Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1999, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 23. APRÍL 1999
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Fijálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Afturför bókaþjóðar
Fimmtán prósent þjóðarinnar las enga bók á liðnu
ári. Þetta kom fram í könnun sem Félagsvísindastofn-
un vann fyrir Bókasamband íslands og kynnt var í
vetrarlok. Könnunin sýnir að þeim fjölgar stöðugt sem
aldrei lesa bækur og að sama skapi fækkar þeim sem
lesa mjög mikið. Niðurstaðan er sláandi og verð skoð-
unar, ekki síst á alþjóðlegum degi bókarinnar sem hald-
inn er hátíðlegur í dag, 23. apríl.
í ávarpi Félags íslenskra bókaútgefenda segir að dag-
urinn sé haldinn hátíðlegur í fjölmörgum löndum en
með mismunandi hætti. Sums staðar líði dagurinn hjá
án þess að margir verði hans varir. Hér á landi hafi
menn hins vegar á síðari árum reynt að hafa talsvert
við á þessum degi enda bókaþjóðinni vart annað sæm-
andi. Bókaútgefendur láta sér alþjóðadag bókarinnar
því ekki duga heldur heila viku, Viku bókarinnar, sem
hófst á þriðjudag og stendur til næsta mánudags. Al-
þjóðadagur bókarinnar er haldinn að frumkvæði menn-
ingarstofnunar Sameinuðu þjóðanna, UNESCO. Svo
vill til að hann ber upp á fæðingardag nóbelskáldsins
Halldórs Laxness.
íslendingar hafa löngum stært sig af því að vera
bókaþjóð, lesa meira en annarra þjóða menn. Niður-
staða könnunar Félagsvísindastofnunar sýnir að ekki
er allt sem sýnist í þeim efhum og því fúll þörf á kynn-
ingu bókarinnar. Löngum hefur meginþungi íslenskr-
ar bókaútgáfu tengst jólunum og bókin verið ein
helsta jólagjöfin. Svo er enn og víst stuðla þær gjafir
að bóklestri og er vel. Bókaútgefendur benda hins veg-
ar á, vegna bókavikunnar, að bókaútgáfan hafi verið
fjörleg þessa fýrstu mánuði ársins. Frá áramótum hafi
komið út um 90 bækur. Með bókavikunni er vakin at-
hygli á bókrnn sem koma út snemma árs í stað síðla
og hvatt til umfjöllunar og umræðna um þær. Hitt
meginmarkmiðið er að hvetja fólk tH bóklestrar aUt
árið og undirstrika mikUvægi þess að halda bókum að
bömum jafnt og þétt.
Formaður Bókasambandsins segir könnunina gefa
vísbendingar um hraðminnkandi bóklestur og niður-
staðan sé viðvörun. Á rúmum áratug hefúr fjöldi þeirra
sem ekki lesa neinar bækur rúmlega tvöfaldast. Margt
kemur tU en samfélagsbreytingar hafa orðið örar á þess-
um áratug. Þótt vissulega beri að taka undir áhyggjur af
minni bóklestri kann hluti skýringarinnar að liggja í
annars konar lestri, lestri blaða og tímarita og notkun
Netsins. Þar er kominn inn nýr miðiU sem býður upp á
ómælda möguleika tU fróðleiks og afþreyingar.
Bókin á í harðri samkeppni við aðra miðla, ekki síst
meðal unga fólksins. Margt ungt fólk sækir sér fremur
myndbandsspólu en bók tU lestrar, kvikmyndahúsin
eru vel sótt og tölvan skipar æ stærri sess. ÁUt á þetta
rétt á sér og leikur sitt hlutverk í lífi nútímafólks. Bók-
in stendur hins vegar aUtaf fyrir sínu og vel skrifaðar
bækur þroska lesendur. Bókaútgefendur benda rétti-
lega á að staðgóð rit- og lestrarhæfni er forsenda þess
að bömin geti síðar meir noti aUs hins besta sem felst
í tölvutækninni.
