Dagblaðið Vísir - DV - 28.04.1999, Blaðsíða 7

Lúpínan hefur m.a. verið notuð til að búa til lækningaafurðir.
Hefur rannsakað íslenskar lækningajurtir:
Raonrli ir> gætU
ræktað lækn-
ingajurtir
BÆTTU
RÉTT Þ I N N
í gamla daga voru
ýmsir til sveita sem
gátu læknað fólk
með því að nota
jurtir úr íslenskri
náttúru. Margir
hafa ekki trú á slík-
um lækningum nú
til dags og líta jafn-
vel á þetta sem
eins konan kukl. í
dag enu íslenskan
juntin notaðan í
lækningaskyni og
m.a. fnamleiðin
Ævan Jóhannesson
juntaseyði sem
hann hefun gefið
þeim sem vilja
þiggja-
Dr. Sigmundur Guðbjarnason
prófessor hefur ásamt Steinþóri
Sigurðssyni verið að rannsaka líf-
fræðiiega virk efni í íslenskum
lækningajurtum í fimm ár og ým-
islegt athyglisvert hefur komið í
ljós í þessum rannsóknum. Rann-
sókn þessi er gerð með styrk frá
Rannsóknaráði íslands, Fram-
leiðnisjóði landbúnaðarins og
Átaksverkefni landbúnaðarins.
Sigmundur segir að stefnt sé að
því að kanna hvort forsendur séu
fyrir framleiðslu á lyfjum, seyðum
eða heilsuvörum úr íslenskum
jurtum. „Það hafa ýmsar jurtir
vakið áhuga okkar sem hafa jafn-
vel verið notaðar á liðnum öldum
sem lækningajurtir en notkun
þeirra minnkað þegar lyf komu til
sögunnar. Efni sem plöntur fram-
leiða eru í raun efnavopn þeirra.
Þær nota þetta til að verja sig gegn
bakteríum, veirum, sveppum og
öðru slíku. Lyfjaiðnaðurinn hefur
áttað sig á þessu og leitar mjög til
náttúruefna í framleiðslu sinni.
Sem dæmi má nefna að næstum
því öll krabbameinslyf sem eru í
notkun í dag eru náttúruefni eða
þaðan komin.“ Efnin sem verið er
að rannsaka eru af ýmsum toga.
T.d. er verið að leita að efnum sem
geta minnkað vöxtinn á æxlum og
einnig efni sem geta haft hagstæð
áhrif á ónæmiskerfið. Athugað er
með ýmsum aðferðum hver virkni
slíkra efna er í plönhmum. „Með
þvi að kanna þessa virkni i jurtum
sem hægt er að rækta höfum við
það í huga að bændur hér geti tek-
ið að sér ræktun á slíkum jurtum
og framleitt þannig það hráefni
sem þarf til framleiðslu á náttúru-
lyfrjum," segir Sigmundur.
í rannsóknunum hafa m.a. verið
búnar til um 40 frumgerðir af
jurtaveigum og athugað hvort ein-
hver lífEræðileg virkni væri í efn-
um plöntunnar. Svo reyndist vera.
„Það er tiltölulega auðvelt að
framleiða slíkar jurtaveigar og
setja á markað. Við erum hins veg-
ar að huga að fleiri vörutegundum
þar sem menn geta nýtt eiginleika
plantnanna því markaðsvirði
slikrar vöru er mikið erlendis,"
segir Sigmundur.
Komið hefur í ljós að hægt er að
nota efni í íslenskum jurtum i lyf
gegn alls kyns sjúkdómum. „Við
höfúm t.d. vísbendingar sem lofa
góðu um að hægt sé að nota sum
þessara efna í baráttu við ýmsa ill-
kynja sjúkdóma. í sumum plönt-
imum er mjög mikil líffræðileg
virkni sem er liklegt að komi að
gagni. Ég held að hættan samfara
notkun slíkra jurtaveiga og jurta-
seyða sé mjög lítil,“ segir Sig-
mundur.
Margar jurtategundir hafa verið
skoðaðar. Ein sem hefur vakið sér-
staka athygli er hvönn. „Á miðöld-
um var ætihvönn t.d. notuð í drep-
sóttum sem gengu. Svo hefur kom-
ið í ljós að margar jurtir sem nán-
ast er litið á sem illgresi hafa mjög
áhugaverða líffræðilega virkni.
Þar má t.d. nefna baldursbrá og
vallhumal og svo hefur lúpínan
lika verið rannsökuð."
Annað sem hefur gert rannsókn-
ina áhugaverða að mati Sigmund-
ar er að virknin innan sömu teg-
undar er ekki alls staðar sú sama.
„Plantan tekur mið af því um-
hverfi sem hún vex í, t.d. loftslag-
inu og jarðveginum. Hér á landi er
sumarið stutt en birtan allan sól-
arhringinn yfir sumarmánuðina
og þessir þættir hafa áhrif á efna-
samsetningu í jurtunum. Veður-
farið hefur líka sitt að segja.“
Hann segir dæmin sanna það að
markaðurinn fyrir slíkar vörur er
umtalsverður. „Erlendis er al-
gengt að jurtaveigar séu seldar í 30
ml glösum. Þau seljast mjög vel
bæði í Bandaríkjunum og Evrópu
og víðar þrátt fyrir að þau séu dýr.
Það má segja að um 80% af mann-
kyninu fái sín lyf úr alls konar
jurtum." Sigmundur bendir á að
hér á landi hafi jurtirnar verið
notaðar í margvíslegum tilgangi.
„Við erum kannski ekki að gera
annað en að staðfesta þá vitneskju
sem kynslóðirnar töldu sig hafa
með nútima vinnubrögðum. Það
hefur t.d. komið í ljós að það skipt-
ir máli hvort maður blandar efn-
unum saman eða hefur þau eitt og
eitt. Virkni efiia getur verið mun
meiri þegar þau koma saman við
önnur efni. Grasalæknar hafa
raunar haldið þessu fram lengi en
það hefur ekki alltaf verið tekið
hátíðlega."
Sigmundur er jafnvel á því að
rannsóknarvinnan sé það vel á
veg komin að hægt sé að fara
bráðlega út í tilraunaframleiðslu.
Hann sér fram á að í framtíðinni
geri menn meira að því að nota
hollustuefni og lyf sem eru fram-
leidd úr jurtum. „Við hugsum
þetta ekki þannig að náttúrulyf
komi í staðinn fyrir þau hefð-
bundnu heldur sem viðbót. Ég er
þeirrar skoðunar að þarna sé
tækifæri sem ástæða er til að við
nýtum okkur.“
-HI
- MEÐ OSTI
IBmgðbœttu sósuna með
piparosti, fáðu þér Petaost í
salatið, rjómaost í pottréttinn..
Ostur á alltaf við.
ÍSLENSKIR W
OSTAR, V-
www.ostur.is