Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1999, Blaðsíða 15

FOSTUDAGUR 30. APRIL 1999
15
Breytum utan-
ríkisstefnunni
„Loftárásirnar hafa líka drepið og eyðilagt óbeint. Þær hafa leitt til
blóðsúthellinga í Kcsovo og fjöldaflótta ..."
Með stuðningi sínum
við loftárásir NATO og
innrás í Júgóslavíu
hafa valdamenn gert ís-
lendinga meðábyrga í
einhverjum mesta
stríðsglæp síðari tíma.
Við þurfum að breyta
utanrikisstefnu ís-
lands. Ríkisstjóm ís-
lands á að gera kröfu
um að loftárásum verði
tafarlaust hætt.
Stríðsglæpir
NATO í Júgóslavíu
7000 árásir, 500 árás-
arflugvélar og 2000 eld-
flaugar, 6 þúsund tonn
af sprengiefni, 500
óbreyttir borgarar dán-
ir í loftárásunum og 4
þúsund mikið særðir. Ég fékk í
tölvupósti langa skýrslu um afleið-
ingar loftárásanna. Hún er ná-
kvæm, þurr og endalaus um þá ógn
sem NATO færir þjóðum Júgóslavíu
um þessar mundir. Það er verið að
eyðileggja ræktarland til langs tíma
og fyrirtæki þar sem íbúamir vinna
og hafa lífsbjörg sína.
Þessi skýrsla segir ekki nærri
allt. Loftárásimar hafa líka drepið
og eyðilagt óbemt. Þær hafa leitt til
blóðsúthellinga i Kosovo og fjölda-
flótta frá því svæði og spillt til lang-
frama fyrir því að þar
gætu manneskjur lif-
að saman í sæmilegri
sátt. Reyndin varð sú
að loftárásirnar
spilltu fyrir því að
mögulegt yrði að
fmna friðsamlega
lausn og kæfðu þær
raddir sem vildu frið,
raddir sem áttu
stuðning mikils meiri
hluta í Júgóslavíu
allri. Forystumenn
NATO-ríkjanna sem
hófu loftárásirnar
vita núna að þetta
voru mistök. En þeir
þora ekki að hætta.
Ef þeir hætta er það
hið sama og að þeir
töpuðu stríðinu,
hugsa þeir, og tilvist NATO væri í
hættu. Þeir sem tapa skrifa ekki
söguna. Þjóðir heims mundu spyrja
til hvers voru þá allar þessar mann-
fómir. Menn mundu bæta við að
NATO væri ekki
bara gagnslaust
til að stuðla að
friði, heldur væri
það stórhættulegt
ofbeldisfyrirtæki,
hættulegt fyrir
allan heiminn.
Ríkisstjómir
margra NATO
landa mundu
falla. Því sverjast
NATO-liðar allra
landa í fóshræðralág og magna hver
annan upp í að eina leiðin sé að
herða loftárásimar. 'Um leið að
herða áróðursstríðið gegn
„Serbum" í þeirri von að almenn-
ingsálitið styðji hemaðaraðgerðirn-
ar. Þeir em ekki ólíkir hópi götu-
stráka sem ráðast á mann tU að
ræna hann. Ef hann skyldi nú taka
á móti tryllast þeir af hræðslu og
hætta ekki fyrr en búið er að berja
hann í hel. Þá kjaftar hann ekki frá.
Krafan er: hættið loftárás-
unum
Það verður að stöðva hildarleik-
inn á Balkanskaga. Við eigum að
þrýsta á íslensk stjórnvöld með
kröfu um að loftárásum sé tafar-
laust hætt. íslensk stjórnvöld taki
þegar i stað afstöðu gegn styrxjald-
arrekstri NATO í Júgóslavíu. Til
þess em ýmsar leiðir, upplýsingar
um eðli stríðsins, mótmælafundir,
mótmælaundirskriftir.
Við eigum að spyrja frambjóð-
endur í kosningunum hvort þeir
ætli að leggja sitt lóð á vogarskál
friðarbaráttunnar með málflutningi
og tillöguflutningi. Vinstrihreyfing-
in - grænt framboð er sá eini af
stóm flokkunum sem hefur tekið
afstöðu gegn loftárásunum. Við vit-
um þó að í Framsókn, Samfylking-
unni og Sjálfstæðisflokknum em
menn sem taka afstöðu gegn loft-
árásunum. Við þurfurn að knýja
frambjóðendur til að segja skoðun
sína. Við svona aðstæður er það fá-
sinna að segja að utanríkismál séu
ekki til umræðu.
Breytum utanríkisstefnu ís-
lands til frambúðar
Fólk sem ég þekki og hefur starfað
við friðargæslu á átakasvæðum seg-
ir mér að íslendingar ættu að geta
leikið afar mikilvægt hlutverk í að
vinna að friði og sáttum. Ástæðan sé
ekki síst sú hvað ísland sé lítið.