Þriðjungur þjóðarinnar virðist, samkvæmt fyrr-
nefndri könnun, lesa mikið og helmingur talsvert. Kon-
ur lesa meira en karlar og fólk á miðjum aldri meira en
þeir elstu og yngstu. Áhuga þeirra sem lesa bækur er
best haldið við með öflugri bókaútgáfu. TU hinna þarf
að höfða með öUum tUtækum ráðum. Það er ekki viðun-
andi að nær fimmti hver íslenskur karl líti aldrei í bók.
Jónas Haraldsson
Slobodan Milosevic, forseti Júgóslavíu. - Ekki má gera Milosevic að alþjóðlegum útlaga, hann er sá eini sem
hefur umboð til að semja fyrir Serba, segir Gunnar m.a. í grein sinni.
Prófsteinn
á NATO
tökin á ástandinu. Það
verða margir áhyggju-
fullir leiðtogar í funm-
tugsafmæli NATO.
Áróður
Því ljósara sem það
verður að loftárásimar
hafa ekki stöðvað þjóð-
emsishreinsanir í
Kosovo, nema síður sé,
harðnar áróðursstríð-
ið. Milosevic er úthúð-
að sem vænta má, þótt
enn sé ekki farið að
tala um gjöreyðingar-
vopn Serba né sýkla-
vopn í höllum Milos-
evics. Að því mun
koma með sama áfram-
haldi. Slíkur áróður
„Serbar eru einangradir og að*
þrengdir af viöskiptabanni. Ekki
má gera þeim ómögulegt aö leita
samninga þegar og ef þeir leita
leiöa úr þessum ógöngum.u
Kjallarinn
Gunnar
Eyþórsson
blaðamaður
Tvennt er ljóst í
Kosovo eftir fjög-
urra vikna loftárás-
ir, annars vegar að
Milosevic hefur
frumkvæðið og hins
vegar að NATO hef-
ur ekkert ráðrúm til
að hopa. Sjálf tilvera
bandalagsins er í
húfl. Sá afmælis-
fundur sem verður í
Washington um
helgina mun breyt-
ast úr skálaræðum
og sjálfshóli í alvar-
legan vinnufund þar
sem taka verður ör-
lagaríkar ákvarðan-
ir. Stærsta ákvörð-
unin er hvort gera
skuli innrás á landi
og þá hvort og
hvenær hún skuli
gerð í Kosovo ein-
göngu eða i Serbíu
líka.
Loftárásimar hafa
í raun þjónað mark-
miðum serbneskra
öfgamanna, þriðj-
ungur ibúa Kosovo
er flúinn. Ætlunin er og hefur
alltaf verið að serbneskir flótta-
menn frá Króatíu og Bosníu komi
í þeirra stað. Makedónía og Alban-
ía em að niðurlotum komin vegna
flóttamannastraumsins, sem líta
má á sem eins konar innrás. Það
er álit fólks í Makedóníu, þar sem
flóttamenn era síður en svo vel-
komnir. Þar era Albanar um þriðj-
ungur íbúa, sem makedónískum,
búlgörskum og serbneskum íbú-
um stendur verulegur stuggur af.
Að því getur komið að veikburða
stjómir þar og í Albaníu missi
leiðir inn í blindgötu. Muna menn
írak og Saddam? Talað er mn að
koma Milosevic og stjóminni í
Belgrad frá völdum.
Á sama tíma er hamrað á því að
eingöngu sé verið að herja á Milos-
evic og stjórn hans í Belgrad, ekki
Serba sjálfa, rétt eins og þeir um-
beri þá og fýrirgefí þá allt saman.
En fram hjá þvi verður ekki litið
að Milosevic hefur verið kjörinn
forseti í þrígang í almennum kosn-
ingum, tvisvar í Serbíu og síðan í
sambandsríkinu Júgóslavíu.
Hvað sem serbnesku lýðræði
líður eru kosningaúrslitin alþjóð-
lega viðurkennd. NATO er að
koma sér í sjáifheldu. Ef bandalag-
ið fer að krefjast skilyrðislausrar
uppgjafar Serba og lokar samn-
ingaleiðum er ekki um annað að
ræða en innrás. Þá er fjandinn
laus um gjörvallan Balkanskaga.
