:
' Véistyröu*- armur.
* MyrKjavétar og smásjá.
’ Rcntgengreintngartæk:.
Eins til þriggia daga verk-
efni þar sem jarövegur er
rannsakaöur um tvo metra
uno'iryfirboröi. Mælirínn
skiptist i tvennt vtö lendingu
þar sem anoar hlutmn fer
unó'tr yfirborötö. tengdur
hinuni nx?ö kapii.
Innrásin á Mars:
Allt að fimmtán leiðangrar
til Mars á næstu 10 árum
Fjölmargar vís-
indaskáldsögur
hafa flallað um
að jörðin verði
fyrir árás undar-
legra kvikinda
frá Mars. Innrás
af þessu tagi er hafin í hinni raun-
verulegu veröld og hún mun veröa sí-
fellt umfangsmeiri á næstu árum.
Munurinn á vísindaskáldskapnum og
raunveruleikanum er hins vegar sá
að það eru jarðarbúar sem gera inn-
rás á Mars.
í raun má segja að innrásin hafi
haflst fyrir tveimur árum þegar Pathf-
inder-geimfarið lenti á plánetunni
rauðu og fjarstýrður jeppi hóf að
keyra miili steina sem þar var að
finna. Næsta geimfar í röðinni, Mars
Global Surveyor, er um þessar mund-
ir á sporbaug mn Mars og sendir hing-
að heim skýrustu myndir sem við höf-
um nokkum tímann fengið af yfir-
borði plánetunnar.
Tvö geimfór til viðbótar eru á leið-
inni til Mars og munu koma þangað
seinni hluta ársins. Það er annars
vegar Mars Climate Orbiter, sem mun
fara á sporbaug um Mars og senda til
jarðar upplýsingar um veður og and-
rúmsloft, og hins vegar Mars Polar
Lander. Siðamefnda farið mun lenda
á suðurpól Mars og senda þaðan fjöl-
breyttar upplýsingar, m.a. um efna-
samsetningu jarðvegs á nokkru dýpi,
leyti lýkur síðustu leiðöngrunum af
þeim sem nú em á teikniborðinu.
Margir telja að ekki verði af því fyrr
en en síðar og tala um árið 2020 í því
sambandi.
Þeir eru þó til sem telja að ekkert
' sé því til fyrirstöðu að fyrsti maður-
inn geti stigið á Mars innan örfárra
ára og þar með framkvæmt næsta
„risastökk mannkyns", svo notuð
séu orð Neils Armstrong þegar hann
steig fyrstur manna fæti á tunglið.
Stofnuð hafa verið sérstök alheims-
samtök Marsáhugamanna (The Mars
Society) sem hafa það að markmiði
að koma almenningi og stjórnvöld-
um í skilning um mikilvægi þess að
heQa sem fyrst undirbúning að
mannaðri geimferð til plánetunnar.
Dr. Robert Zubrin, formaður sam-
takanna, segir t.d. að nú þegar sé til
staðar næg tækni til að koma mönn-
um til og frá Mars. Að hans mati er
hægt aö senda innan örfárra ára af
stað ómannað geimfar sem myndi
hefja þar undirbúning fyrir komu og
brottför fyrstu geimfaranna með því
að vinna eldsneyti úr andrúmslofti
plánetunnar. Tveimur árum síðar
væri svo hægt að senda fyrstu menn-
ina af stað. Þeir myndu stunda rann-
Lel&angrar tll Mars
sóknarvinnu í um eitt og hálft ár og
síðan snúa til baka í geimfarinu sem
fyrst kom á staðinn. Með því að
senda eitt ómannað geimfar og ann-
að mannað eftir það á tveggja ára
fresti til Mars væri hægt að halda úti
rannsóknarstöð á plánetunni sem
siðan yrði fyrsti vísir að nýlendu
manna.
Hvort Zubrin og félögmn tekst að
fá hljómgrunn meðal almennings er
„Með þvf að senda eitt
ómannað geimfar og
annað mannað eftir
það á tveggja ára
fresti til Mars væri
hægtað halda
úti rannsóknar-
stöð á plánet-
unni sem síð
an yrði fyrsti
vísir að ný-
iendu
manna
alls óvíst en samt ekki eins ólíklegt
og margur gæti haldið. Allir tóku eft-
ir því hve áhugi manna á Mars jókst
þegar Pathfinder hóf að senda hing-
að myndir af yfirborði plánetunnar
og í ljósi þess að svipuð geimför
munu lenda nokkuð ört á henni á
næstunni er ekki ólíklegt að margir
láti heillast af draumnum
um nýlendu í
geimnum.
r
j'jJ ohii
K
Marsbúar
Fjöldi skáldsagna og bóka
um Mars hefur komið út í gegn-
um tíðina. Frægust er senni-
lega sagan War of the Worlds
eftir H.G. Wells. Hún hefur ver-
ið nefnd Innrásin frá Mars á ís-
lensku og fjallar hún um það
þegar Marsbúar gera innrás á
jörðina og brytja niður mann-
fólkið með stórvirkum vinnu-
vélum. Edgar Rice Burroughs,
skapari Tarzans, skrifaði
einnig nokkurn fjölda skáld-
sagna um guði, prinsessur og
stríösherra á Mars. Upp á
síðkastið hefur Mars ekki verið
eins vinsæll í vísindaskáldsög-
um og áður, sennilega vegna
þess að rannsóknir benda til
þess að lítil von sé til að fmna
spennandi grænar verur þar
um slóðir. Eitt nýlegt dæmi um
Marsbúa í vísindaskáldsögu er
þó kvikmyndin Mars Attacks!
sem sýnd var við miklar vin-
sældir fyrir örfáum árum.
Innrásin á IVIars
Rannsókn á Mars, sem er alþjó&legt verkefnl, hefst sí&ar á árlnu þegar fyrstu gelmförln af
mörgum koma tll plánetunnar. Gelmvíslndamenn vonast tll a& rannsóknlrnar lel&l a& lokum tll