Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1999, Blaðsíða 2
vefsíður
um ís-
lenskan
landbúnað
Það er hægt að fmna ýms-
an fróðleik um íslenskan
landbúnað á vefnum. Hér
koma nokkrar síöur þar sem
áhugamenn um landbúnað
geta fundið ýmislegt við sitt
hæfi.
Vefur íslensks
landbúnaðar
Þessi vefur hefur nýlega
verið endurbættur og er þarna
að finna allar mögulegar upp-
lýsingar um landbúnaðinn.
Þama eru nýjustu fréttir, upp-
lýsingar um búgreinasambönd
og búnaðarsambönd og margt
fleira. Það eru Bændasamtök
íslands og Upplýsingaþjónusta
landbúnaðarins sem standa að
vefnum. Slóðin er
http://www.bondi.is.
Búnaðarsam-
band Suðun-
lands
Þetta búnaöarsamband er
það stærsta á landinu og
heldur úti mjög myndarlegri
vefsiðu. Hér eru upplýsingar
um helstu starfsemi samtak-
anna og sögulegt yfirlit.
Þarna er einnig að finna
nautaskrá og lista yfir af-
urðahæstu kýrnar og bestu
hrútana. Þessi síða hefur þeg-
ar fengið alþjóðlegar viður-
kenningar. Slóðin er
http://www.bssl.is.
Skólannin
Það eru þrir landbúnaðar-
skólar reknir hér á landi. Sá
stærsti, og sá sem nokkuö ít-
arlega er fjallað um hér í
blaðinu, er að sjálfsögðu
Bændaskólinn á Hvanneyri.
Slóðin á heimasíðu hans er
http://www.hvanneyri.is.
Hólaskóli er einnig með al-
mennt búfræðinám en rekur
nokkuð aðrar brautir en
Hvanneyri, t.d. hrossarækt-
arbraut, ferðaþjónustubraut
og fiskeldisbraut. Slóðin á
heimasíðu skólans er
http://www.krokur.is/holar.
Loks er það Garðyrkjuskóli
ríkisins að Reykjum i Ölfusi
en þar er boðið upp á al-
mennt nám, bæði í ylrækt og
blómaskreytingum. Sá skóli
heldur einmitt upp á sextugs-
afmæli sitt um þessar mund-
ir. Slóðin á heimasíðu þess
skóla er http://rvik.is-
mennt.is/~gardbok/.
Ganðypkja
Svo við höldum okkur að-
eins lengur við garðyrkjuna
þá opnaði Samband garðyrkju-
bænda nýlega vef sem er ætlað
að vera almennur leiðbein-
inga- og upplýsingavefur bæði
fyrir garðyrkjubændur og al-
menning. Slóðin á þessa vef-
siöu er http://www.gar-
dyrkja.is.
RALA
Rannsóknastofnun landbún-
aðarins rekur ágætan upplýs-
ingavef um þær rannsóknir
sem fara fram þar. Ýmislegt
athyglisvert er þar að finna
um margt sem fólki hefur
sjálfsagt ekki dottið í hug að
hægt væri að rannsaka. Slóðin
er http://www.rala.is.
MIÐVIKUDAGUR 28. APRIL 1999
Fjölskyldan i Gýgjarhólskoti ásamt tveimur heimilisvinum.
DV-mynd Hl
Þrjár kynslóðir búa saman í Gýgjarhólskoti í Biskupstungum:
elli
heimili og vinnustaður
Hér áður fynr var það algengt að á sama
bænum byggju þrjár kynslóðir; afi og
amma, foreldrar og börn. Þetta er ekki
eins algengt í dag en þó eru enn til dæmi
um þetta.
Yngstu börnin í Gýgjarhólskoti ásamt yngsta kálfinum í fjósinu.
Eitt slíkt bú er að finna í Gýgjar-
hólskoti í Biskupstungum þar sem
hjónin Jón Karlsson og Ragnhildur
Magnúsdóttir hafa búið síðan 1960
en Jón bjó áður á bænum meö for-
eldrum sínum sem fluttu i bæinn
1943. Þar búa einnig tvö af bömum
þeirra, Sigríður og Eiríkur, ásamt
mökum þeirra og bömum. Eiríkur
og kona hans, Arnheiður Þórðar-
dóttir, hafa búið á bænum síðan
1989 en Sigríður flutti þangað fyrir
þremur árum ásamt manni sínum,
Sævari Bjarnhéðinssyni. Á búinu
eru um 40 kýr og 260 fjár.
Blaðamanni er boðiö sæti í eld-
húsinu og á meðan beðiö er eftir
Jóni, sem varð endilega að klára að
logsjóða, verður blaðamanni litið í
kringum sig. Þessi bær er ekkert
ósvipaður þeirri mynd sem margir
þéttbýlingar hafa um hefðbundin
bóndabýli. Setið er við borð sem er
augljóslega allt of lítið fyrir allt
heimilisfólkið, innréttingin er gam-
aldags og Sigríður og Arnheiður
sitja ásamt Sævari í hring. I eldhús-
horninu situr svo Ragnhildur á
kolli og prjónar og þegar Jón kemur
inn sest hann á annan koll og fær
sér öðm hverju í nefið meðan á
spjallinu stendur. Eiríkur er hins
vegar fjarri. Yngra fólkið hefur allt
lokið búfræðiprófi.
Hefup sína kosti
Þegar blaðamaður spyr hvort
verkaskiptingin sé nákvæm segir
Sævar í léttum dúr að það fari í
raun eftir því hver verður fyrstur.
Jón sér þó að mestu leyti um dag-
lega umhirðu en meðan á sauðburði
stendur verða allir að leggjast á eitt.