Hvorugur deiluaðila er hræddur við
yfirgang frá svo lítilli þjóð. NATO-
aðildin spilli hins vegar fyrir.
fslendingar eiga að hafna hemað
arstefnu NATO og gerast friðflytj-
endur á alþjóðavettvangi. Utanrík-
isstefna íslands á að verða stefna
friðar og afvopnunar. Einn liðurinn
í þessu er að koma á fót starfi að
friðarrannsóknum til að skilja bet-
ur hvað er að gerast í heiminum, til
að verða ekki aftur handbendi
hemaðaráróðurs NATO eða ann-
arra stríðsbandalaga.
Ragnar Stefánsson
Kjallarinn
Ragnar
Stefánsson
jarðskjálftafræðingur
„Við þurfum að knýja frambjóð-
endur til að segja skoðun sína.
Við svona aðstæður er það fá-
sinna að segja að utanríkismál
séu ekki til umræðu. Breytum ut-
anríkisstefnu íslands til fram-
búðar.“
Stórveldisásælni gegnum
alþýðusamtök
Ari Skúlason, Halldór Grönvold
o.fl. voru í Brussel, rétt eina ferð-
ina. Þeir hafa lengi vonað og trúað
að til sé fær leið fyrir ísland inn í
Evrópusambandið. Viðmælendur
þeirra frá lagadeild ESB töldu
enga lagalega fyrirstöðu í löggjöf
sambandsins fyrir því að ísland
gæti fengið undanþágu frá sameig-
inlegri sjávarútvegsstefnu þess ef
samningar næðust. Að fengnum
þessum fréttum lýsti Össur Skarp-
héðinsson því yfir að þetta
„galopnaði Evrópu-umræðuna“ og
hann vill að látið verði reyna á að-
ildarumsókn á
næsta kjörtímabili.
Ferðir ASÍ-
toppa til Brussel
eru orðnar tíðar og
fylgja ákveðnu
munstri. Þegar
þeir koma heim
bera þeir lof á
regluverkið þar og
þá félagslegu
ávinninga sem það
gæfi íslensku
launafólki að
ganga í ESB. Svo er komið að rödd
þeirra klingir einna hæst í talkór
Evrópusinna.
Aftur um hálfa öld
Hugurinn leitar aftur um hálfa
öld. Þegar unnið var að stofnun
NATO og leitað hófa um herstöðv-
ar lögðu bandarísk stjórnvöld al-
veg sérstaka áherslu á að ná áhrif-
um í evrópskri verkalýðshreyf-
ingu. Valur Ingimundarson getur
þessa í bókinni í eldlínu kalda
stríðsins. Tvær stofnanir önnuð-
ust þetta: ECA, sem einnig sá um
frpmkvæmd Marshalláætlunar-
innar, og svo leyniþjónustan, CIA.
Aðferðir þeirra á íslandi voru
dæmigerðar. Á upphafsári Mars-
hallaðstoðar, 1948, mynduðu lýð-
ræðisflokkamir þrír samfylkingu
gegn forystu Sósíalistaflokksins
innan ASÍ og höfðu sigur eftir
harðvítuga baráttu. Skjöl staðfesta
að ECA og CLA lögðu fram bæði fé
og sérfræðiaðstoð til „verkalýðs-
baráttu" á íslandi kringum 1950,
öðru nafni baráttu gegn kommún-
ismanum.
Sams konar aðferðir
Leyniþjónustan sendi „verka-
lýðsfulltrúa" í sendiráðið í Reykja-
vík og Bandaríkjastjórn kostaði
útgáfu blaða og bæklinga á vegum
ASÍ, m.a. Vinmmn-
ar, helgaða barátt-
unni gegn sósíalist-
um. Hernámsárið
1951 var sendinefnd
frá ASÍ boðið til
Bandaríkjanna, for-
seta og varaforseta
ASÍ auk minni
manna, sem dvöldu
þar sex vikur,
kynntu sér banda-
rísk fyrirtæki og vel-
megun og sóttu nám-
skeið í Roosevelt
College um verka-
lýðsmál. Á eftir kost-
uðu bandarísk
stjómvöld útgáfu á
fallegum bæklingi
frá ASÍ um vestur-
fórina sem Benedikt
Gröndal skrifaði.
Það var skynsamlegt af stórveld-
inu að beita fyrir sig málpípum í
alþýðusamtökum hjáríkisins. -
Sams konar aðferðir viðgangast
greinilega enn í dag. Sjávarútvegs-
þjóðir hafa áður reynt að fá und-
anþágur frá reglum ESB.
Eftir langar og strangar viðræð-
ur kom Gro Harlem Brundtland
heim haustið 1994 veifandi samn-
ingsdrögum. Samkvæmt þeim
hefðu norsk fiskimið utan 12
mílna fallið undir reglur Evrópu-
sambandsins og Noregur afsalað
sér eigin lögsögu þar um. Allar
helstu undanþágur giltu aðeins til
fárra ára og í viðbót
komu nokkrar póli-
tískar viljayfirlýsingar
án lagalegs gildis.
Norska þjóðin sagði
nei, takk.