Rússar
NATO leggur allt undir. Undan-
hald nú er óhugsandi. Grandvall-
aratriðum í Kosovo verður haldið
til streitu. Þau era sem fyrr full
mannréttindi Albana í Kosovo, all-
ir flóttamenn snúi heim, serbnesk-
ur her og lögregla yfirgefi svæðið,
alþjóðlegar gæslusveitir sjái um
að tryggja öryggi íbúanna en
Kosovo verði eftir sem áður hluti
Serbíu með sjálfstjórn eigin mála.
Af hálfu Serba strandar þetta á
tvennu: brottflutningi her- og
lögregluliðs frá eigin landsvæði
og umfram allt erlendum her á
serbneskri grund. Það er frá-
gangssök nú að tala um hersveit-
ir frá NATO. Þó era ekki enn öll
sund lokuð. Serbar era einangr-
aðir og aðþrengdir af viðskipta-
banni. Ekki má gera þeim
ómögulegt að leita samninga
þegar og ef þeir leita leiða úr þess-
um ógöngum. Því má ekki gera
Milosevic að alþjóðlegum útlaga.
Hann er sá eini sem hefur umboð
til að semja fyrir Serba.
Rússar gætu gegnt lykilhlut-
verki sem milligöngumenn.
Gæslusveitir frá slavneskum rikj-
um undir forystu Rússa er hugs-
anleg málamiðlun þegar frá líður.
Umfram allt verður að forðast
landhemað. Þótt Serbar mundu
óhjákvæmilega tapa um síðir gæti
sá sigur orðið banabiti NATO.
Gunnar Eyþórsson
Skoðanir annarra
Fjárþörf til menningar
„Kostun er orðið eitt þrangnasta orðið í umræðu
um menningar- og listastarfsemi í dag. Gott ef ekki
lykilorð ... Fjárþörf menningarlífsins hefur aukist í
réttu hlutfaúi við aukið framboð. Hvort opinber
framlög eiga endilega að hækka í samræmi við það
er pólitísk spuming þar sem sjónarmiðin stangast
verulega á; til era þeir sem halda því beinlínis fram
að hið opinbera eigi ekki að leggja neitt til menning-
ar og lista, menningin eigi alfarið að lúta lögmálum
samkeppninnar og treysta að öðra leyti á stuðning
einkaðila.“
Hávar Sigurjónsson í Mbl. 21. apríl.
Sjónvarpið fangi eigin velgengni
„í eina tíð gerbreytti síminn starfi blaðamannsins:
í stað þess að hann yrði beinn þátttakandi á vett-
vangi atburðarins gat hann nú leitað sér upplýsinga
á stóra svæði. Yfirferðin var meiri en nálægðin
minni.Hugmyndin um rannsóknarblaðamennsku,
sem kom fram á seinni hluta aldarinnar, varð svar
við þessu - menn reyndu að gera greinarmun á skrá-
setjaranum og rannsakandanum ... Áhrifamesti fjöl-
miðillinn á þessari öld er án efa sjónvarpið. Um leið
veldur það mestum vonbrigðum. Sjónvarpið hefur
að hluta til orðið fangi eigin velgengni en krafan um
hraða og framsetningu hefur smám saman dregið úr
áreiðanleika þess og upplýsingagildi."
Sigurður Már Jónsson í Viðskiptablaðinu 21. apríl.
Launaparadísin Hólmavík
„Nú hafa kennarar í Reykjavík komist að kjörum
kollega sinna í Hólmavík og af því að kennarar eru
ööram stéttum jafnréttissinnaðri telja þeir einsýnt
að Hólmavíkurkjörin eigi líka aö gilda í Reykjavík.
En borgarstjóri kemur ekki auga á sanngimina og
enn síður finnur hann neina samninga um að reyk-
vískir kennarar eigi að fá kaup samkvæmt Hólma-
víkurtaxta ... Nú er lag að uppfylla hugsjónina um
jafnvægið í byggð landsins. Að gera Hólmavík að
launaparadís menntamála og Raufarhöfn að kjara-
vænni miðstöð tölvu- og hugbúnaðarsénía, sem vís-
ir er þegar að. Þetta er auðvelt í framkvæmd með
því að halda Innnesjabúum í kjarasvelti eins og
kennarasamtökin hafa þegar sannað.“
Oddur Ólafsson í Degi 21. apríl.