„Við skiptum annars að mestu á um
að fara í fjósið. Sævar sér síðan um
mjólkurhúsiö," segir Sigríður en
Sævar er fljótur að mótmæla því,
bendir á tengdafóður sinn og segir:
„Hann er eiginlega búinn að gera
mig útlægan úr því.“ Allt er þetta
þó sagt i góðu og fjölskyldan virðist
vinna vel saman að þeim verkum
sem þarf að vinna. Þetta fer allt eft-
ir hæfileikum hvers og eins. Sigríð-
ur telur þetta fyrirkomulag hafa
sína kosti. „Við notum ekki leik-
skóla en leikskólinn í sveitinni er
svo langt í burtu. Það er hins vegar
auðvelt að skilja krakkana eftir
heima og móðir mín hefur fengið að
sitja svolítið uppi með þau. Við
erum heldur ekki of bundin yfir bú-
rekstrinum og eigum auðvelt með
að komast að heiman. Svo getur
einn alltaf verið eftir heima með
krakkana þegar mikið er að gera
við útiverk."
Samkomulag milli fólksins er yf-
irleitt gott. „Það kemur fyrir að ein-
hver fari í einhverja fýlu en það
stendur sjaldan lengi,“ segir Sævar
og Sigríður bætir við: „Það veröur
alltaf að haldast visst samkomulag.
Það að reka svona félagsbú hefur
bæði kosti og galla. Helstu gallarnir
eru náttúrlega þeir að það þarf aö
koma sér saman um hvernig gera á
hlutina. Maður getur ekki bara gert
þá eins og maður vill. Kostimir eru
hins vegar að maður er ekki jafn
bundinn yfir þessu og annars er,
auk þess sem við þurfum lítið að
kaupa þjónustu og vinnufólk. Karl-
amir fá líka ótakmarkaða fjármuni
til að eyða í vélar og tæki af því að
þeir telja það vera svo hagkvæmt,"
segir hún og hlær við.
Sigríður segir að í raun sé Gýgj-
arhólskot ekki bara vinnustaður og
fyrirtæki heldur líka leikskóli og
elliheimili. Ragnhildur er hins veg-
ar hógvær og telur að ekki eigi að
telja hana sem einn af starfsmönn-
unum. „Mér finnst ég eiginlega oft-
ast vera bara aö leika mér.“ Og þá
skýtur Sigríður inn í: „Ertu ekki
bara leikskólastjóri?" og allir hlæja
við.
Amheiður bætir því við að eitt af
því sem haldi búinu gangandi sé aö
lítið sé keypt inn og nefnir sem
dæmi að hér hafi menn kosið að
nota hvorki elliheimilið né leikskól-
ann sem þó er fyrir hendi í sveit-
inni. „Þetta er ekki það stórt bú að
alltaf sé auðvelt fyrir þrjár fjöl-
skyldur að lifa á því. Við gerum hér
flestalla hluti sjálf.“
Það má segja að á þessum bæ
mætist að nokkra leyti viðhorf nýja
og gamla tímans þrátt fyrir að gaml-
ir búskaparhættir virðist enn nokk-
uð ráða ríkjum. Gýgjarhólskot er
t.d. einn af fáum bæjum sem ekki
hafa tekið upp rúllubaggatæknina.
Jón rifjar upp að þegar hann var að
alast upp hafi menn alltaf mikið
verið að spá í veðurútlitið. Aðrir
era líka sammála um að Jón sé
einkar veðurglöggur og að það hafi
oft komið sér vel í heyskapnum. Yf-
irleitt kemur þó ekki til árekstra
milli kynslóða. „Hér er virt það sem
kemur frá gamla fólkinu," segir
Amheiður og Jón bætir við að oft sé
gert ráð fyrir því að gömlu karlarn-
ir vilji öllu ráða. Ragnhildur bendir
þó á eitt sem hafi verið haft að leið-
arljósi í samskiptum. „Við höfum
síðan yngra fólkið tók við alltaf haft
þann háttinn á að við borðum morg-
unmatinn saman í eldhúsinu. Fjöl-
skylda Sigríðar verður þá því miður
út undan þar sem hún býr í öðru
húsi og það er svolítill galli. Svo
erum við tólf sem er fullmikið fyrir
þetta eldhúsborð." Ragnhildur segir
kostinn við þetta þann að þá er rætt
um hvað eigi að gera og þá viti allir
hvað hangir á spýtunni. Jón hefur
haft mikinn áhuga á að græða upp
landið og það sést reyndar nokkuð
vel á umhverfi Gýgjarhólskots. Það
sem áður var ekkert nema melar og
möl er nú grasi gróið. „Ég fluttist
hingað á fjórtánda ári frá einni
gróðursælustu jörð í héraðinu. Það
má segja að ég festi ekki yndi fyrr
en sá möguleiki opnaðist að græða
upp landsvæðið." Systurnar Arn-
heiður og Sigríður segja að þau
systkinin hafi alist upp við þetta.
Ragnhildur rifjaði síðan upp að þeg-
ar þau Jón settu upp hringana fyrir
tæpum 40 áram hefði Jón heitið því
að hann langaði mest til að græða
upp melana. Hún vildi meina að
þau hefðu gert svolítið í því síðan.
Blaðamaður getur ekki annað en
verið sammála þvi þegar litið er í
kringum bæinn og ótrúlegt til þess
að hugsa að fyrir 50 árum hafi þetta
einungis verið sandur og möl.
Það er kominn tími til að kveðja
þessa stórfjölskyldu í Gýgjar-
hólskoti. En það sést á þessu búi að
það þarf ekki að vera ómögulegt fyr-
ir þrjá ættliði að starfa saman og
búa saman og ljóst er að margir
geta lært mikið af þessu duglega
fólki. -HI