Evrópska
samrunaferlið
Ari Skúlason talar
um ESB nánast sem fé-
lagsmálastofnun til
tryggingar á réttind-
um launafólks. Það er
villandi. Evrópska
samrunaferlið hefur
alla tið stjórnast af
þörfum evrópskra
kapítalista og fjár-
málafursta, ekki
launafólks. Atvinnu-
leysi í ESB-löndum er
t.d. víðast 10-15% og
jókst um 50% á árunum 1990-97.
Ákafi Ara varðandi ESB-aðild
hljómar eins og gjaldþrotsyfirlýs-
ing frá ASl, eins og verkalýðsfor-
ystan sé sér meðvitandi um mátt-
leysi sitt og eygi þarna auövelda
leið i stéttabaráttunni með því að
segja sig á evrópska hreppinn.
Heldur hann í raun og veru að
möguleikar verkalýðshreyfingar
til áhrifa vaxi við það að safna úr-
slitavaldi þjóðmála i lokaðar skrif-
finnskustofnanir nógu langt í
burtu? - Að þá verði auðveldara
að koma samtakamættinum við?
Þórarinn Hjartarson
„Ákafi Ara varðandi ESB-aðild
hljómar eins og gjaldþrotsyfírlýs-
ing frá ASÍ, eins og verkalýðsfor-
ystan sé sér meðvitandi um mátt-
leysi sitt og eygi þarna auðvelda
leið í stéttabaráttunni með því að
segja sig á evrópska hreppinn.“
Kjallarmn
Þórarinn
Hjartarson
járnsmiður og
sagnfræðingur
Með og
á móti
A að setja þak á auglýs-
ingakostnaö í kosningum?
Ogmundur Jónas-
son alþingismaöur.
Hver og einn
smíði sitt þak
„Æskilegt væri að stjómmála-
flokkar settu sér skynsamleg mörk
í þessu efni og smíðuðu sér þakið
sjálfir. Ég er á þessu stigi ekki til-
búinn að ráðast í slíkar smíðar
fyrir aðra en þá
stjórnmála-
hreyfingu sem
ég tilheyri -
Vinstri-græna.
Við ákváðum að
stilla auglýs-
ingakostnaði
mjög í hóf og
hefðum gert það
jafnvel þótt við
hefðum digra
sjóði. Verst
finnst mér þegar stjómmálaflokk
ar eru að reyna að kaupa sig frá
eigin verkum eða slá ryki í augu
kjósenda. Talsvert ber á þessu nú.
Þetta er beinlínis ógeðfellt. Hins
vegar geta auglýsingar lika verið
gagnlegar til að upplýsa menn um
málefni eða til að hvefja til um-
ræöu. En það er ósiðlegt þegar
stjórnmálaflokkar nota styrki fá
almenningi, sem ætlaðir em til al
menm-ar stjórnmálastarfsemi, til
að auglýsa eigiö ágæti, án þess að
fyrir því sé nokkur innistæða. Þá
er ekki nóg með að stjómmál hafi
verið gerð að vöru - heldur svik-
inni vöru í þokkabót. Ég vona að á
kjördag muni kjósendur láta gæð-
in og innihaldið ráða en gefi öðr-
um frí. Við skulum minnast þeirra
úr auglýsingunum. Það er of mik-
ið á þjóðina lagt að lifa með slíku
stjórnmálafólki næstu fjögur
árin.“
Ekki hægt að
koma slíku í
framkvæmd
„Ég tel að það sé ákaflega erfitt
að setja þak á auglýsingakostnað
fyrir kosningar. Eina leiðin í því
væri að ganga þá bara hreint til
verks og einfaldlega banna allar
augslýsingar.
Ég sé ekki með
hvaða hætti
framkvæmdin í
takmörkunum
ætti að vera.
Hver ætlar þá
að telja
dálksentí-
metrana og
mínúturnar og
hvar eiga mörk-
in að liggja?
Mér finnst þá
bara eðlilegt að ganga alla leið og
banna bara allar auglýsingar fyrir
kosningar. Varðandi þak þá finnst
mér að menn verði að ganga
hreint til verks. Það er ekki bæði
hægt að halda og sleppa þar sem
auglýsingar em annars vegar -
annaðhvort banna menn þær eða
hafa þetta frjálst eins og nú er.
Maður getur spurt sig þeirrar
spurningar hvort menn sjái fram-
tíðina fyrir sér í boðum og bönn-
um, eða gera þeir það þannig að
mönnum sé frjálst að gera það
sem þeir vilja. Ég sé engan milli-
veg í þessu. Hann kallar einfald-
lega á mismunun eða ranglæti. Ef
þak yrði sett og sagt yrði að aug-
lýsa mætti fyrri 10 milljónir væri
hægt að fara í kringum þá hluti
með einum eða öðrum hætti. Nið-
urstaðan er því einfóld, annað-
hvort af eða á. Varðandi gagnrýni
um hvernig fjármunum flokkanna
sé best varið, þá sé ég ekkert at-
hugavert við það. Flokkarnir
verða að eiga það við sjálfa sig
með hvaða hætti þeir verja þeim
peningum sem þeir hafa undir
höndum - án nokkurra tilskip-
ana.“ -Ótt
Egill Heiöar Gísla-
son, framkvæmda-
stjóri Framsoknar-
flokksins.